İthalat Mevzuatı ve İthalat Şekilleri

1923-1929 döneminde serbest ithalat politikası uygulanmıştır.

1923-1929 döneminde uygulanan politikaın sonucu olarak  bu dönemde dış ticaret açık vermiştir.

1929’dan 1950’ye kadar kontrollü ithalat politikası uygulanmıştır.

1950–1953 yılları arasında serbest dış ticaret rejimine bağlı olarak ithalatta liberal politikalar uygulandığını görüyoruz.

Yerli sanayinin korunması amacıyla 1963–1980 yılları arasındaki dönemde, ithal ikamesine dayalı sanayileşme stratejisi izlenmiş ve buna uygun olarak da kontrollü bir ithalat politikası uygulanmıştır.

1980 sonrası dönemde bu strateji ile dış pazarlarda rekabet edebilen ve kademeli olarak korumasız bir sanayi yapısı oluşturulması hedef alınmış ve nihayet 1984 yılı rejim kararıyla ithalat politikasında yapısal köklü değişikliklere gidilmiştir.

 1984 yılı ithalat politikaları ile getirilen başlıca değişiklikleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Dış ticaretin liberalleştirilmesi,
• Avrupa Topluluğu (yeni adıyla Avrupa Birliği -AB-) ile entegrasyonun sağlanmasına yönelik çalışmalara girişilmesi,
• İthal ikamesi ile korunan yerli sanayinin dış rekabete açılması ve bu bağlamda yerli üretimin kalitesinin yükseltilmesi,
• Dış pazar payının büyütülmesi,
• Yerli üretimin desteklenmesi amacına yönelik olarak yatırım malı ithalatının artırılması,
• “Toplu Konut Fonu” için bir kaynak sağlanması

Son dönemdeki politikaların getirdiği başlıca değişiklikler şöyle sıralanabilir:

• Dış ticaretin serbestleştirilmesi,
• AT (yeni Avrupa Birliği, AB) ile entegrasyonun sağlanmasına yönelik çabalar,
• Rekabetin yerini alacak şekilde yerli sanayinin ithalattan korunduğu sektörün açılması ve bu kapsamda yerli üretimin ve dış pazarların kalitesini artırmak,
• Yatırım payını artırmak,
• Yerli üretimi desteklemek amacıyla sermaye malı ithalatını artırmak ve Sosyal Konut Fonu’na kaynak sağlamaktır.

Türkiye’nin İthalat Kanunu’ndaki en önemli değişiklik , 1 Ocak 1996’da AB ile Gümrük Birliği’ne katılmasıyla başlamıştır.

Gümrük birliği ile birlikte AB ülkelerinden ithal edilecek sanayi ürünlerinden alınan vergi ve fonlar kaldırılmıştır. Buna karşılık topluluk dışı üçüncü ülkelerden yapılacak ithalat için AB’nin bu ülkelere uyguladığı ortak gümrük tarifesi uygulamasına geçilmiştir.

31.12.2020 tarih ve sayılı İthalat Rejimi Kararı ithalat işlemlerinin ana çerçevesini belirlemektedir.

Ticaret Bakanlığı, 3350 sayılı İthalat Rejimi Kararı ile

• İthalat izinleri vermeye veya ithalat kısıtlama ve tedbirlerini uygulamaya,
• İthal eşyasının fiyatlarını gerektiği şekilde kontrol etmeye ve doğrulamaya yetkilidir.

