KAMU DİPLOMASİSİ VE ULUSLARARASI HALKLA İLİŞKİLER

Kamu diplomasisini oluşturan öznenin hedef kitleye ulaşmasını sağlayan, öznenin kendisine dair ögelere kamu diplomasisinin kaynakları diyebiliriz. Kamu diplomasisinin temelinde ülkenin kültürel unsurları ve bu kültürün yabancı kamuoylarına tanıtılması aracılığıyla hedef kitlede bir sempati oluşturulması amaçlanmaktadır. İkinci sırada yerel değerler ve politikaların tanıtımı sayılabilir. Üçüncüsü ise dış politika esasları ve üslubu- dur.

Kamu diplomasisi, hitap eden ülkenin pek çok niteliğini gözler önüne sermeyi amaç- lar. Bu nitelikler aracılığıyla hedef kitle için bir çekim merkezi yaratılmaya çalışılır. Bu nedenledir ki kamu diplomasisi, iletişim ve halkla ilişkiler disiplinleriyle yakından bağ- lantılıdır. Böylece ülke değerleri, kültürü ve dış politika esasları gibi kamu diplomasisi kaynaklarının pazarlanması söz konusudur. Bu bağlamda kamu diplomasisi, bir pazar- lama stratejisi ve imaj çalışması olarak da görülebilir. Stratejinin uygulanmasını sağlayan birkaç iletişim boyutu bulunmaktadır. Bunlar hükümetler ile günlük iletişim kanalları, uzun erimli dış politika amaçlarına yönelik stratejik iletişim planları ve uygulamaları ile uluslararası düzlemde insanlar arası iletişimi sağlayacak (konferanslar, kültürel değişim programları, medya değişim programları vb.) daha uzun süreli iletişim boyutlarıdır.

Kamu diplomasisi etkinliğinin temel amaçları şöyle sıralanabilir: İnsanların bir ülkeye aşina olmasını sağlamak, insanların bir ülkeye karşı olumlu duygular ve önyargılar hisset- mesini sağlamak, insanları bir ülkeye bağlamak ve insanlar üzerinde genel anlamda bir etki yaratmak.

Diplomatların üç görevinden ilki bilgi toplamak, ikincisi kendi ülkelerinin temsilcileri olarak ülkelerinin uluslararası imajını yöneterek olumlu bir kanaat oluşmasını sağlamak ve üçüncüsü de belirlenen dış politikayı uygulamaktır. Diplomatlar, görevlendirildikleri ülkenin iç politikası, ekonomisinin durumu, askeri kapasitesi ve dış politikası gibi pek çok alanda bilgi toplarlar. Çünkü bir ülkenin dış politikasını değiştirmesinde ülkedeki siyasal, sosyal ve ekonomik alanlardaki olumlu ve olumsuz gelişmelerin belirleyici etkisi söz konusudur.

Kamu diplomasisinin bir kavram olarak ortaya çıkmadığı dönemlerde bugün kamu diplomasisi çerçevesinde görülen faaliyetler yürütülmekte ve “kültürel diplomasi” kav- ramıyla anılmaktaydı. Bu dönemde geleneksel diplomasinin yanında kültürel ögelerin ön plana çıkarıldığı bir dış politika tarzı izlenmekteydi.

1979’da ise sırasıyla Nikaragua darbesi, İran İslam Devrimi ve SSCB’nin Afganistan işgali olaylarının ardından İkinci Soğuk Savaş denilen yeni bir dönem başlamıştır. Yani artık Yumuşama döneminin sonuna gelinirken yeniden iki karşıt blok arasında silahlan- ma yarışı ve gerilimin artmıştır.

Kenneth Waltz’un çerçevesini çizdiği neorealizm kuramı, uluslararası sistemin yapısal olarak anarşik olduğunu vurgular. Bu yapı altındaki devletler de, yapının etkilerine karşı aynı tepkileri verirler. Devletler birbirlerine benzer birimlerdir. Kuram, özellikle Soğuk Savaş’ın yeniden alevlendiği 1980’ler dönemini açıklayıcı bulunmuştur. Zira uluslararası sistem yapısal olarak güç çatışmasına mahkumdur.

“Yumuşak güç” (soft power) kavramının kullanılması ise görece daha yakın bir zamana denk düşmektedir. Kavramı literatüre sokan Joseph Nye’ın New York’ta Basic Books tarafından 1990’da basılan Bound to Lead: The Changing Nature of the American Power (Liderliğe Mahkum: Amerikan Gücünün Değişen Doğası) adlı eserinde dile getirdiği yumuşak güç, daha da genişletilip derinleştirilerek aynı yazarın 2004’te New York’da Public Affairs tarafından yayınlanan Soft Power: The Means to Success in World Politics (Yumuşak Güç: Dünya Siyasetinde Başarının Yolu) isimli eserinde nihaî şeklini vermiştir.

İnşacılık yaklaşımı kimlik, fikir ve değer gibi maddi olmayan ve toplumsal unsurların devlet davranışında belirleyici olduğunu savunur. Kamu diplomasisi ve yumuşak güç de yukarı- da sayılan unsurları şekillendirme, manipüle etme iddiası taşır. Dolayısıyla inşacılık, kamu diplomasisinin uygulanmasını meşru ve mümkün kılan bir zemin oluşturur.

Ancak yumuşak güç odaklı bir dış politikayı yürütmek, sert güç odaklı bir politikayı yürütmekten çok daha yoğun ve karmaşık bir emek gerektirir. Zira sert güç, askeri unsurların başat olduğu tek bir merkezden yönetilebilir. Buna karşın yumuşak güç araçları sadece devletin kontrolünde değildir. Sivil Toplum Kuruluşları, düşünce tankları (think- tank), ve yardım kuruluşları yumuşak gücün içinde sayılabileceği gibi; Amerikan örneği için Hollywood sineması, küresel markalar, tanınmış sporcular, sanatçılar, vb. uluslararası etkinliği olan farklı ögeler de bu kapsamda değerlendirilebilmektedir. Dolayısıyla ülkenin olumlu imajına katkı sağlayabilecek, devletin yönlendirdiği ya da kurumsal bağı olmayan herhangi bir isim veya kurum yumuşak güç etmeni olabilmektedir.

Kamu diplomasisinin bir kavram olarak ortaya çıkmadığı dönemlerde bugün kamu diplomasisi çerçevesinde görülen faaliyetler yürütülmekte ve “kültürel diplomasi” kavramıyla anılmaktaydı. Bu dönemde geleneksel diplomasinin yanında kültürel ögelerin ön plana çıkarıldığı bir dış politika tarzı izlenmekteydi. Bilgilendirme, kültürel ilişkiler, öğrenci değişim programları, yabancı ülkelere yönelik radyo ve televizyon yayınları bu bağlamdaki dış politika uygulamasının araçları olarak kullanılmışlardı.

Birinci Dünya Savaşına henüz dahil olmamış olan ABD kamuoyuna yönelik propaganda faaliyetleri, kendi safında savaşa katılmaya ikna etme amacıyla Britanya ve Almanya hükümetlerince yürütülmüştü. (Nye, 2004: 100). Örneğin, Wilson tarafından 1917’de savaş hakkında halkı bilgilendirmek amacıyla George Creel adlı bir gazetecinin başında bulunduğu Kamusal Bilgi Komitesi kuruldu.