İTHALAT VE İHRACAT İŞLEMLERİ

Özelliği olan akreditifler; Rotatif Akreditif, Kırmızı Şartlı Akreditif, Yeşil şartlı Akreditif, Dev­redilebilir Akreditif, Karşılıklı Akreditif, Garanti Akreditifi ve Takas Akreditifi şeklindedir.

Yeşil şartlı akreditif: Malların depolandı­ğını gösteren ve banka adına düzenlenmiş veya bankaya devredilmiş bir depo makbu­zu karşılığı satıcıya peşin ödemede bulunul­masına olanak tanıyan akreditif türüdür.

Peşin ödeme, ihracat gerçekleşmeden mal bedelinin ithalatçı tarafından gönderilmesi ve satış sözleşmesine konu olan malın daha sonra sevk edilmesidir.

Dış ticarette, satıcı ve alıcı arasındaki satış sözleşmesini müteakip karşılaşılan başlıca aşamalar, sırasıyla; satıcının malı sevk etmesi, alıcının malı teslim alması, alıcının mal bedelini ödemesi ve bazı durumlarda da alıcının mal bedelini ödeyeceğine dair satıcıya garanti vermesidir. Ticari ilişkilerde en önemli aşama ödeme aşaması olup bu aşamanın gerçekleşmesi ile birlikte satış sözleşmesinin ortaya çıkardığı ticari ilişki de sona ermiş olmaktadır.

İthalatçının ihracatçıyı, ihracat öncesi finanse etmesi anlamına gelen prefinansman, konvertibl dövizlerle ve en fazla bir yıl vadeli olur. Ancak bazı tarım ürünlerinin (meyan kökü, tütün, üzüm ve incir) ihracatı amacıyla sağlanan kredilerin vadesi (18 ay), gemi inşa ve ihracatının finansmanı için kullanılacak kredilerde (hazır gemi hariç) bu süre (24 ay), ihracatı teşvik belgesi kapsamında gemi, komple fabrika ve tesis ihracının finansmanı amacıyla sağlanan kredilerin vadeleri belge süresi (ek süreler dâhil) kadardır.

Yeşil şartlı akreditif: Malların depolandığını gösteren ve banka adına düzenlenmiş veya bankaya devredilmiş bir depo makbuzu karşılığı satıcıya peşin ödemede bulunulmasına olanak tanıyan akreditif türüdür.

Konsinye satış, gerçekte bir satış değil, satış imkânı arama yoludur. Zira, malın sevki anında fiili bir satış bulunmadığı gibi malın satış fiyatı ve alıcısı da belli değildir. Bu, dış piyasalarda bir çeşit perakende satış şekline de benzetilebilir. Mal, kesin satışta bulunulmadan yurt dışında alıcıya, komisyoncuya veya ihracatçının yabancı bir ülkede tesis ettiği şube veya temsilciliğine, diğer bir deyişle konsinyatör denilen aracıya sevk edilir. Fiyat kesin olmayıp, piyasa şartlarına göre değiştiği gibi malın kısmen veya tamamen satılmaması da mümkündür. Konsinyatör, günün piyasa şartlarına göre malı hangi fiyattan satarsa bedelini o fiyattan ihracatçıya öder. Konsinye satış, normal yollarla satışı zor olan veya alıcının görüp beğenmesini gerektiren mallar için söz konusudur.

Vesaik mukabili ödeme, satıcı ile alıcı arasında yapılan sözleşmeye istinaden ihraç ve diğer sevk vesaikinin, mal bedelinin ödenmesi üzerine alıcıya teslim edilmesini ifade eden bir ödeme şeklidir.

Aracı banka, akreditif şartlarına göre, lehtarın bulunduğu, ülkede akreditifi lehtara ihbar veya teyit eden, ödemeyi yapan veya ibraz edilen poliçeye kabul veya aval imzası koyan veya poliçeyi iştira eden bankadır.

İhbar bankası, akreditifi lehtara, teyitte bulunmaksızın sadece ihbar eden bankadır. Bu bankanın akreditifte, lehtara karşı ödeme konusunda hiçbir yükümlülüğü bulunmamaktadır.

Rambursman bankası akreditifte taraf olarak ise kabul edilmemektedir. Bu banka, akreditife ilişkin ödemeyi veya iştirayı yapan bankayı ramburse etmek üzere amir bankaca yetkili kılınan bir aracı veya vekil niteliği taşımaktadır.

Kabili rücu akreditif: İlgili banka ile lehtar arasında hukuken bir yükümlülük doğurmayıp her an tadil veya iptal edilebilen akreditiftir.

Kabili rücu temiz akreditif türüne; akreditif amirinin yurt dışında çalışan işçilerine ücret ödemesi için açtırdığı akreditif örnek olarak gösterilebilir. Bu kabil bir akreditif kapsamında akreditif lehtarının (işçinin) işi bırakması hâlinde, amir, lehtarın onayını almadan akreditifi iptal edebilir.