31 Aralık 2020 tarihinde yayımlanan 3350 sayılı Resmî Gazete’nin kararının “İthalata İlişkin Genel Esaslar” bölümünde yer alan Ticaret politikası önlemleri şu hükümler çerçevesinde yürütülmektedir:

• İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında mevzuat,
• İthalatta Gözetim ve Korunma Önlemleri ile Kota İdaresi ve Tarife Kontenjanı Hakkında mevzuat,
• Belirli Tekstil Ürünleri İthalatında Gözetim ve Korunma Önlemleri Hakkında mevzuat,
• İkili Anlaşmalar ve Protokoller veya Diğer Düzenlemeler Kapsamı Dışında, Belirli Ülkeler Menşeli Tekstil Ürünleri İthalatında Gözetim ve Korunma Önlemleri Hakkında mevzuat,
• Türkiye’nin Ticari Haklarının Korunması Hakkında mevzuat ve
• Belirli Ülkeler Menşeli Malların İthalatının Gözetim ve Korunma Önlemleri Hakkında mevzuat

İthalat Yönetmeliği’nde belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde ve istisnalar dışında, Vergi Usul Kanunu hükümleri gereğince vergi numarası alan tüm gerçek ve tüzel kişiyle tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat maddeleri gereğince yasal tasarruf yapma yetkisine sahip kişi ortaklıkları ithalat işlemlerini gerçekleştirebilir.

31 Aralık 2020 tarihinde yayımlanan 3350 sayılı İthalat Rejimi Kararınca ithalat yasak ve kısıtlamaları aşağıdaki gibidir:

• Kamu düzeni, genel ahlak, tüm canlıların sağlığının korunması ve sınai ve ticari mülklerin korunması bağlamında alınan tedbirler dışında, diğer malların ithalatı yasak değildir.
• İthalatı ilgili kanunun tescil ve şartlarına veya özel iznine tabi mallara ilişkin hükümler saklı bulunmaktadır.
• İthalatı kanunlarla belirli kurum ve kuruluşlara bırakılmış eşyalar, ancak bu kurum ve kuruluşlar veya onlar tarafından yetkilendirilenler tarafından yapılabilir.
• İthali kanunla belirli kurum ve kuruluşlara verilmiş eşya, ancak bu kurum ve kuruluşlar veya bu kurum ve kuruluşlar tarafından yetkilendirilmiş kurumlarca yapılabilir.
• Eski kullanılmış, yenileştirilmiş, kusurlu (defolu) ve yatık (zamanla dayanıklılığını yitirmiş) malların ithali izne tabidir

• Özel anlaşmalara dayalı ithalat,
• Kitap ve diğer yayınların ithalatı,
• Yurtta bulunan enternasyonal fuar ve sergilerde Ticaret Bakanlığınca perakende satışına izin verilen malların ithalatında

vergi numarası olması şartı aranmaz.

Hâlen yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belli başlı ithalat türleri şu şekilde sınıflandırılabilir:

• Libere ithalat,
• İizne bağlı ithalat,
• Özelliği olan ithalat,
• Bedelsiz ithalat ve
• Sınır ticareti

Ülkeye girişleri yürürlükteki mevzuat ile kayıt ve şarta bağlanan veya özel izin gerektiren malların ithaline, izne bağlı ithalat denir.

Bedelsiz ithalat; bedeli için döviz transferi yapılmadan yurt dışında elde edilen ve yurda getirilmesi mecburi olmayan dış kazanç ve tasarruflarla satın alınan bazı şahsi ve ticari mahiyette eşyanın yurda ithalidir.

Bedelsiz ithalatta yetkili gümrük idareleri;

• Ankara Bedelsiz ve Naklihane Gümrük Müdürlüğü,
• İstanbul Yeşilköy Otomotiv İhtisas Gümrük Müdürlüğü,
• İzmir Gümrük Müdürlüğü ve
• Gebze Otomotiv İhtisas Gümrük Müdürlüğüdür.

Sınır ticareti, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde bulunan sınır illerinde mukim gerçek kişilerin zaruri ihtiyaçlarını karşılamak üzere karşılıklı olarak yaptıkları ticari işlemlerdir.

2016/8478 sayılı Karar’ın 13’üncü maddesi kapsamında;

• Artvin, Ardahan, Kars, Iğdır, Ağrı, Van, Hakkari, Şırnak, Mardin, Şanlıurfa, Kilis, Gaziantep ve Hatay

illerimizde sınır ticareti yapılabilmesi mümkündür.