İSTİHDAM VE İŞSİZLİK

Kurumsal politikalar, emek piyasası ile ilgili kurumları değiştirerek kurumsal düzenlemelerin emek piyasaları üzerindeki bozucu etkilerini gidermeyi ve işsizliği azaltmayı amaçlamaktadır.

Pasif politikalar arasında en fazla öneme sahip olan uygulama işsizlik sigortasıdır.

Gelir desteği sağlayan pasif istihdam politikalarını işsizlik sigortası, ücret garanti fonu, kısa çalışma ödeneği, kıdem tazminatı, erken emeklilik ve işsizlik yardımı ya da sosyal yardımlar olarak sıralamak mümkündür.

İşsizlik sigortası pasif istihdam politikalarından biridir ve işsizleri ekonomik olarak desteklemeyi amaçlar. İşsizlik sigortası; kendi iradesi dışında işini kaybedenlere geçici bir süre ya da yeni bir iş buluncaya kadar kendisi ve ailesinin asgari ihtiyaçlarını temin etmek için geliştirilmiş sosyal politika araçlarındandır.

Esneklik yaklaşımlarından biri olan zamana göre esneklik ile ilgilidir. Çalışanların çalışma sürelerini kendi isteklerine göre belirlemesi zamana göre esnekliktir. Zamana dayalı tüm uygulamalarda, ücrette herhangi bir azalma olmaksızın çalışma sürelerini azaltmakta ve verimlilikte artış sağlamaktadır.

İşsizlikle mücadelede makro ekonomik politikalar: Liberal politikalar, Talep yönlü politikalar, Arz yönlü politikalar, Sözleşmeye dayalı politikalar ve kurumsal politikalardır.

Pasif istihdam politikalarından olan işsizlik yardımlarının (Sosyal yardımlar) sadece devlet tarafından finansmanı sağlanır. Belirli bir süre yararlanılabileceği gibi, ihtiyaç durumu devam ettiği sürece de yararlanılmaktadır. Her türlü ayni ve maddi desteği kapsar.

Emek piyasası politikaları pasif ve aktif politikalar olarak ikiye ayrılır. OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü), işsizlere sadece gelir desteği yapılmasına yönelik politikaları pasif politikalar olarak kabul ederken emek piyasasındaki işleyiş bozukluklarını iyileştiren, mesleki becerileri geliştiren ve işgücü piyasasının etkinliğini arttıran politikaları da aktif istihdam politikaları olarak nitelendirmektedir.

İşçi devri maliyetlerine, teknolojiden kaynaklanan maliyetler, eğitim maliyetleri, kamunun yasal düzenlemelerinden kaynaklanan maliyetler gibi maliyetler örnek olarak gösterilebilir. İşçi devri maliyetlerinin yüksek olması işverenleri hem yeni çalışan işe almak hem de var olanları işten çıkarmak konusunda isteksiz yapmaktadır.

Aktif istihdam politikaları iş bulma zorluklarını giderme, yeni istihdam alanları açma ve emek piyasasını kolaylaştırma ilkeleri üzerine kuruludur.
Bu politikaların bir kısmı iş gücü talebini arttırarak işsizliği önlemeye yönelik önlemler iken diğerleri ise işsizliği sınırlayıcı önlemler olarak nitelendirilmektedir.
Aktif istihdam politikaları: Ücret ve istihdam sübvansiyonları, kendi işini kuranlara yardım programları, doğrudan kamu istihdamı, mesleki eğitim programları ve kamunun eşleştirme ve danışmanlık hizmetleridir.

Ücret ve istihdam sübvansiyon uygulamasının altında yatan temel gerekçelerin işgücü maliyetini ucuzlatmak ve istihdam artışını teşvik etmek olarak belirtilmektedir. Açıklayacak olursak işgücü maliyetlerindeki azalma fiyat baskısını azaltacağından fiyatların düşmesini sağlayacaktır. Fiyatlardaki düşme doğrudan mal ve hizmet taleplerini artış yönünde etkileyeceğinden, bu artış da istihdamın genişlemesini sağlayacaktır.

Pasif politikalar arasında en fazla öneme sahip olan uygulama işsizlik sigortasıdır. 1900’lü yılların başında başlangıçta gönüllü, daha sonra zorunlu olan işsizlik sigortaları, işçi sendikalarının yardım sandıkları ile işsizlik yardımları olarak gündeme gelmiş. Batı Avrupa ülkelerinin çoğunda, 1905-1920 yılları arasında gönüllü sigorta olarak başlamış; 1920-1950 yılları arasında ise zorunlu olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’de ise, 2000’li yılların başında 4447 sayılı işsizlik Sigortası Kanunu ile işsizlik sigortasıyla tanışılmıştır.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’nün, 2003 yılı için yaptığı belirlemelere göre dünyada işsizlerin 180 milyona ulaştığı kabul edilmektedir.

esneklik yaklaşımı kapsamında sayısal esneklik, zamana göre esneklik, fonksiyonel esneklik, ücret esnekliği ve uzaklaşma stratejilerini ele alacağız.

İç esneklik olarak da ifade edilen fonksiyonel esneklik, çalışanların işyerlerinde değişik işleri yapabilmesi ve çeşitli görevleri üstlenebilmesi olarak tanımlanmaktadır.

Yapısı bakımından ücret esnekliği, işletme düzeyi ve makro düzey olmak üzere iki açıdan ele alınmaktadır.

Liberal iktisadi düşünceye göre işsizlik, piyasa işleyişinin bir sonucu olarak görülmektedir.

Pasif politika türleri çeşitlidir ve her bir politikanın ülkelerdeki uygulamaları farklılık göstermektedir. Gelir desteği sağlayan pasif istihdam politikalarını işsizlik sigortası, ücret garanti fonu, kısa çalışma ödeneği, kıdem tazminatı, erken emeklilik ve işsizlik yardımı ya da sosyal yardımlar olarak sıralamak mümkündür.

Ülkemiz ise, 2000’li yılların başında 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile işsizlik sigortasıyla tanışmıştır.

Doğrudan kamu istihdamı politikası işsizlere bazı kamu alanlarında geçici istihdam imkânı sağlamaktadır. Bu alanlara genellikle alt yapı, çevre koruma ve iyileştirme, kamuya açık mekânların bakımı ve onarımı, sağlık ve refah hizmetleri ile belediye
hizmetleri olarak sıralamak mümkündür.