KALEM MEVZUATI - Deneme Sınavı - 11

Yargılama faaliyetleri Anayasa’nın 9. maddesine göre Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce yerine getirilmektedir.

İlk derece mahkemeleri, bir uyuşmazlığın çözümü için ilk başvurulan mahkemelerdir. İlk derece mahkemelerini öncelikle adli ve idari yargı başlığı altında incelememiz daha net kavramamızı sağlayacaktır.

Adli yargı ilk derece mahkemeleri; öncelikle hukuk ve ceza mahkemeleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Ceza Mahkemeleri; asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleri olarak ay- rılır. Hukuk mahkemeleri öncelikle özel ve genel mahkemeler olarak bir ayrıma uğrar. Genel mahkemeler, özel mahkemelerin görevleri dışında kalan tüm özel hukuka ilişkin uyuşmazlıkları çözmekle görevlidirler.

Adli Yargı Üst Derece Mahkemeleri; Bölge adliye mahkemeleri (İstinaf mahkemeleri) ve Yargıtay’dan oluşmaktadır.

İdari Yargı Üst Derece Mahkemeleri; Bölge İdare Mahkemesi ve Danıştay’dır.

Bölge İdare Mahkemeleri, kuruluş, görev ve yetkileri 2576 Sayılı Bölge İdare Mah- kemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun’da düzenlenmiştir. Bölge İdare Mahkemeleri yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemelerinde tek hâkim tarafından verilen kararları, itiraz üzeri- ne incelemekle görevli ve yetkilidir. Yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemeleri arasında çıkan görev ve yetki uyuşmazlıklarını kesin olarak karara bağlar. Diğer

kanunlarla verilen görevleri yerine getirir.

Sayıştay hesap yargısına dahildir.

Asliye hukuk ve icra mahkemeleri adli yargı, bölge idare mahkemesi idari yargı, Uyuşmazlık Mahkemesi uyuşmazlık yargısı alanında faaliyet gösterirken Anayasa Mahkemesi anayasa yargısı alanında faaliyet gösterir.

belediye, köy, devlet gibi idari makamların idari eylem ve işlemleri dolayısıyla doğan uyuşmazlıkların çözümlendiği yargı kolu idari yargıdır.

Adli yargı, diğer yargı kollarına girmeyen uyuşmazlıkların çözüldüğü yargı koludur. Genel yargı kolu olarak da adlandırılabilir. Adli yargı da, ceza yargısı ve medeni yargı olarak ikiye ayrılmaktadır.

Ceza muhakemesi kanunu ceza mahkemeleri önündeki, ceza davalarında kullanılır. Ceza yargısı ise Adli yargının bir alt dalıdır. Bu bağlamda ilgili hükümler adli yargı kolu içinde kullanılacaktır.

Adli yargı uyuşmazlıkları adli yargı kolunda görülür. Adli yargı kolunda üst derece mahkemeleri ise Bölge Adliye Mahkemeleri ve Yargıtay'dır.

Adalet komisyonunun görevleri 2802 sayılı kanunun 114. Maddesine göre şunlardır:
• Atamaları doğrudan Bakanlıkça yapılanlar dışındaki adli ve idari yargı ile ceza infaz kurumları ve tutuk evleri personelinin;

- İlk defa Devlet memurluğuna atanacaklardan merkezi sınavda başarılı olanların ilgili yönetmelik hükümlerine göre düzenlenecek sözlü ve gerektiğinde uygulamalı sınavlarını yapmak, hukuk fakültesi ve adalet meslek yüksekokulu mezunlarına öncelik tanımak kaydıyla başarılı olanların atanmalarını teklif etmek.
- Asli Devlet memurluğuna atanmaları, sicil ve disiplin işlemleri, görevden uzaklaştırılmaları, aylık ve ödenekleri ile diğer özlük işlemlerini bu Kanun ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile ilgili mevzuat hükümlerine göre yerine getirmek.
- Naklen veya hizmet gereği atamasını, ilgili mahkeme başkanı, hâkim veya Cumhuriyet savcısının görüşünü alarak, yetki alanı içerisinde yapmak.
- Geçici olarak görevlendirmesini, yetki alanı içerisinde altı ayı geçmemek üzere yapmak.
• Kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirmek.

B, C, D ve E seçeneklerinde verilen işlemler kalem işlemidir ve kalem personeli tarafından yerine getirilir. Keşif ise her ne kadar kalem personeli de işlem esnasında görev alsa da yargılama işlevine ilişkindir.

Mahkeme kararı veya Cumhuriyet savcılarının emir ve talimatları doğrultusunda muhafaza, müsadere, imha gibi işlemleri yerine getirir. Bu tür hizmetler yazı işleri müdürleri veya emanet memurları tarafından yerine getirilir.

Hesap işleri Sayıştay tarafından incelenip işlenmektedir. Doğru yanıt 'B'.

Anayasa yargısında faaliyetleri yürüten mahkeme Anayasa Mahkemesidir. Başka bir görevi de Cumhurbaşkanlığınca yayınlanan Kararnamelerinin Anayasaya uygunluğunu denetlemektir. Doğru yanıt 'E'.

Diğer bir adı da 'Genel Yargı Yolu' olan ve görevi tarif edilen yargı 'Adli Yargı'dır. Doğru yanıt 'C'.

Aile Mahkemeleri, Sulh Hukuk Mahkemeleri, İcra ve İş Mahkemeleri Özel Mahkemeleri oluşturur. Genel Mahkemeler ise Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Doğru yanıt 'A'.

Aile Mahkemesi haricindeki mahkemeler Adli Yargı Şeması'na göre Ceza Yargısı içinde sınıflandırılırlar. Aile Mahkemesi aradığımız cevaptır. Doğru yanıt 'A'.

A,B.C ve E şıklarında birinci derece mahkemelerine örnekler verilmiştir. Bölge İdare Mahkemesi bir üst derece mahkemesidir. Doğru Yanıt 'D'.