Dış Ticarette Mal Bedelinin Ödenme Şekilleri

satıcının malı sevk etmesi, alıcının malı teslim alması, alıcının mal bedelini ödemesi ve bazı durumlarda da alıcının mal bedelini ödeyeceğine dair satıcıya garanti vermesi

• Peşin ödeme
• Konsinyasyon
• Mal mukabili ödeme
• Vesaik mukabili ödeme
• Kabul kredili ödeme
• Akreditifli ödeme

Peşin ödeme, ihracat gerçekleşmeden mal bedelinin ithalatçı tarafından gönderilmesi ve satış sözleşmesine konu olan malın daha sonra sevk edilmesidir.

Alıcı, ithal edeceği malın bedelini ülkesindeki bir bankaya ulusal para olarak yatırır. Banka, satıcının ülkesindeki muhabirine mal bedeline eşit olan paranın satıcıya ödenmesi talimatını verir. Satıcı, mahalli (muhabir) bankadan bu paranın karşılığı ulusal parasını tahsil eder ve bir döviz alım bordrosu düzenlenir, bilahare sözleşme kapsamına giren malları alıcıya sevk eder.

Konsinye satışta, mal kesin satışta bulunulmadan yurt dışında bir alıcıya (konsinyatör) sevk edilmektedir. Konsinyatör, günün piyasa şartlarına göre malı hangi fiyattan satarsa bedelini o fiyattan satıcıya ödemektedir. Mal mukabili ödemede de ihraç edilen malın bedeli mal ithalatçı ülkeye gittikten sonra yapılır fakat ithalatçı yüklemeden itibaren (90) gün vadeli bir poliçe hazırlamakta, poliçenin kabulü karşılığında, ithalatçı mal bedelini ödemeden vesaiki almakta ve üç ay içinde malı satıp mal bedelini vadesi içinde ödemektedir.

Satıcı ile alıcı arasında yapılan sözleşmeye istinaden ihraç ve diğer sevk vesaikinin, mal bedelinin ödenmesi üzerine alıcıya teslim edilmesini ifade eden bir ödeme şekli.

Kabul kredisi, satıcı ile alıcı arasında yapılacak bir anlaşma ile ithal edilecek mal bedelinin ödenmesinin, malın gönderilmesinden belli bir süre sonraya bırakılmasıdır

Akreditif; ihracatçının, yurt dışına sattığı mal ile ilgili sevk vesaikinin ithalatçının bankasınca akreditif işlemlerine aracılık etmesi için ülkesinde belirlenen bir bankaya teslimini müteakip, vesaiklerin akreditif şartlarına uygunluğunun saptanması üzerine mal bedelini tahsil etmesine imkân sağlayan bir kredi işlemidir.

• Akreditif amiri
• Amir banka
• Akreditif lehtarı
• Aracı banka

Akreditif lehtarı, lehine akreditif açılan ve satış sözleşmesi konusu malları ihraç edecek olan kişidir.

Amir banka başka bir bankayı dış görünüşlerine göre akreditif şartlarına uygun vesaik karşılığında ödeme yapmaya, kabul ve iştirada bulunmaya yetkili kıldığı takdirde söz konusu bankayı ramburse etmekle yükümlüdür

Kabili rücu akreditif, ilgili banka ile lehtar arasında hukuken bir yükümlülük doğurmayıp her an tadil veya iptal edilebilir

Gayrikabili rücu akreditif, akreditifi açan bankanın kesin taahhüdü olup bu taahhüt bütün ilgililerin (lehtar, amir ve muhabir bankaların) isteği ve onayı olmaksızın tadil veya iptal edilemez.

Muhabir bankanın, akreditifi, lehtara teyit etmeyip yalnızca ihbar etmesidir. 

Bir kısmı veya tamamı kullanıldıkça ek bir değişiklik talimatına gerek kalmaksızın aynı şartlarla ve aynı tutar için otomatik olarak yenilenen bir akreditiftir.

Malların gönderilmesinden önce lehtara, ihraç edeceği malların satın alınmasında, gerekiyorsa işlenmesi, ambalajlanması, sevk mahalline gönderilmesi ve nakliye vasıtası gelinceye kadar depolanmasında kullanılmak üzere avans verilmesini veya peşin ödeme yapılmasını mümkün kılan akreditiftir.

Satıcıya peşin ödeme yapılmasına imkân veren; ancak, peşin ödemenin, malların depolandığını gösteren ve banka adına düzenlenmiş veya bankaya devredilmiş bulunan bir depo makbuzu karşılığında yapıldığı akreditiftir.

Satıcı yüklemeyi gerçekleştirdiğinde akreditifte şart koşulan vesaiki bankaya ibraz eder, banka vesaiklerin uygunluğunu saptadıktan sonra lehtara ödemeyi yapar.

Akreditif şartlarında ödemenin, vesaikin ibrazından değil de belirli bir süre sonra yapılması şartı yer alıyorsa ve vadeli akreditiflerden farklı olarak bir de vadeli poliçenin kabulü için vesaikle birlikte ibraz edilmesi söz konusu ise bu çeşit akreditife, poliçe kabullü akreditif denir.Ak

• Kabili rücu (revocable)
• Gayrikabili rücu (irrevocable)