İhracat Mevzuatı ve İhracat Şekilleri

İhracatta yetkili merci, Ticaret Bakanlığıdır.

Genel anlamı ile ihracatçıların;

• İhracat işlemleri dolayısıyla gerçeğe aykırı beyanda bulunma veya resmî kuruluşlara yanlış beyanda bulunma,
• Alıcılarına karşı taahhütlerini haksız yere ihlal etme,
• İhracat mevzuatı çerçevesinde istenilen bilgi ve dokümanları sağlamayı reddetme,
• İhracatla ilgili belgelerde değişiklik yapmaları hâllerinde yaptırım uygulanır.

İhracatçı firmaya, İhracat Rejim Kararı gereğince aşağıdaki yaptırımlardan biri veya birkaçı uygulanabilir: 

• Firmanın uyarılması
• Miktar kısıtlamasına tabi malların ihracında verilen tahsislerin iptali veya 1 yıl süreyle tahsis yapılmaması,
• İşlenen fiilin ağırlığına göre firmanın 3 ay ila 3 yıl süreyle ihracattan men edilmesi

İhraç konusu malın Gümrük Mevzuatı hükümleri çerçevesinde muayenesinin yapılıp taşıta yüklenmesini, bir yerden veya muhtelif yerlerden bir defada veya kısım kısım gelmekte olan dökme ve diğer eşyada yüklemenin tamamlanması fiili ihracat olarak kabul edilir.

Bedeli yürürlükteki Kambiyo Mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekli olmaksızın yurt dışına kesin olarak mal çıkarılması bedelsiz ihracat olarak tanımlanmaktadır.

Kesin satışı daha sonra yapılmak üzere dış alıcılara, komisyonculara, ihracatçının yurt dışındaki şube veya temsilciliklerine mal gönderilmesi  konsinye ihracat olarak tanımlanır.

Dolaylı offset; özellikle savunma, havacılık ve yüksek teknoloji alanlarında gerçekleştirilen projeler ve kamu kurum ve kuruluşlarının açacakları her türlü uluslararası ihale ile özel şirketlerin yapacakları büyük çaplı dış alımlarda ülkemiz sınai ve ticari kapasitesini, projeyle doğrudan ilgisi olmayan alanlarda gerçekleştirilecek ihracat yoluyla arttırmak üzere yabancı firma ya da kuruluşların taahhüdünü kapsayan bir anlaşma çeşididir.

Başlamış işlem;

• Özellik arz etmeyen ihracatta gümrük beyannamesi onaylattırılmış,
• Konsinye ve kredili ihracat ile takas ve bağlı muamelede ihracatçı birliklerince izin verilmiş,
• Müsaadeye bağlı ihracatta müsaade verilmiş,
• Açılan uluslararası ihalelere istinaden yapılan yabancı devlet bağlantılarında alıcı kuruluş ile bağlantının yapıldığını gösteren yazılı sözleşme taraflarca imzalanmış,
• Kayda bağlı ihracatta kaydı verilmiş,
• Bedelsiz ihracatta yürürlükteki Gümrük Mevzuatı uyarınca gümrük beyannamesi düzenlenmesi gereken hâllerde gümrük beyannamesi tescil ettirilmiş, gümrük beyannamesi düzenlenmeyen hâllerde mal yurt dışına çıkarılmış,
• Ticari kiralama ve yurt dışı müteahhitlik hizmetleri kapsamında yapılacak ihracata izin verilmiş,
• Akreditifli satışlarda temdit edilmemek kaydı ile gayri kabili rücu akreditif açılmış

olması gerekir.

Kanun hükümlerine göre başlıca ihracat şekilleri

• Özellik arz etmeyen ihracat (serbest ihracat),
• Kayda bağlı ihracat,
• Özelliği olan ihracat,
• Serbest bölgelere yapılan ihracat,
• Geçici ihracat ve kıyı ticareti,
• Yurt dışı fuar ve sergilere katılım

Özellik arz eden ihracat çeşitleri:

• Kredili ihracat,
• Transit ticaret,
• Konsinye ihracat,
• İthal edilmiş malın ihracı,
• Bedelsiz ihracat,
• Ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracat,
• Takas kapsamında yapılacak ihracat,
• Bağlı muamele yoluyla yapılacak ihracat ve
• Dolaylı offset kapsamında yapılacak ihracat.

