KAMERA TEKNİĞİNE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 17

Armes, modernleşme süreci içinde kitle iletişim araçlarının ve özellikle de kameranın bir resmetme aracı olarak gündeme gelmesini ve bu araçların sadece birer çoğaltma arcı olmaktan çıkıp sanatçıların bu araçları kullanmalarını, dönemin iktisadi yapısında üretici- tüketici ilişkisini sanatçı - sanat eseri - halk ilişkisi olarak örtüştüğünü ifade eder. Doğru cevap D'dir.

İmge, yeniden yaratılmış ya da yeniden üretilmiş görünümdür. İlk kez meydana geldiği yerden ve zamandan, bir iki dakikadan birkaç yüzyıla kadar değişebilen belirli bir süre için aslından kopmuş ve
saklanmış görünümlerdir. Doğru cevap E'dir.

Roland Barthes  (1915-1980),  Fotoğraf ya da film üç değişik uygulamanın nesnesidir, der; “yapan”, “maruz kalan” ve “bakan”dan oluşan bu üçlemenin daha yalın anlatımının da “işletici”, “izleyici” ve görüntünün “tayfı”dır. Doğru cevap A'dır.

1888 yılında George Eastman'ın ışığa duyarlı yüzey olarak selüloit tabanlı yeni bir yüzey geliştirdiğini duyurması ve 1890 yılında film adını verdiği bu yüzeyin üretimini yapmaya başlaması, yaşanan süreci hızlandıran bir gelişme olarak kabul edilir. Doğru cevap B'dir.

Thomas Alva Edison ve yardımcısı William Kennedy Laurie Dickson, Eastman'ın filmini kullanarak hareketli görüntü kaydetmeye yarayan kinetograf adlı aygıtı 1890 yılında ve hemen ardından da çekilen filmin gösterimini sağlayan kinetoskop adlı aygıtı 1891 yılında geliştirmiştir. Doğru cevap E'dir.

Lumiere kardeşler, sinematograf adlı aygıtlarıyla hem film çekimini, hem de gösterimini gerçekleştirebilmiş ve aynı anda kalabalık bir kitle tarafından izlenebilmesini sağlayarak gösterim mekanlarının sınırlılıklarını aşmışlardır.

1896 yılında ilk kez bir sinema filmi yani ilk kez hareketli görüntü üreten kamerayı izleyen Maksim Gorki (1868-1936), bu deneyimini özetlerken de benzer bir hayalden söz eder. Bu sessiz, renksiz ve hareket eden belli belirsiz görüntülerin oluşturduğu durumun, geleceğin görsel dünyasının ilk habercisi olduğunu şu sözlerle dile getirir:

"Dün gölgelerin krallığındaydım. Keşke oranın ne kadar acayip olduğunu bilebilseydiniz. Renk yok, ses yok. Orada her şey - yer, ağaçlar, insanlar, su, hava - grinin tek bir tonuna boyalı: Gri bir gökyüzünde gri güneş ışınları var;  gri yüzlerde, gri gözler ve ağaçların yaprakları kül gibi gri. Bu yaşam  değil, fakat yaşamın gölgesi, bu hareket değil fakat hareketin sessiz gölgesi". Doğru cevap C'dir.

Bir ışık kaynağı, mercek sistemi, cam üzerine çizilmiş bir resim ve imgenin yansıtıldığı beyaz yüzeyden oluşur. Sistemin çalışma prensibi oldukça basittir. Işık kaynağından gelen ışık, üzerine resim çizilmiş bir camdan geçirilerek, bir mercek sistemi ile beyaz bir yüzeye büyütülerek yansıtılır. 17. Yüzyıl’ın koşulları içinde gösteriyi izleyen izleyiciler, görüntünün oluşumunu büyülü bir ortam olarak algılamışlar ve bu aygıta da büyülü fener adını vermişlerdir. 1660’lı yılların sonuna doğru Avrupa’da sıkça görülen bu aygıtın daha sonra birden fazla görüntünün üst üste bindirilmesiyle hareket duygusu yaratmaya çalışan farklı örnekleri de geliştirilmiştir.

1888 yılında,  ışığa duyarlı yüzey olarak selüloit tabanlı yeni bir yüzey geliştirdiğini duyuran, 1890 yılında film adını verdiği bu yüzeyin üretimini yapmaya başlayan George Eastman’dır. (1854-1932)

Georges Melies, sihirbazlık numaralarını sinemayla birleştirmiştir. Zincirleme, kararma, bindirme, yavaşlatılmış ve hızlandırılmış çekim ve kameranın durdurulup çalıştırılmasıyla gerçekleştirdiği film hilelerine ek olarak tiyatrodaki dekor ve dramatizasyon ile öykü anlatmayı hedeflemiş ilk kişidir.

Edwin S. Porter, belgesel anlatımını öykü anlatımıyla birleştirerek farklı zaman ve mekan dilimlerini toplamış ve filmik zaman ve mekan kavramlarını tanımlamıştır. Ancak D. W. Griffith, farklı çekim ölçeklerini kullanarak öykü anlatımında paralel kurgu gibi anlatım tekniklerini birleştirmiş ve film dilinin gramerini oluşturan temel anlatım tekniklerini keşfetmiştir.

