Uluslararası Satış Sözleşmelerinde Kullanılan Teslim Şekilleri

İhracatçı, malın yurt dışındaki alıcıya teslim edilmesi ifadesini öncelikle şu sorular ışığında yanıtlamalı ve daha sonra uluslararası terimlerden kendi şartlarına uygun olanını satış sözleşmesine kaydetmelidir. Bu sorular:

• Satılan mal alıcıya nereden teslim edilecektir,
• Taşıma giderleri kime ait olacaktır,
• Taşıma sırasında ortaya çıkabilecek bir zararı kim tazmin edecektir,
• Sigorta giderleri kime ait olacaktır
• Gerek ihracat gerekse ithalat işlemleri ile kim ilgilenecek ve bu işlemlerden doğacak masrafları kim karşılayacaktır?

Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) ticari terimleri kolay okunması ve anlaşılması amacıyla 4 grupta sınıflandırmıştır. Bunlar:

• E terimi (EXW) Satıcı malı alıcının emrine kendi fabrikasından (İşletmesinden) itibaren teslim etmektedir.
• F terimleri (FCA, FAS, FOB) Satıcıdan, malın alıcının gösterdiği taşımacıya teslim etmesi istenmektedir.
• C terimleri (CFR, CIF, CPT, CIP) Satıcı taşıma sözleşmesini yapmak zorundadır, ama ne kayıp ne hasır rizikosunu ne de yüklemeden sonra doğabilecek ek harcamaları üstlenir.
• D terimleri (DAT, DAP, DDP) Malın gönderildiği ülkeye kadar yapılan yolculuğun yol açtığı bütün harcamalar ve riskler satıcının yükümlülüğüne bırakılmıştır

İhracatçılar EXW gibi kendileri için en az maliyet ve risk gerektiren teslim şekillerini tercih ederler.

F grubu terslim şekilleri:

• FCA Satıcının Ülkesinde Teslim Yeri Belirtilerek Taşımacıya Teslim
• FAS Satıcının Ülkesinde İsmi Belirtilen Sevk Limanında Gemi Yanında Teslim
• FOB Satıcının Ülkesinde İsmi Belirtilen Sevk Limanında Gemide Teslim

C Grubu teslim şekilleri:

• CFR Alıcının Ülkesinde Adı Belirtilen Limana Kadar Navlun Ödenmiş Olarak Teslim
• CPT Alıcının Ülkesinde Adı Belirtilen Varış Noktasına Kadar Navlun Ödenmiş Olarak Teslim
• CIF Alıcının Ülkesinde Adı Belirtilen Limana Kadar Navlun ve Sigorta Primi İhracatçı Tarafından Ödenmiş Olarak Teslim
• CIP Alıcının Ülkesinde Adı Belirtilen Varış Noktasına Kadar Sigorta Primi ve Navlun İhracatçı Tarafından Ödenmiş Olarak Teslim

D Grubu teslim şekilleri:

• DAT Terminalde Teslim
• DAP Belirlenen Yerde Teslim
• DDP Alıcının Ülkesinde Adı Belirtilen Varış Noktasında Gümrük Vergileri İhracatçı Tarafından Ödenmiş Olarak Teslim

“Taşıyıcıya teslim” terimi, malların gümrük çıkış işlemleri tamamlanmış olarak alıcı tarafından belirtilen taşıyıcı, onun tarafından belirtilen yerden teslim edilmesiyle birlikte, satıcının mal teslim yükümlülüğünün de yerine getirilmiş olması anlamına gelir.

FCA teslim şeklinde ihracatçının sorumlulukları şu şekilde sıralanabilir:

• İhracatçı, malların gümrük işlemlerini tamamlar ve bundan doğan masrafları karşılar. •
• Belirlenen yerde malı ithalatçıya teslim eder. Bu yere gelene kadar ortaya çıkan tüm masraf, hasar ve riziko ihracatçıya aittir.
• İthalatçının talep etmesi hâlinde, belirlenen yerden sonraki nakliye işlemleri için, masraflar alıcıya ait olmak şartıyla taşıma sözleşmesi yapabilir.

FCA teslim şeklinde ithalatçının sorumlulukları ise şunlardır:

• Belirlenen yer ve zamanda malları ihracatçıdan teslim alır ve bu andan sonra doğacak bütün masrafları karşılar.
• Malların kendi ülkesine girişi sırasındaki bütün ithalat işlemlerini yürütür ve gümrük vergilerini öder.

