KALİTE YÖNETİM SİSTEMLERİ

Toplam Kalite Yönetimi (TKY) anlayışına göre kalite maliyetleri; önleme maliyetleri, ölçme ve değerleme maliyetleri, iç kalitesizlik maliyetleri ve dış kalitesizlik maliyetleri olmak üzere 4 temel kategoride toplanmaktadır. Pazarlama kalite ile ilgili bir faaliyet değildir, kalite pazarlamayı etkiler.

Tablo 3.1’de, artık ve bozuk ürün maliyetleri ile zaman kaybı maliyetleri önleme maliyetleri İç Kalitesizlik Maliyetleri kapsamında yer almaktadır.

Kalite kontrol, en basit anlamıyla kalitenin kontrol altında tutulmasıdır. Kalite kontrolü, basit uygulamalarla başlamış ve günümüze kadar önemli değişimlere uğrayarak gelişmiştir.

Şekil 3.1’de kalite kontrolunun tarihsel gelişimine ilişkin aşamalar Muayene, İstatistiksel Kalite Kontrolu ve Toplam Kalite Kontrolu olarak verilmektedir.

Günümüzde yönetim biliminin kurucusu olarak kabul edilen Frederick W. Taylor adındaki Amerikalı bir mühendisin 1911 yılında yayınladığı Bilimsel Yönetimin İlkeleri (The Principles of Scientific Management) adındaki eser, kalite kontrolünde önemli gelişmeler yaşanmasını sağlamıştır. Bu eserde yer alan teoriler günümüzde, “Bilimsel Yönetim Teorisi” olarak adlandırılmaktadır ve işletmelerde ekonomik kaynakların etkili kullanımı üzerine bir dizi ilkeleri tartışmaya açmıştır.

s.51 verilen Şekil 3. 3 : İstatistiksel kalite kontrolde kullanılan bazı teknikler

Sadece ürünlerin kontrol edilmesi, üretim süreçlerindeki hataların tespit edilmesini olanaksız kılmakta, dolayısıyla farklı üretim süreçleri, farklı kalite standartlarında ürün çıkışına neden olmaktadır. Dolayısıyla nihai ürünün olduğu kadar üretimin de süreçler boyunca kontrol edilmesi ve üretimdeki değişkenliğin giderilmesine yönelik önlemlerin alınması hatalı ürün sayısının azalmasına yardımcı olacaktır.

Shewhart’ın geliştirdiği en önemli yöntem örneklemedir. Örnekleme sayesinde, her bir ürünü ayrı ayrı kontrol etme gerekliliği ortadan kalkmıştır. Bunun yerine, yığın içerisinden o ürün grubunu temsil edecek numuneler 53 alınmakta ve kontrol edilmektedir.

Kalite kontrol ürün ve hizmet kalitesinin belirlenmiş özelliklere uygun olacak şekilde gerçekleştirilmesini ve sürekli kılınmasını sağlamak amacıyla uygulanan operasyonel yöntemlerin ve faaliyetlerin bütünüdür. Juran Üçlemesi kapsamında da değinilen kalite kontrol uygulaması genel hatlarıyla aşağıda belirtilen sıra izlenerek gerçekleştirilir:

Kalite kontrol, ürün veya hizmetlerin belirlenen standartlara ve gerekliliklere uygunluğunu denetlemek amacıyla gerçekleştirilen doğrulama faaliyetleri ile bu faaliyetler sırasında kullanılan yöntem ve araçların bütünüdür.

Önleme maliyetleri, bir sistem kurulumu ve personel eğitimi gibi giderler içerdiğinden ilk başta yüksek olmakla birlikte, uzun vadede ölçme ve değerleme maliyeti, iç kalitesizlik maliyeti ve dış kalitesizlik maliyetlerinin önemli ölçüde azalmasını sağlamaktadır.

Toplam Kalite Yönetimi (TKY) anlayışına göre kalite maliyetleri; önleme maliyetleri, ölçme ve değerleme maliyetleri, iç kalitesizlik maliyetleri ve dış kalitesizlik maliyetleri olmak üzere 4 temel kategoride toplanmaktadır.

Bugünkü anlamıyla kalite kontrol mekanizmalarının ve sistemlerinin ortaya çıkışında en belirgin rolü, üretim sona erdikten sonra ürünlerin özelliklerinin ölçülmesi, incelenmesi, denetlenmesi ve test edilmesi amacıyla gerçekleştirilen muayene işlemi oynamıştır.

Muayene, iyi olarak kabul edilen ürünlerle kötü ürünlerin birbirinden ayrılmasını sağlamış ve müşteriye hatalı ürünlerin sunulmasını engellemiştir.

Taylor, ortaya koyduğu ilkeler çerçevesinde, işçilerin yaptıkları işler konusunda uzmanlaşmaları gerektiğini belirtmiş ve kaynakların etkili kullanımı için gerçekleştirilmesi gereken görevlerden bir tanesini de muayene olarak belirlemiştir.

Günümüzde en sık uygulanan istatistiksel kalite kontrol teknikleri arasında histogram, akış şemaları, neden-sonuç diyagramı, frekans dağılımı, kontrol listeleri, Pareto diyagramı, verilerin gruplandırılması vb. sayılabilir

Günümüzün modern kalite kontrol yöntemlerinin ve kalite maliyetleri kavramının gelişimindeki en önemli isim Armand Vallin Feigenbaum olmuştur.

Genel itibariyle bakıldığında, toplam kalite kontrolünün, TKY’nin temellerini oluşturduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

Kalite güvencesi, müşteri beklentilerini tam olarak karşılayacak kalitedeki ürün veya hizmetlerin üretilmesini sağlamaya yönelik olarak bir sistem dahilinde kalite planlaması, organizasyonu ve kontrolünü içeren planlı faaliyetler bütünüdür.