Kracauer, filmin ulusal işlevlerinin diğer ortamlardan daha etkin olmasının dört temel nedenini belirlerken film dilini bu temel nedenler arasında yerleştirmemektedir.

Dziga Vertov'un kamera-göz kuramı, insan gözüne ve algısına güvenilmeyecek durumlarda mekanik göz işlevi gören bir cihaz olarak kameranın gerçekliği belgeleyebilmesi fikri üzerine kuruludur. Bunun üzerine eski filmleri tekrar kullanarak yeni belgeseller üreten Vertov bunlara kino-pravda (sinema-gerçek) adını vermiştir.

Bir kayıt teknolojisine atıfta bulunan video kamera kavramının ardından, geliştirildiklerinde temel amaçları görüntüyü kaydetmek yerine elektronik bir ortamda üretip başka bir yere aktarmak olan televizyon kameraları geliştirilmiştir.

Sihirbazlık numaralarıyla sinemayı birleştiren Melies, kamerayı hileli gösterilerin bir aracı olarak kullanır. Zincirleme, kararma, bindirme, yavaşlatılmış ve hızlandırılmış çekim gibi birçok görsel etki yaratacak yeniliği ilk kullanan kişi olarak Melies, bir filmle öykü anlatmayı hedefleyen ilk kişi olmuştur. Tiyatroda olduğu gibi dekorun önüne çıkan oyuncuların dramatizasyonu ile gerçekleşen öykülerde ilk kez mizansen kullanımı ve kendine özgü anlatım tarzıyla; daha sonra sinema tarihinde biçimci yaklaşımın ilk örneklerini veren sanatçıdır.

Paris Komünü, 1871 yılında, Fransız-Prusya Savaşı’ndan yenilgiyle ayrılan Fransızların sivil bir ayaklanma ile Paris’te oluşturdukları harekettir. Kanlı bir ayaklanmadan sonra zafer kazanan Paris Komünü, zaferlerini kutlarken, gururla barikatlar önünde fotoğraflar çektirmişlerdir. Birkaç ay sonra Paris Komünü yıkıldığında, isyancıları tanımak ve yakalamak için polis bu fotoğrafları kullanmış ve bu fotoğrafların hemen ardından,  isyancıların asılmış ve tabutta ölü olarak resmeden fotoğrafları halka sergilenmişlerdir. Bu olay, fotoğrafın hem bir belge, hem de bir delil olarak kullanılmasının ilk örneğini içermesi açısından önem taşır.

Dziga Vertov  (1896-1954) kamera-göz kuramı üzerine söyledikleri sorunun yanıtı bağlamında önemli ipuçĺarı içermektedir;

“Bir gözüm ben. Mekanik bir göz. Ben, makine, size ancak benim  görebileceğim  bir dünyayı açıyorum. Kendimi  bugün de, bundan sonra  da insana özgü o hareketsizlikten  kurtarıyorum. Hiç durmadan hareket ediyorum. Nesnelere yaklaşıp onlardan uzaklaşıyorum. Süzülüp altına giriyorum onların. Koşan bir atın ağzı boyunca koşuyorum. Düşen, yükselen nesnelerle birlikte düşüp kalıyorum ben de. Karmakarışık hareketler, en karmaşık birleşimler  içinde hareketleri sırayla kaydederek dönen  benim:  Makine. Zaman ve yer sınırlamalarından kurtulmuşum; evrenin her bir noktasını, bütün noktalarını, nerede  olmalarını istiyorsam ona  göre düzenliyorum. Benim  yolum, dünyanın yepyeni bir biçimde algılanmasına giden  yoldur. Böylece size bilinmeyen bir dünyayı açıyorum.” (Aktaran Berger,  1990: 17)

Kamera üretici firmaların ortak bir standart olarak “Sayısal Video” (Digital Video) adıyla tanımladıkları bu sistemde, görüntüler sıkıştırılarak daha küçük dosya boyutlarına indirgenebilmekte ve çok hızlı bir şekilde çoğaltılabilmektedir. Sayısal (dijital) kameraların ürettiği görüntülerin bazı avantajları vardır ve sayısal hale dönüşen görüntü ve sesler bütün iletim ağlarına (kablo, uydu, karasal) uyumlu olduğu gibi, internet üzerinden de iletilmeye uygundur. Analog kaydediciler için bu durum geçerli değildir.

George Orwell’in 1984 adlı romanındaki herkesi gözetleyen “Büyük Birader”, farklı bir yapı içerisinde gerçeklik kazanmış ve yaşamın her anını çevreleyen kameralar, trafik, market güvenliği, apartman gözetimi gibi farklı işlevler adı altında görüntü kaydeden elektronik gözlere dönüşmüşlerdir.

Sinema Latince hareket anlamına gelen“kinema“ sözcüğünden türemiştir. Sinema tarihinde hareketin izlenebildiği ilk aygıt kineteskoptur. Thomas A. Edison tarafından 1891 yılında geliştirilen kineteskop, hareketli görüntünün kişisel olarak izlenebilmesi içindir. Doğru cevap A'dır.