Kamu Diplomasisinde Geleneksel ve Yeni Medya Uygulamaları

Diplomasi ve kamunun birleşiminden meydana gelen kamu diplomasisi, yönetilen ülke ile beraber diğer ülkelerin kamusu üzerindeki iletişimsel bir süreçtir

Kamu diplomasisini irdelerken her iki kelimeyi de ayrı olarak değerlendiren Snow’a (2009, s.8) göre kamu hükümetle alakalı olan bir olgu değildir ve kamu içerisinde süreçler uygulayıcılar vasıtasıyla gerçekleştirilmektedir. Resmi olmayan süreçlerde de kamu etkin bir çizgidedir. İletişim sürecinin sonundaki geri bildirim sebebiyle kaynağın davranışlarında bir değişim oluşmaktadır. Diplomaside ise etkileşim devletlerarasındadır ve resmi uzmanlar eliyle yürütülen bir mekanizmaya sahiptir. Diplomatik süreçte kamu etkisizdir ve tek taraflı bir iletişim halindedir.

Kamu diplomasisi, bürokratik bir yapıdan ziyade daha toplumsal ve sivil bir forma sahiptir (İnan, 2012, s.65). Bu özelliği ile de diplomasi ile ayrışmaktadır. Diplomasi, işbirliği anlamı taşır ve bir müzakere sanatıdır. Temelde dış politika ile özdeşleşmiş olup, uluslararası bir kavramdır (Demir, 2012, s.7). Dolayısıyla diplomasinin uluslararası bir kavram oluşu uluslararası alanında yaşanan gelişmelere paralel olarak değişime uğramasını beraberinde getirmiştir.

Diplomasi tarihsel süreç içerisinde üç dönemde incelenmektedir. Diplomasi tarihinde ilk olarak ortaya çıktığı Eski Yunan şehir devletlerinden başlayarak I. Dünya Savaşı’na kadar olan süreç “Eski Diplomasi”, I. Dünya Savaşı sonundan Soğuk Savaş dönemi sonuna kadar olan süreç “ Yeni Diplomasi” ve günümüzde kullanılan şekli ise “Küresel Diplomasi” olarak adlandırılmaktadır

Uluslararası ortamda yaşanan değişimler sonucunda şekillenen diplomasi anlayışı bugün geldiği nokta itibariyle devletlerin ekonomik, kültürel, siyasal ve sosyal yapılarını sınırları ötesine taşımakta, küreselleşmenin bir sonucu olan iç ve dış politikadaki farklılığın ortadan kalkması ve devletler arasındaki sınırların ötesine geçilmesi ile sürekli etkinliği, aktifliği gerektiren bir sürece dönüşmüştür (Acar, 2006). Bu etkinliğin, aktifliğin bir aracı, sağlayıcısı olarak medyanın önemi de gittikçe artmış, teknolojik gelişmelerin etkisi ile karşılıklı etkileşimi, hızı artan medya kamuoyuna devletlerin atmış olduğu adımları takip ederek karar alıcı kişiler üzerinde baskı unsuru oluşturabilme imkânı sağlamıştır.

Kamu diplomasisi kavramı uluslararası ve kültürel ilişkiler bağlamında 1965 tarihinde ABD’de bulunan Tufts Üniversitesi Fletcher Diplomasi Okulu dekanı olan emekli diplomat Edmund Gullion tarafından literatüre kazandırılmıştır.

STK (Sivil Toplum Kuruluşu): Gönüllülük esasına dayanan, kar amacı gütmeyen, gelirleri bağışlar ve üyelik ödemeleri olan resmi kuruluşlardan bağımsız olarak çalışan siyasi, sosyal, kültürel, hukuki ve çevresel amaçlar doğrultusunda lobi çalışmaları ve eylemler yapan kuruluşlardır. 

Lobicilik ile kamu diplomasisi kavramlarına baktığımızda halka dayalı lobicilik faaliyetleri ile kamu diplomasisinin aynı yöntemleri kullandığı düşünülmekle birlikte amaçlarının, kapsamlarının ve etki alanlarının farklılaştığı görülmektedir. Lobi çalışmalarında belirli zamanlarda belirli konular etrafında faaliyetler yürütülürken kamu diplomasisinde faaliyetler uzun vadede gerçekleşmekte ve çok çeşitli konular etrafında şekillenmektedir (Erzen, 2014, 105-106)

Yumuşak güç kavramını literatüre kazandıran isim J.S. Nye’dır. Nye (2005, s.14-15) yumuşak gücü başkalarının da bizim istediklerimizi istemelerini sağlama, bunu gerçekleştirirken de zor kullanma yerine yanına çekme, ikna etme, tercihlerini şekillendirme gücü olarak ifade etmektedir. Nye (2005, s.17) yumuşak gücü kültür, siyasi ve dış politikalar, değerler ve kurumlar ekseninde bir bütün olarak değerlendirmekte ve bu eksenler etrafında gündem yaratma, cazibe merkezi haline gelme ve yanına çekme gibi davranışlardan oluşan bir yelpaze olarak ifade etmektedir. Eski kamu diplomasisi-yeni kamu diplomasisi ayrımına giden Cull (2009, s.14) da yumuşak gücü yeni kamu diplomasisinin terminolojilerinden biri olarak görmektedir. Dolayısıyla kamu diplomasi ile yumuşak güç aynı anlama gelmemekte kamu diplomasisi yumuşak gücün bir unsurudur.