Türk Parasının Kıymetini Koruma Mevzuatı’nda öngörülen süreleri aşacak şekilde yurda getirilmesine izin veren ihracat türüne kredili ihracat denir.

Kredili ihracat süresi, fiili ihraç tarihinden itibaren, tüketim mallarında iki yıl, yatırım mallarında beş yıldır.

Ancak bu süreleri aşan kredili ihracat talepleri Bakanlık tarafından sonuçlandırılır.

Kesin satışı daha sonra yapılmak üzere dış alıcılara, komisyonculara, ihracatçının yurt dışındaki şube veya temsilciliklerine mal gönderilmesini kapsayan ihracat şeklidir.

Bu ihracat şeklinde müracaatlar Ticaret Bakanlığına aşağıda belirtilen belgeler ile yapılır.

• Yurt dışında alınmış olan işe ait sözleşme,
• Yurt dışında işin alındığını gösteren DTM yurt dışı birimlerince veya bu birimlerin olmaması hâlinde konsoloslukça düzenlenen belge,
• Bayındırlık ve İskan Bakanlığından alınan “Yurtdışı Müteahhitlik Belgesi”,
• İnşaat malzemeleri ve işçilerin ihtiyacı olan tüketim mallarının kesin ihracına ilişkin başvuru formundan 5 adet; makine, teçhizat ve ekipmanın geçici ihracına ilişkin başvuru formundan 4 adet belge

Bedelinin yurda getirilmesine gerek olmayıp bedeli yürürlükteki kambiyo mevzuatı çerçevesinde yurt dışına kesin olarak mal gönderilmesi şeklinde gerçekleşen ihracat şekline bedelsiz ihracat denir.

Bedelsiz ihracat kapsamına giren ürünler şu şekildedir:

• Gerçek ve tüzel kişiler tarafından alınan veya gönderilen “hediyeler”, ticari kullanıma göre “numuneler”, “reklam” ve “promosyon ürünler”
• Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilen malların “bedelsiz” gönderilmesinin ticari örf ve adetlere uygun “parçaları, fireleri” ile garantili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içerisinde yenilenmesi gereken “parçaları”,
• Yabancı misyon mensuplarının, Türkiye’de çalışan yabancıların, yurt dışına hane nakli şeklinde gidecek Türk vatandaşlarının, sürekli veya geçici görevle yurt dışına giden kamu görevlilerinin beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek “eşya ve taşıtlar”,
• Yurt dışında yerleşik tüzel kişiler, yabancı turistler ve yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarının beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek “eşya ve taşıtlar”

Bedelsiz ihraç izinlerinin geçerlik süresi 1 yıldır.

Malların bir bedel karşılığında belirli bir süre kullanılmak üzere geçici olarak yurt dışına çıkarılması işlemine “Ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracat” denir.

Bağlı muameleler veya takas yoluyla yapılacak ihracatta, ihracatçının İhracatçı Birliklerine vermesi gereken belgeler:  

• Yabancı firma ile Türk firması arasında yapılan ve ihraç ve ithal edilecek malların adı,
• Cinsi,
• Kalitesi,
• Dilekçe,
• Teslim şekli ve yeri,
• Birim ithal ve ihraç fiyatları,
• Bağlı Muamele veya Takas Talep Formu (6 nüsha),
• Değer tutarlarını içeren, geçerlilik süresi belirlenmiş, her iki tarafın imzasına haiz Bağlı Muamele veya Takas Anlaşması’nın aslı

Ülkemizin katılacağı uluslararası fuar ve sergilere Ticaret Bakanlığı karar verir

Sınır ticaretinin amacına uygun olarak yönetilmesindeki sorumluluk il valiliklerine aittir.