Bu teslim şeklinde ihracatçının sorumlulukları şu şekilde sıralanabilir: •

• Malları sözleşmede belirlenen tarihte hazır ederek tespit edilen geminin yanına getirir.
• Malların gemi yanına gelene kadar tabi olduğu taşıma giderlerini karşılar.
• İhracat işlemlerinin gerçekleştirilmesinde alıcıya yardımcı olur. Zira ihracat işlemleri ve bu işlemlerden doğacak masraflar bu satış şekline göre ithalatçıya aittir

FOB teslim şeklinde ihracatçının sorumlulukları şu şekilde sıralanabilir:

• Belirlenen yerde, tespit edilen geminin küpeştesinde malların teslimatının gerçekleştirilmesini temin maksadıyla ihracat işlemlerini gerçekleştirir ve bu işlemlerden doğacak olan masrafları karşılar.
• Malın belirlenen tarihte, istenen gemiye yüklenmesi işlemlerini gerçekleştirir ve bu işlemlerden doğan masrafları karşılar. Malın yüklendiğini ithalatçıya bildirerek belgeleri yollar.
• Malın gemiye yüklenmesine kadar olan bütün taşıma masraflarını, sigorta benzeri masrafları üstlenir. Malların küpeşteye yüklenmesinden sonraki benzeri masraflar ve riskler alıcıya aittir.

FOB teslim şeklinde ithalatçının sorumlulukları ise şunlardır:

• Taşıma acentesi ile anlaşarak navlunu öder ve belirlenen tarihte geminin yükleme yapılacak limanda olmasını temin eder. • İthalat işlemlerini gerçekleştirir ve bu işlemlerden doğacak olan masrafları karşılar.
• Malların gemi küpeştesine yüklenmesini müteakip ortaya çıkacak bütün masraf ve riskleri üstlenir.

Bu teslim şeklinde ihracatçının sorumlulukları şu şekilde sıralanabilir:

• Satış sözleşmesinde belirlenen limanda malları hazır ederek ihracat işlemlerini gerçekleştirir ve bu işlemden doğan masrafları karşılar.
• Taşıma şirketi ile anlaşma yaparak malların varış limanına kadar olan navlun giderini öder.
• Mallar gemiye yüklendikten sonraki mas[1]raflar, sigorta da dâhil olmak üzere ithalatçıya aittir.
• Malların gemiye yüklenmesi sırasındaki masrafları üstlenir.

İthalatçının sorumlulukları ise şunlardır:

• Malların kendi ülkesindeki varış limanına gelmesi süreci içindeki navlun dışındaki masrafları ve sigorta bedelini üstlenir.
• Varış limanındaki boşaltma masraflarını öder.
• İthalat işlemlerini gerçekleştirerek bu işlemlerden doğacak bütün masrafları karşılar.

FOB teslim şeklinde, malların belirtilen yükleme limanında gemi bordasına aktarılmasıyla satıcının yükümlülükleri sona ermektedir.

CPT teslim şekli, malların varış yerine taşınmasında navlunun satıcı tarafından ödendiğini anlatır. Malların taşıyıcıya aktarılmasından sonra mallarla ilgili kayıp ve hasar riski, ayrıca bu teslim işleminden sonra meydana gelebilecek olayların yarattığı bütün ek masraflar satıcıdan alıcının üzerine geçer.

CPT teslim şeklinde malların varış yerine taşınmasında navlunun satıcı tarafından ödendiğini, malların taşıyıcıya aktarılmasından sonra mallarla ilgili kayıp, hasar veya  meydana gelebilecek tüm ek masraflardan alıcının sorumlu olduğu teslim şeklidir.

CIP teslim şeklinde ise satıcı aynı yükümlülükleri taşır, ancak bunlara ek olarak, malların taşınması sırasında kayıp ve hasar riskine karşı alıcıya yük sigortası sağlama zorunluluğu bulunmaktadır. Satıcı, sigorta sözleşmesini akdeder ve sigorta primini öder.

Dolayısıyla sorunun cevabı CIP teslim şeklidir.

DAT teslim şeklinde, satıcı malları belirlenen varma yerinde veya limanda belirlenen terminalde gelen taşıma aracından boşaltılmış bir şekilde alıcıya teslim eder.

Satıcı, hasarı ve masrafları kendisine ait olmak üzere, malların ihracı için gerekli her türlü ihraç iznini veya diğer resmi izinleri alır ve malların ihracı için gerekli gümrük işlemlerini tamamlar. Satıcı ayrıca malların belirlenen varma yerine veya limanına getirilmesi ve taşıma aracından boşaltılmasına ilişkin tüm hasar ve masrafları üstlenir.

DAP teslim şeklinde satıcı malları belirlenen varış yerinde, gelen taşıma aracından boşaltmadan alıcıya teslim eder. Satıcı malların varış yerine getirilmesine ilişkin tüm hasar ve masrafları üstlenir.

DDP teslim şeklinde, satıcının yükümlülükleri malların ithalatçı ülkede belirlenen yerde hazır bulundurulmasıyla sona erer.  Satıcı, malların gümrük giriş işlemleri tamamlanmış olarak tesliminde, gümrük resmi dâhil olmak üzere, vergiler ve diğer ödemelerle birlikte bütün risk ve masrafları üstlenir.