KALEM MEVZUATI - Deneme Sınavı - 13

Esas kaydı, iddianamenin düzenlenmesiyle başlayıp kovuşturmanın sonuna kadar devam eden safahatın işlendiği kayıttır.

Tazyik hapsi kaydı, 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanununun; 338 inci maddesinin ikinci fıkrası ile 340, 341, 343, 344 üncü maddeleri ve diğer kanunlar uyarınca verilen kararlara ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.

Muhabere kaydı, diğer kayıtlara işlenmesi gerekmeyen; Cumhuriyet başsavcılığı, mahkeme veya diğer mercilerden gelen ya da bu mercilere gönderilen evrakın işlendiği kayıttır.

Zimmet Kaydı: Cumhuriyet başsavcılığınca, UYAP üzerinden gönderilemeyen evrakın işlendiği kayıttır.

Değişik İşler Kartonu: Cumhuriyet başsavcılığınca, diğer kartonlarda saklanması gerekmeyen işlem ve kararların saklandığı kartondur.

Düşme kararı, Dava şartının yokluğu hallerinde, ölüm, zamanaşımı ve af hallerinde verilebilir. Şikâyete bağlı suçlarda şikâyetçi şikâyetinden vazgeçerse, beraat değil düşme kararı verilir.

Ceza verilmesine yer olmadığı kararı, sanığın yaşı küçükse, akıl hastasıysa veya sağır dilsiz ise, suç, hukuka aykırı ancak bağlayıcı bir emrin yerine getirilmesi, zorunluluk hali veya cebir tehdit altında işlenmişse, meşru müdafaa hallerinde, hata, etkin pişmanlık, şahsi cezasızlık halleri, karşılıklı hakaret, işlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı (örneğin hırsızlık suçunda malın değerinin azlığı gibi.) durumlarında verilmektedir.

Adli yargı ilk derece mahkemeleri özel mahkemeler ve genel mahkemeler olarak ikiye ayrılmaktadır. Genel mahkemeler, özel mahkemelerin görevleri dışında kalan tüm özel hukuka ilişkin uyuşmazlıkları çözmekle görevlidirler. Özel mahkemelerin kurulamadığı yerlerde, özel mahkeme sıfatıyla da görev yaparlar. Özel mahkemeler, belirli uyuşmazlıkları çözmek amacıyla kurulmuş olan mahkemelerdir. Bir davanın hangi mahkemede görüleceği görev ve yetki kuralları ile belirlenir. Görevli ve yetkili mahkeme belirlendikten sonra dava açılır.

Adli yargı ilk derece mahkemeleri özel mahkemeler ve genel mahkemeler olarak ikiye ayrılmaktadır. Genel mahkemeler, özel mahkemelerin görevleri dışında kalan tüm özel hukuka ilişkin uyuşmazlıkları çözmekle görevlidirler. Özel mahkemelerin kurulamadığı yerlerde, genel mahkeme olan asliye hukuk mahkemesi özel mahkeme sıfatıyla da ilgili özel mahkemenin görevini yapar. Genel mahkemeler, asliye hukuk mahkemeleridir. İş yoğunluğu dikkate alınarak, bir ilçe başka bir ilçenin yargılamalarına dâhil olabilir. Özel mahkemeler, belirli uyuşmazlıkları çözmek amacıyla kurulmuş olan mahkemelerdir. Özel mahkemeler; Sulh Hukuk Mahkemesi, Aile Mahkemesi, Asliye Ticaret Mahkemesi, İş Mahkemesi, Tüketici Mahkemesi, Kadastro Mahkemesi, Fikri ve Sınai Haklar Mahkemesi ve İcra Mahkemesidir.

Görev, konu bakımından belirli bir davaya o yerdeki mahkemelerden hangisi tarafından bakılabileceğini belirtir. Her uyuşmazlık, o uyuşmazlığı çözmekle görevli mahkeme tarafından çözülmelidir. Örneğin, ticaret hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklarda ticaret mahkemesi görevlidir. Aile hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklarda ise aile mahkemesi görevlidir. Görev ilişkisi kamu düzenindir.

Yetki kuralları bir davanın hangi coğrafi yer mahkemesinde açılacağını gösteren kurallardır. İstanbul’da yerleşim yeri olan A kişisi, Adana’da yerleşim yeri olan borçlu B kişisine dava açmak istediğinde kural olarak Adana mahkemeleri tarafından açılmaktadır.

