KALEM MEVZUATI

Soruşturma evresi, suç şüphesinin ceza yargılamasını gerektirir nitelikte olup olmadığının belirlenmesi, suçun, mağdurun ve şüphelinin belirlenmesi, delillerin toplanması, acil tedbirlerin alınması ve kovuşturma aşamasına geçilip geçilmeyeceğinin belirlenmesi amacıyla yürütülmektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Kapalı ve derdest soruşturma dosyasına dilekçe, belge ya da diğer evrakı ibraz etmek isteyen kişinin UYAP’ta yapılan sorgulamada mağdur, şikâyetçi, suçtan zarar gören ve vekilleri ile şüpheli ve müdafii olduğunun anlaşılması hâlinde sırasıyla aşağıdaki işlemler yapılır:
1. Evrak taranarak UYAP’a kaydedilir.
2. Başvuru sahibine, evrakın alındığına ve elektronik ortama aktarıldığına dair aynı
zamanda havale yerine geçen bir alındı belgesi ücretsiz olarak verilir.
3. Evrak UYAP’tan zabıt kâtibinin iş listesi ekranına gönderilir.
4. Fiziki evrak ilgili personel tarafından aynı gün zimmet karşılığında teslim alınmak
üzere ön büroda muhafaza edilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

İfade veya sorgu bir tutanağa bağlanır. Bu tutanakta aşağıda belirtilen hususlar yer alır:
• İfade alma veya sorguya çekme işleminin yapıldığı yer ve tarih.
• İfade alma veya sorguya çekme sırasında hazır bulunan kişilerin isim ve sıfatları ile ifade veren veya sorguya çekilen kişinin açık kimliği.
• İfade almanın veya sorgunun yapılmasında yukarıdaki işlemlerin yerine getirilip
getirilmediği, bu işlemler yerine getirilmemiş ise nedenleri.
• Tutanak içeriğinin ifade veren veya sorguya çekilen ile hazır olan Müdâfi tarafından okunduğu ve imzalarının alındığı.
• İmzadan çekinme hâlinde bunun nedenleri belirtilir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Ceza mahkemeleri, her il merkezi ile bölgelerin coğrafî durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde Hâkimler ve Savcılar Kurulunun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca kurulur. Asliye ceza mahkemeleri tek
hâkimlidir. Ağır ceza mahkemesinde bir başkan ile yeteri kadar üye bulunur. Bu mahkeme bir başkan ve iki üye ile toplanır. Özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemelerinin kuruluşuna ilişkin hükümler saklıdır. İş durumunun gerekli kıldığı yerlerde ceza mahkemelerinin birden fazla dairesi oluşturulabilir. Bu daireler numaralandırılır. Özel kanunlarda başkaca hüküm bulunmadığı takdirde ihtisaslaşmanın sağlanması amacıyla, gelen işlerin yoğunluğu ve niteliği dikkate alınarak daireler arasındaki iş dağılımı, Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından belirlenebilir. Bu kararlar, Resmî Gazete’ de yayımlanır. Daireler, tevzi edilen davalara bakmakla yükümlüdür. Hâkimler ve Savcılar Kurulunca iş dağılımının
yapıldığı tarih itibarıyla görülmekte olan davalarda daireler, iş bölümü gerekçesiyle dosyaları diğer bir daireye gönderemez. Ceza mahkemeleri bulundukları il veya ilçenin adı ile anılmaktadır.