Gilboa, kamu diplomasisinde üç temel unsurun olduğundan söz etmekte ve bunları; hükümet, kamuoyu ve medya olarak ifade etmektedir (Yıldırım, 2015, s.174). Hükümetler her daim kamuoyunun nabzını tutmakta özellikle bunu iletişim kanallarıyla yürütmektedir. Toplum üzerinde önemli ve hissedilir bir etkiye sahip medyanın kamu diplomasisi ile buluşması çok geç olmamıştır.

Esasında VOA resmi bir kuruluş olmasına karşın amacı sesini Amerika dışına taşımaktır. Birçok ülkede yayın yapan ve aynı zamanda İngilizce dışında da dil kullanan VOA, özellikle kamu diplomasisi ve geleneksel medya hakkında uygulama örneği olarak kendini gösterir.Her hafta 45 dilde yayın yapıyor olması ve 150 milyona yakın insana ulaşıyor olması VOA’yı geleneksel medya noktasında önemli bir örnek haline getirmektedir. Türkiye’de de uzun yıllardır yayınlarını devam ettiriyor olması da bu anlamda önemli bir mesaj vermektedir. Yine bir diğer dikkat çeken söylem ise ABD çıkarlarına hizmet ettiğini açıkça beyan etmesidir. VOA’nın Amerika’nın uzun vadeli çıkarlarına hizmet ettiği ifade edilmektedir. Yine güven, saygın, tutarlı, dengeli ve şeffaflıktan bahsediyor olması da etkin bir kamu diplomasisi aracı olduğunun en açık göstergelerinden biridir.

Aslında yeni iletişim teknolojileri ile bütünleşik bir organik değişime girmiş olsa bile televizyon artık ikinci planda kalan bir yayın organı haline gelmiştir. Hiç şüphesiz halen ciddi bir potansiyel ve etkiye sahip televizyon, insanların sadece haber ve program izlediği araçlar değil, aynı zamanda internete girdiği, yeniyi takip ettiği ve boş zamanını değerlendirdiği bir yapıdadır. Televizyonun yaygınlaşmasıyla birlikte tüm insanlığı etkisi altına aldığını söylemek pek de yanlış olmaz. Dünyada özellikle kamu diplomasisi bağlamında televizyon özelinde verilecek en önemli örneklerin başında CNN ve BBC gelmektedir.

Özellikle gazeteler kamu diplomasisi için mülakat, röportaj ve olumlu algı oluşturma anlamında devreye girer (Sancar, 2014, s.187). Dünyaca tanınan ve takip edilen gazeteler kamu diplomasisi için kritik öneme sahiptir. Bu noktada dünyanın birçok ülkesinde günlük (bazı uzak bölgelerde bir gün önceki basım) gazete satışı gerçekleştiren önemli yazılı basın organları bulunmaktadır.Yazılı basın ve haber ajansları kamu diplomasisi için önemsenen kitle iletişim araçlarından biri olmuştur.Özellikle politikacılar gazeteciler ile sürekli dirsek temasında olmakta ve kamu diplomasisine hizmet etme adına onlara yönlendirmelerde bulunmaktadır. Kamu diplomasisi için dürüst bir tavır ve tarafsız bir çizgi elbette önemlidir. Fakat kamu diplomasisinde bir taraf ve buna bağlı bir strateji şüphesiz ki vardır. Uluslararası basın organlarına sahip ülkelerdeki yönetimler organları kamu diplomasisi hizmetinde kullanmak ister. Sadece devlete bağlı yayın organları değil özel kuruluşlar da zaman zaman kamu diplomasisine hizmet eden bir noktada olabilmektedir.

Televizyonu geleneksel medya olarak kabul ediyoruz ama günümüzde gelişen teknoloji ile birlikte internetle buluşan ve bütünleşen televizyon teknolojisi de kendini yenilemiş ve yeni medya içerisinde de var olmuştur.Hızla yayılan ve insanlarla her daim buluşma imkanı oluşturan yeni medya, internetin dönüşümü ve gelişimi ile birlikte Web 2.0 olarak tabir ettiğimiz gelişmiş internet teknolojisidir. Web 2.0’ın anlamı aslında eşzamanlı iletişim ve çevrimiçi teknolojisidir. Web 2.0’ın gelişmesi, ortaya yeni programlar ve internet sayfaları çıkarmış, tüm dünyayı etkisi altına alan bir sonuç doğurmuştur.Yeni medya denilince akla ilk olarak sosyal ağlar gelmektedir. Günümüzde en çok kullanılan dijital sosyal ağlar; Facebook, Twitter, Instagram ve Whatsapp olarak görünmektedir.