Dava şartı yokluğunda, dava usulden reddedilir. Eksikliğin giderilmesi mümkün ise bu eksikliğin giderilmesi için mahkeme kesin süre verir. Bu eksikliğin giderilmemesi halinde dava şartı eksikliğinden dava usulden reddedilir. Dava şartları şunlardır; a) Türk mahkemelerinin yargı hakkının bulunması. b) Yargı yolunun caiz olması. c) Mahkemenin görevli olması. ç) Yetkinin kesin olduğu hâllerde, mahkemenin yetkili bulunması. d) Tarafların, taraf ve dava ehliyetine sahip olmaları; kanuni temsilin söz konusu olduğu hâllerde, temsilcinin gerekli niteliğe sahip bulunması. e) Dava takip yetkisine sahip olunması.

Dava dilekçesinde yer alması gereken hususlar HMK 119. maddede belirtilmiştir. Bu hususlar şunlardır; a. Mahkemenin adı b. Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri c. Davacının Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası d. Varsa tarafların kanuni temsilcilerinin ve davacı vekilinin adı, soyadı ve adresleri e. Davanın konusu ve malvarlığı haklarına ilişkin davalarda, dava konusunun değeri f. Davacının iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetleri g. İddia edilen her bir vakıanın hangi delillerle ispat edileceği h. Dayanılan hukuki sebepler i. Açık bir şekilde talep sonucu j. Davacının, varsa kanuni temsilcisinin veya vekilinin imzası Dava dilekçesinde eksiklik olması durumunda, bu eksiliğin sonuçları ve yapılacak işlemler aynı maddede belirtilmiştir.

Dava dilekçesinde eksiklik olması durumunda, bu eksiliğin sonuçları ve yapılacak işlemler aynı maddede belirtilmiştir. Buna göre dava dilekçesinde bulunması zorunlu olan ve eksikliğin giderilmesi için bir haftalık kesin süre verilebilecek haller şunlardır; 1. Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri 2. Davacının Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası 3. Varsa tarafların kanuni temsilcilerinin ve davacı vekilinin adı, soyadı ve adresleri 4. Açık bir şekilde talep sonucu 5. Davacının, varsa kanuni temsilcisinin veya vekilinin imzası.

Yazılı yargılama usulünde davanın 5 aşaması bulunmaktadır. Bunlar sırasıyla şu şekildedir; dilekçelerin verilmesi aşaması, ön inceleme aşaması, tahkikat aşaması, sözlü yargılama ve hüküm aşamalarıdır.

Hukuk mahkemelerince tutulacak kayıtlar, Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik’in 171. Maddesinde sayılmıştır. Mahkemeler ve hukuk dairelerinde aşağıda gösterilen kayıtların UYAP’ta tutulması zorunludur. Esas Kaydı, Karar Kaydı, İstinaf Kaydı, Temyiz Kaydı, İstinabe Kaydı, Duruşma Günleri Kaydı, Keşif Günleri Kaydı gibi kayıtların tutulması gereklidir.

Değeri 50 Yeni Türk Lirasını geçmeyen dava ve takipler (Ticari senetlere ait takipler hariç), b. Vasi tayini ve azli, hâkimin reddi talebinin kabulü ve hâkimin istinkafına ait kararlar, c) Ayda 100 Yeni Türk Lirasını geçmeyen nafakalara ait dava ve takipler, “Birden fazla kişiler lehine nafakaya hükmedilmesine dair ilamlarda her kişi lehine hükmedilen miktar müstakil olarak nazara alınır.

Mübaşir, kalem hizmetlerinin hızlı ve düzgün ilerlemesinde çok önemli bir yere sahiptir. Yemin verilmesi ve kararın açıklanması başta olmak üzere, duruşma ve keşif esnasında izlenmesi gereken davranış kurallarını taraflara ve ilgililere açıklamak mübaşirin görevlerindendir.

Hukuk mahkemelerindeki yazı işleri müdürünün ceza mahkemelerindeki yazı işleri müdüründen farklı görevleri ise şunlardır;

Harcın hesaplanması ve hukuk mahkemeleri veznesi bulunmayan yerlerde tahsiline ilişkin işlemleri yapmak,

Teminatın iadesi gereken hâllerde gerekli işlemleri yerine getirmek,

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndan kaynaklanan görevleri yerine getirmek.

Mahkemenin kaldırılmasına ya da yargı çevresinin (Bir mahkemenin yargılama yetkisine sahip olduğu coğrafi alan) değiştirilmesine Adalet Bakanlığı'nın olumlu görüşü üzerine Hakimler ve Savcılar Kurulu karar verir.