Asliye ceza mahkemesi ve ağır ceza mahkemesi genel mahkemeler kapsamındadır. Özel kanunla kurulan özel mahkemelerde bulunmaktadır. Bunlar; çocuk ağır ceza mahkemeleri, çocuk mahkemeleri, trafik mahkemeleri ve fikri ve sınai haklar ceza mahkemeleridir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri Çocuk ağır ceza mahkemelerinin kuruluş ve görevlerine ilişkin hukuki düzenleme 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu’nda yer almaktadır. Çocuk ağır ceza mahkemelerinde bir başkan ile yeteri kadar (genelde iki) hâkim üye ile bağlı kalemde yazı işleri müdürü, zabıt kâtipleri ve mübaşir bulunur. Çocuk ağır ceza mahkemeleri de toplu mahkemeler olup bir başkan ve iki üye ile toplanır. Çocuk Mahkemeleri Çocuk mahkemelerinin kuruluş ve görevlerine ilişkin hukuki düzenleme 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu’nda yer almaktadır. Çocuk mahkemesi, tek hâkimlidir. Mahkemeye bağlı kalemde yazı işleri müdürü, zabıt kâtipleri ve mübaşir bulunur. Duruşmalara Cumhuriyet savcısı katılmaz. Mahkemelerin bulunduğu yerlerdeki Cumhuriyet savcıları, çocuk mahkemeleri kararlarına karşı kanun yoluna başvurabilirler (25/1). Çocuk mahkemesi, asliye ceza mahkemesi görev alanına giren suçlar bakımından, suça sürüklenen çocuklar hakkında açılacak davalara bakar (m.26/1). Müstakil çocuk mahkemesi kurulmayan yerlerde asliye ceza mahkemesi genel görevlidir. Fikrî ve Sınaî Haklar Ceza Mahkemesi Fikrî-sınai mülkiyet haklarına ilişkin 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri
Kanunu’na göre ihtisas mahkemelerinin kurulacağı öngörülmüştür. Bu ihtisas mahkemesi tek hâkimlidir. Cumhuriyet savcısı duruşmalara katılmaz. Ayrı olarak fikrî ve sınaî ceza mahkemesi kurulmayan yerlerde asliye ceza mahkemesi genel görevlidir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Duruşma hazırlığı evresinde mahkeme tarafından usuli işlemler yapılır. Öncelikle tensip tutanağı düzenlenerek yapılacak işlemler ve duruşma günü belirtilir. Tensip tutanağında yer alacak hususlar hâkimin takdirinde olmak kaydıyla; tensip tutanağının başına mahkemenin adı, mahkeme çeşitli sıfatlarla görev yapıyorsa hangi sıfatla görev yaptığı, hâkim veya hâkimlerin ve zabıt kâtibinin ad ve soyadları ile sicil numaraları, tarafların kimlikleri ile T.C. kimlik numaraları, varsa kanunî temsilcileri ve vekillerinin ad ve soyadları ile adresleri, suç türü ve ilgili mevzuat maddeleri, suçun işlendiği tarih, sanıklar soruşturma aşamasında tutuklanmış veya gözaltına alınmışsa buna ilişkin tarih bilgileri yazıldıktan sonra, ilk duruşmanın tarih ve saati belirlenerek duruşmaya kadar yapılması gereken tüm işlemler belirlenerek tensip tutanağında belirtilir. Bu aşamada sanığa ve sanık müdafiine, mağdura ve vekiline duruşma günün bildiren bir tebligat gönderilir. Ancak müdafiin yapacağı tutukluluğa itirazlar ve buna ilişkin kararlar ile tarafların delillerin toplanmasını talepleri gibi esasa ilişkin işlemler de yapılmaktadır. Duruşma aşamasına geçildikten sonra ilk celsede iddianamenin kabulü kararı Mahkeme başkanı veya hâkimi tarafından okunur. Sanığın sorgusuna başlamadan önce görevsizlik, yetkisizlik ve
