KAMU DİPLOMASİSİ VE ULUSLARARASI HALKLA İLİŞKİLER

CNN etkisi olgusu başta savaşlar olmak üzere uluslararası politikada cereyan eden önemli gelişmeleri kesintisiz ve sürekli aktarma olanağına sahip ana akım Batı medyasını anlatmak için kullanılırken hegemon medyayı temsil eden CNN karşısında uluslararası politikaya yönelik alternatif Batı dışı bir vizyon sunan Katar merkezli El Cezire kanalına yönelik olarak ise El Cezire etkisi kavramı kullanılmaktadır.

Kamu diplomasisine ilişkin bütün farklı vurguların yanında kamu diplomasisinin bir taraftan da olumlu bir imaj oluşturma faaliyeti olarak ortaya çıkmakta olduğu unutulmamalıdır. Bir diğer deyişle kamu diplomasisi bir taraftan da ulusların “imaj yönetimi” için gerekli bir halkla ilişkiler faaliyeti niteliğindedir (Sancar, 2012, s. 138). Nitekim tıpkı ticari markalar gibi devletler de sahip olduğu kimi özellikler ile marka değerleri kazanabilmektedir (Anholt, 2003, 2007, 2010) Bu kapsamda devletler (i) ihracat, (ii) yönetişim, (iii) kültürel miras, (iv) toplum, (v) turizm, (vi) yatırım ve göç olarak sıralanan farklı boyutlarına göre değerlendirilmekte ve devletlerin marka değerleri belirlenmektedir.

Kamu diplomasisinin icra alanlarını yurttaş diplomasisi, inanç diplomasisi, lobicilik ve savunuculuk gibi kompartımanlara ayıran Sancar, kültürel diplomasiyi de kamu diplomasisine yönelik söz konusu kompartımanlardan biri olarak kabul etmektedir.

Türkiye’de iletişim alanında gerçekleştirilen devrimsel nitelikteki adımlar 1990 sonrası yıllarda gerçekleştirilmiş ve bu düzlemde, Türkiye iletişim alanında önemli altyapı yatırımlarına imza atmıştır. Turgut Özal’ın girişimleriyle gerçekleştirilen projeler sonucunda telefon ve internet kullanımı, söz konusu yıllardan itibaren hızla artmış ve yaygınlaşmıştır (Wolcott & Cağıltay, 2001, s. 135). Bunun yanı sıra 1990’lı yıllarda Türkiye’de ilk özel televizyonlar açılmış, böylelikle TRT (Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu)’nin uzun suredir devam eden tek kanal olma vasfı da sona ermiştir (Şahin & Aksoy, 1993). Türkiye’de yaşanan iletişim devrimi ilerleyen yıllarda internet ve sosyal medya kullanımına da yansımıştır.

Türkiye’de Kamu diplomasisini tasarımlamak üzere faaliyet gösteren Kamu Diplomasisi Başkanlığının medyaya yönelik faaliyetlerini üç başlık altında ele almak mümkündür. (a) Gazeteci heyetleri programı (b) Uluslararası Basını Bilgilendirme (c) Kültür ve Tanıtım Faaliyetleri (http://www.kdk.gov.tr/).

Lingua Franca, bütün dünyada geçerliliği olan ve uluslararası iletişimi sağlayan ortak lisan anlamına gelmektedir. Bugün İngilizce lingua franca olarak kabul görmektedir.

Özellikle çeşitli televizyon programları bilinçli veya bilinçsiz olarak Türkiye'nin kamu diplomasisine katkı sunabilmektedir. Türkiye’de dizi ve film sektörünün bu konuda önemli başarılara imza attığını ifade etmek yanlış olmayacaktır. Kamu diplomasisinin bir parçası olarak düşünülen ve bütün dünyada büyük bir başarı yakalayan diziler ve filmler, Türkiye'nin resmi kanallarla yürüttüğü kamu diplomasisinin çok ötesinde etkiler yaratabilmektedir Türk dizi ve filmleri de bu kapsamda başta Arap ülkeleri olmak üzere pek çok farklı coğrafyada kabul görmüştür.

Lister ve arkadaşlarına göre yeni medyanın ayırt edici özellikleri “dijital, interaktif, hipermetinsel, sanal, ağ tabanlı ve simule edilmiş” olmasıdır.

Milletvekili ve bakan düzeyinde pek çok siyasetçi gündelik siyasete yönelik mesajlarını sosyal medya üzerinden takipçileri ile paylaşmakta ve aynı zamanda bu paylaşımlara yönelik geri bildirim alma imkanına kavuşmaktadır. Bu bağlamda İnternetin sağladığı “diyolojik iletişim” pek çok açıdan önemli bir devrim niteliğindedir.