özellikle 2007 yılından bu yana hızla kullanıcı artan Second Life uygulaması kamu diplomasisi aracı olarak örnek verilebilecek sosyal ağdır. Burada bir reklam sürecinin devreye girmesi ile sanal ortamda kültürel değişim mekanları ortaya çıkmıştır. Söz konusu bu uygulamada birçok ülkenin kendi ürünlerini gösterdiği ve sunduğu sanal bir uluslararası fuar dizayn edilmiştir. Bunun yanında İsveç’in Second Life sitesinde sanal bir elçilik açma girişimlerinde bulunması kamu diplomasisi adına çığır açan bir sürecinde başlangıcıdır (Sancar, 2014, s.199). Bununla birlikte bir başka sanal elçilik örneği ABD’nin İran vatandaşları ile iletişime geçmek için açtığı sanal elçiliktir. ABD’nin İran’da sadece elçiliğinin olmaması değil aynı zamanda İran toplumuyla iletişiminin kopmuş olması bu sanal elçiliği ortaya çıkarmıştır. Böylelikle ABD’nin sanal ortam sayesinde Amerikan ve İran toplumu arasında bir bağ oluşturduğu aşikardır (Sancar, 2014, s.200).

• “Genç insanlarda demokrasi ve kültürlerarası diyaloğu teşvik etmek için Youtube’da video paylaşımı,

• ABD eğitim ve yabancı programları ile ilgilenenlerin katılımcılarla etkileşiminin sağlanması için sosyal ağ ve connect.state.gov isimli internet sitesi,

• Dışişleri Bakanlığına bağlı kamu diplomasisine doğrudan soruların sorulması için Blogger Forumları Serisi düzenlenmesi,

• Şiddet ve aşırılığa karşı çevrimiçi araçlarını kullanma bilgilerinin ve deneyimlerinin paylaşılacağı halka dayalı örgütlere yönelik küresel toplantılar düzenlenmesi.”

Ülkemizde kamu diplomasisinde yeni medya kullanımına örnek olarak Dışişleri Bakanlığının twitter hesapları gösterilebilir. Bu hesaplarda Türkçe dışında İngilizce, Fransızca ve Arapça mesajlar paylaşılmakta ve Başbakanlık Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü’nün mesajları, düzenledikleri etkinlikler, üst düzey siyasilerin verdiği demeçler de Dışişleri Bakanlığının ilgili twitter hesaplarında paylaşılmaktadır. Başbakanlık Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü sadece twitter değil aynı zamanda Facebook, Instagram ve Youtube sosyal ağlarında da etkin bir şekilde var olmaktadır.

Resmi Twitter hesabının profil görüntüsünde; “Türkiye’nin söyleyecek bir sözü, paylaşacak bir hikayesi var” sloganıyla kamu diplomasisi bağlamında mesaj vermektedir. Aynı şekilde hesabın üç dilde eşgüdümlü paylaşım yapan hesapları da mevcuttur. Özellikle Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlığa ilişkin paylaşımlar yapan hesap, aynı zamanda yurt dışında aktif rol oynayan ve lobi faaliyetleri içerisinde olan kurum ve kuruluşların da hesaplarındaki paylaşımlarını retweet yapmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası yürüttüğü projelere, sempozyum ve etkinliklere ilişkin de yoğun ve düzenli bir şekilde paylaşımını yapan KDK, aynı zamanda Cumhurbaşkanı ve Başbakan’ın tüm dış ziyaret ve görüşmelerini de anlık olarak kullanıcılarla paylaşmaktadır.

yeni medya ve sosyal ağlar (social networks) mantalite ve mekanik anlamda kamu diplomasisinden pek de farklı değildir. Çünkü kamu diplomasisi de bir ağ sürecidir. Kamu diplomasisinde bağlantılar ve ağlar çok önemlidir. Esasında yeni medya içerisinde yer alan sosyal ağlar da bir nevi kamu diplomasisi özelliklerine haizdir. Bu yüzden kamu diplomatlarının doğru sosyal ağ kullanımı ile sürece hızlı adapte olabilmeleri beklenmektedir

• Bilgi Yönetimi: Ulusal çıkarların hükümet tarafından optimize edilmesi • Kamu Diplomasisi: Daha etkin olabilme adına çevrimiçi mesajlar ile kitlelere seslenme ve yeni iletişim araçlarının etkin kullanımı • Enformasyon Yönetimi: Toplumu bilgilendirme adına bilgiye erken ulaşma ve güçlü tahminlerde bulunma ile bu noktada politikalar oluşturma • Konsolosluk İletişim ve Sorumluluk: Vatandaşların yurt dışı seyahatlerinde ve kriz durumlarında doğrudan iletişim kanalı oluşturma • Afet Müdahale: Afetlerde yeni medya etkinliği ve gücünü kullanma • İnternet Özgürlüğü: İnternetin özgürlüğü ile demokrasinin güçlenmesi, özgür ve açık bir erişim sunma • Dış Kaynaklar: Ulusal menfaatler noktasında dijital mekanizmanın oluşması adına uzmanlaşma. • Politik Planlama: Etkili bir denetim, koordinasyon ve bürokrasinin uluslararası politikalar ile eşgüdüm içerisinde yürütülmesi