hâkimin reddine ilişkin talepler var ise bunlar değerlendirilerek karara bağlanır. Duruşma aşamasında deliller değerlendirilerek maddi gerçeğe ulaşılmaya çalışılarak karar aşamasına geçilir. Hâkim, yargılama boyunca ileri sürülen ve tartışılan delilleri değerlendirir. Son beyanlar alınarak, hâkim isnat edilen suçun işlenip işlenmediğini müzakere ederek kısa kararı açıklar. Gerekçeli karar daha sonra yazılarak taraflara tebliğ edilir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Ceza verilmesine yer olmadığı kararı, sanığın yaşı küçükse, akıl hastasıysa veya sağır dilsiz ise, suç, hukuka aykırı ancak bağlayıcı bir emrin yerine getirilmesi, zorunluluk hali veya cebir tehdit altında işlenmişse, meşru müdafaa hallerinde, hata, etkin pişmanlık, şahsi cezasızlık halleri, karşılıklı hakaret, işlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı (örneğin hırsızlık suçunda malın değerinin azlığı gibi.) durumlarında verilmektedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Esas kaydı: Davaların aşamalarının işlendiği kayıttır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Ceza mahkemelerinde tutulması gereken kartonlar Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik’te düzenlenmiştir. Mahkemece, aşağıda gösterilen karar ve işlem kartonlarının UYAP’ta tutulması zorunludur:
1. Karar kartonu: Kovuşturma evresi sonucunda verilen kararların saklandığı kartondur.
2. Değişik işler kartonu: Değişik işler kaydına kaydolunan işler hakkında verilen kararların saklandığı kartondur.
3. Adlî tebligat ve posta gönderileri kartonu: Görevli tarafından imza ve mühür ile
teslim alınan tebligat ve posta evrakına ait sevk irsaliyelerinin bir örneği ile ödeme
talimatının ve aylık posta gideri cetvelinin bir örneğinin konulduğu ve saklandığı
kartondur. Temyiz ve istinaf kanun yoluna gönderilen dosyalar hakkında ayrı irsaliyeler düzenlenir ve bunlar ayrı kartonlarda muhafaza edilir.
4. İş cetvelleri kartonu: Mahkemece, Bakanlık ve Kurula gönderilen iş cetvellerinin
saklandığı kartondur.
5. Teftiş tavsiyeler listesi kartonu: Teftiş sonucunda düzenlenen tavsiyeler listesinin
saklandığı kartondur.
6. Zimmet kartonu: Mahkemece, UYAP üzerinden gönderilemeyen evrakın teslimine ilişkin belgenin konulduğu ve saklandığı kartondur. Elektronik ortamda tutulan
kaydın çıktısı alınır, ilgili sütun imzalatıldıktan sonra taranarak UYAP’a aktarılır ve
kartonda muhafaza edilir. Birinci fıkranın (c) ve (e) bentlerinde gösterilen kartonların fizikî olarak da tutulması gerekir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Savcılık, suçun işlendiği konusunda yeterli şüpheye ulaştıysa iddianame düzenlenmektedir. Düzenlenen iddianamede şu hususların bulunması gerekmektedir:

• Şüphelinin kimliği,
• Müdafii,
• Maktul, mağdur veya suçtan zarar görenin kimliği,
• Mağdurun veya suçtan zarar görenin vekili veya kanuni temsilcisi
• Açıklanmasında sakınca bulunmaması halinde ihbarda bulunan kişinin kimliği,
• Şikâyette bulunan kişinin kimliği,
• Şikâyetin yapıldığı tarih,
• Yüklenen suç ve uygulanması gereken kanun maddeleri,
• Yüklenen suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
• Suçun delilleri,
• Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri gösterilir. İddianamede, yüklenen suçu oluşturan olaylar, mevcut delillerle ilişkilendirilerek açıklanır. Sonuç kısmında, şüphelinin sadece aleyhine olan hususlar değil lehine olan hususlar da ileri sürülür. İşlenen suç dolayısıyla ilgili kanunda öngörülen ceza ve güvenlik tedbirlerinden hangilerine hükmedilmesinin istendiği, suçun tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde ilgili tüzel kişi hakkında uygulanabilecek olan güvenlik tedbiri açıkça belirtilir.

İddianamenin mahkeme tarafından kabul edilmesi ile soruşturma evresi sona erer ve kovuşturma evresi başlamış olur.

Cumhuriyet savcısı soruşturma evresinde gerekli delilleri topladıktan sonra suçun işlendiğine dair yeterli delil olduğu kanaatine varırsa iddianame düzenleyerek kamu davası açmaktadır. Ancak yeterli delile ulaşamadıysa kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmektedir. İddianamenin hazırlanıp mahkeme tarafından kabul edilmesi ile birlikte soruşturma evresi sona ermekte ve kovuşturma evresi başlamaktadır.

İfade ve sorgu işlemlerinin kaydında, teknik imkânlardan yararlanılır. İfade veya sorgu bir tutanağa bağlanır. Bu tutanakta aşağıda belirtilen hususlar yer alır:

• İfade alma veya sorguya çekme işleminin yapıldığı yer ve tarih.
• İfade alma veya sorguya çekme sırasında hazır bulunan kişilerin isim ve sıfatları ile ifade veren veya sorguya çekilen kişinin açık kimliği.
• İfade almanın veya sorgunun yapılmasında yukarıdaki işlemlerin yerine getirilip getirilmediği, bu işlemler yerine getirilmemiş ise nedenleri.
• Tutanak içeriğinin ifade veren veya sorguya çekilen ile hazır olan Müdâfi tarafından okunduğu ve imzalarının alındığı.
• İmzadan çekinme hâlinde bunun nedenleri belirtilir.

Başsavcılığa yapılan suç ihbarlarının, müracaatların ve şikâyetlerin ilk kabul edildiği yer olup, soruşturmaların ilk işlemlerinin yürütüldüğü bölümdür. Her adliye kapsamında müracaat savcılığı birimi olmayıp bazı küçük adliyelerde bu işlemler savcılık yazı işleri kalemi tarafından yürütülmektedir.

Cumhuriyet Başsavcılığının Görevleri:

Kamu davasının açılmasına yer olup olmadığına karar vermek üzere soruşturma yapmak veya yaptırmak,

Kanun hükümlerine göre, yargılama faaliyetlerini kamu adına izlemek, bunlara katılmak ve gerektiğinde kanun yollarına başvurmak,

Kesinleşen mahkeme kararlarının yerine getirilmesi ile ilgili işlemleri yapmak ve izlemek,

Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.

Kovuşturma evresi sonucunda verilen kararların saklandığı karton karar kartonudur.

İddianame ve soruşturma evrakının UYAP’tan mahkemeye gönderildiği tarihten başlayıp, mahkemece kabul veya iadesine karar verildiği tarihe kadar geçen sürecin safahatının işlendiği kayıt iddianamenin değerlendirilmesi kaydıdır.

Ceza mahkemesinde taraflar; sanık, mağdur, suçtan zarar gören, malen sorumlu olan ve katılandır.

Asliye ceza mahkemesi ve ağır ceza mahkemesi genel mahkemeler kapsamındadır. Özel kanunla kurulan özel mahkemelerde bulunmaktadır. Bunlar; çocuk ağır ceza mahkemeleri, çocuk mahkemeleri, trafik mahkemeleri ve fikri ve sınai haklar ceza mahkemeleridir.

Cumhuriyet başsavcılığınca, el konulan veya muhafaza altına alınan suç eşyasına ilişkin bilgilerin safahatının işlendiği kayıt suç eşyası kaydıdır.

A, B, C ve E maddeleri yanlış ifadeler içeren çeldiricilerdir. A şıkkında savcı suç şüphesi ortaya çıkınca göreve başlar. B'de sadece bulundukları il sınırında savcılar görev yapabilir. C şıkkında esas bilgi savcıların soruşturma evresinde görev yaptıkları ve E şıkkındaki doğru ve tam bilgi ise Cumhuriyet Başsavcılığında, cumhuriyet başsavcısı, başsavcı vekili, cumhuriyet savcıları ve yazı işleri personelinin görev yaptığıdır. Doğru cevap 'D' şıkkında verilmiştir.