CNN etkisi olgusu başta savaşlar olmak üzere uluslararası politikada cereyan eden önemli gelişmeleri kesintisiz ve sürekli aktarma olanağına sahip ana akım Batı medyasını anlatmak için kullanılırken hegemon medyayı temsil eden CNN karşısında uluslararası politikaya yönelik alternatif Batı dışı bir vizyon sunan Katar merkezli El Cezire kanalına yönelik olarak ise El Cezire etkisi kavramı kullanılmaktadır.

CNN etkisi olgusu başta savaşlar olmak üzere uluslararası politikada cereyan eden önemli gelişmeleri kesintisiz ve sürekli aktarma olanağına sahip ana akım Batı medyasını anlatmak için kullanılırken hegemon medyayı temsil eden CNN karşısında uluslararası politikaya yönelik alternatif Batı dışı bir vizyon sunan Katar merkezli El Cezire kanalına yönelik olarak ise El Cezire etkisi kavramı kullanılmaktadır.

Çağdaş diplomaside faydalanılan önemli bir diplomasi türü de kuşkusuz kamu diplomasisidir. Kamu diplomasisi medya ilişkisi ise reddedilemez bir bağa sahiptir. Kamu diplomasisini anlamlandırmaya yönelik pek çok değerlendirme medyanın önemine şu veya bu şekilde vurgu yapmaktan geri durmamıştır. Nitekim bu düzlemde Gilboa, kamu diplomasisini
“yabancı toplumlarda kamuoyunu etkilemek için devlet ve devlet dışı aktörlerin medya
veya diğer iletişim kanallarını kullanması” olarak tanımlamaktadır (Gilboa, 2001, s. 4).

Kamu diplomasisini anlamlı ve mümkün kılan en önemli unsur bizatihi medyanın kendisidir. Kamu diplomasisinin somut uygulamalarına dönüşmesinde ise özellikle marka oluşturma faaliyetleri ve kültür diplomasisi ayrıcalıklı bir rol oynamaktadır.

Nitekim tıpkı ticari markalar gibi devletler de sahip olduğu kimi özellikler ile marka değerleri kazanabilmektedir (Anholt, 2003, 2007, 2010) Bu kapsamda devletler (i) ihracat, (ii) yönetişim, (iii) kültürel miras, (iv) toplum, (v) turizm, (vi) yatırım ve göç olarak sıralanan farklı boyutlarına göre değerlendirilmekte ve devletlerin marka değerleri belirlenmektedir (Anholt, 2008: 3-4).

Anholt-GfK Roper Ülke Markaları Endeksi’ne göre söz konusu sıralamada 2008 yılı dikkate alındığında Türkiye otuz altıncı sırada yer almaktadır.

Kamu diplomasisinin icra alanlarını yurttaş diplomasisi, inanç diplomasisi, lobicilik ve savunuculuk gibi kompartmalara ayıran Sancar, kültürel diplomasiyi de kamu diplomasisine yönelik söz konusu kompartmanlardan biri olarak kabul etmektedir. (Sancar, 2012, ss.169-185).

Türkiye’de kamu diplomasisine gerek teorik gerekse de pratik katkılar sunan Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü 27478 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2010/3 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile 30 Ocak 2010 tarihinde oluşturulmuştur (http://kdk.gov.tr/faaliyetler/
kurulus/7).

Lingua Franca, bütün dünyada geçerliliği olan ve uluslararası iletişimi sağlayan ortak lisan anlamına gelmektedir. Bugün İngilizce lingua franca olarak kabul görmektedir.

Bağlantılı olarak iletişimin bu ölçüde kolaylaşması ve yoğunlaşması aynı zamanda “diplomasinin de demokratikleşmesini” beraberinde getirmiştir. İletişim ve diplomasinin demokratikleşmesi arasındaki illiyet bağını Grant (2005), şu şekilde kurmaktadır: İletişim ve
teknolojide olanakların artışı (a) hızın doğrudan doğruya politikaya yansıması, (b) bilgiye
açık erişim sağlanması ve erişimin kolaylaşması, (c) teknolojiye erişimin ucuzlaması ve yaygınlaşması, (d) yurttaşların politika oluşturma sürecine katılım talebinin artması ve (e) devlet
dışı örgütlerin daha fazla rol oynamaya başlaması sonucunu doğurmuştur (Grant, 2005, s. 5).

Medya pek çok acıdan kitle üzerinde belirleyici bir rol oynayabilmektedir. Medya haberi çerçeveleme (framing), gündem belirleme (agenda-setting) ve önceleme (priming) gibi fonksiyonlar vesilesiyle toplumu yönlendirme gücünü elinde bulundurmaktadır (Dietram A Scheufele, 2000; Dietram A. Scheufele & Tewksbury, 2007). Medyanın etkisi özellikle de gündem belirleme noktasında- yalnızca iç kamuoyuna değil uluslararası kamuoyuna yönelik de kullanılabilmektedir (Kiousis & Xu Wu, 2008).