İSTİHDAM VE İŞSİZLİK

İşsizlik, genel olarak,çalışmak için işgücü piyasasına gelen işgücünün uygun çalışma olanağı bulamaması durumudur. İşsizlik çalışma isteğinde olmama gibi subjektif nedenlerden çok emek arzının emek talebinden fazla olması durumudur. Doğru cevap B'dir.

Bir ülkedeki işsiz sayısının toplam işgücüne oranı bizi işsizlik oranı kavramına götürecektir. Doğru cevap D'dir.

İşsizliğin tahmininde bir yaklaşım, potansiyel çıktı ile reel çıktı arasındaki açıktan yararlanarak işsizlik düzeyinin belirlenmesidir. Bu tahminde Okun Yasasından yararlanılmaktadır. Okun Yasası reel çıktı ile potansiyel çıktı arasındaki açığın boyutundaki değişmeler ile işsizlik oranı arasında sabit bir ilişkinin olduğunu kabul etmektedir. Doğru cevap C'dir.

İşsizlik konusunu açıklamada yararlı olabilecek çeşitli ayrımlar bulunmaktadır. İşsizlik etki alanına göre “Kısmi ve Yaygın İşsizlik” ile “Geçici ve Sürekli İşsizlik” biçimimde iki ayrı gruba ayrılabilmektedir. Bu ayrıma göre konjonktürel işsizlik ve mevsimlik işsizlik geçici ancak yaygın işsizlik türleri iken arızi (friksiyonel) işsizlik kısmi ve geçici özellik taşımaktadır. İşsizlikle ilgili diğer bir ayrım işsizliğin görünürlüğüne göre yapılan sınıflandırmadır. Bu sınıflandırmaya göre işsizlik “Gizli İşsizlik” ve “Açık İşsizlik” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Diğer bir ayrım işsizliğin psikolojik yönünü ön plana çıkaran “İradi İşsizlik” ve “Gayri İradi İşsizlik” ayrımıdır. İşgücü piyasalarında geçerli olan ücret oranından çalışmaya hazır oldukları hâlde iş bulamayan ve çalışamayan kişilerin işsiz sayılması bizi, işsizlikle ilgili olarak iradi ve gayri iradi işsizlik ayrımına götürmektedir. Doğru cevap C'dir.

Çalışma gücüne sahip olan kişiler arasında “cari ücret düzeyinde” ve “çalışma şartlarına razı oldukları” durumda iş bulması mümkün olanların çalışmayı reddetmeleri durumunda ortaya çıkan işsizlik “iradi işsizlik” olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Herhangi bir üretim alanında bir miktar işgücünün üretimden çekilmesi durumunda eğer üretim miktarı düşmüyorsa bunun nedeni gizli işsizliktir. İktisatta zaman zaman, görülmeyen işsizlik biçiminde de tanımlanan gizli işsizlik daha çok tarım, hizmetler ve kamu sektörlerinde görülmektedir. Bu yüzden belirli bir sayıdaki işgücü tarafından yapılabilecek herhangi bir üretim, sözünü ettiğimiz bu belirli sayıdan daha fazla işgücü tarafından yapılıyorsa gizli işsizlik ortaya çıkacaktır. Doğru cevap E'dir.

Geçici İşsizlik, Yapısal İşsizlik, Teknolojik İşsizlik, Konjonktürel İşsizlik, Mevsimlik İşsizlik açık işsizliğin türleri olarak sıralanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Geçici işsizlik her ekonomide görülen ve önemli bir sorun oluşturmayan işsizlik türüdür. Arızi, friksiyonel işsizlik isimlerini de alabilen bu işsizlik türü her ekonomide çoğu zaman var olan bir durumdur. Doğru cevap B'dir.

Bir ülkenin ekonomik yapısında meydana gelen değişmelerin neden olduğu işsizlik türü “yapısal (strüktürel)” işsizliktir. Örneğin ilkel yöntemlerle tarım üretimi yapılan bir ülkede tarımın makine ile yapılmaya başlanması hâlinde makineli üretim yaygın bir hal aldıkça, köyde çalışma imkanlarından yoksun kalan işçilerin sayısı artacaktır. Doğru cevap A'dır.

Konjonktürel işsizlik piyasada yeterince açık iş olmaması nedeniyle ortaya çıkan işsizliktir. Doğru cevap E'dir.

İşsizlik, genel olarak, çalışmak için işgücü piyasasına gelen işgücünün uygun çalışma olanağı bulamaması durumudur. İşsizlik çalışma isteğinde olmama gibi subjektif nedenlerden çok emek arzının emek talebinden fazla olması durumudur. Talep yetersizliği; işyeri yetersizliği, mevcut işyerlerinin çalıştırılamaması, ücretlerin düşük olması ve işçilerin beceri ve yeteneklerinin işe uygun olmaması gibi nedenlerle ortaya çıkabilmektedir (Köklü, 1984: 73) Doğru cevap D‘dir.

Bir ekonomide emek, sermaye, toprak ve girişimcilik gibi üretim faktörlerinin üretim sürecinde fiilen kullanılması diğer bir ifadeyle ekonominin üretken kaynaklarının etkin kullanımı ülkenin gelişmişlik düzeyini doğrudan etkilemektedir. Bu anlamda söz konusu üretim faktörlerinin ne kadar iyi kullanıldığı ekonomik performansın iyi bir ölçümü olarak görülmektedir. Üretim faktörlerinin tam olarak istihdam edilmesi halinde ekonominin üretebileceği maksimum mal ve hizmetlerin miktarı “Potansiyel Hasıla”, “Doğal Hasıla” ya da “Tam İstihdam Hâsılası” olarak adlandırılmaktadır (Üstünel, 1988: 55).

Doğru cevap C‘dir.

Bir ülkede fiilen çalışanların toplam işgücüne oranı istihdam oranı adını almaktadır. Bu yüzden bir ülkede toplam işgücünün % 60’ı çalışıyorsa bu ülkenin istihdam oranı % 60 olacaktır. Buna karşılık % 40’ı istihdam edilemediğinden işsizlik oranı, istihdam edilemeyenlerin, işgücüne oranı olarak tanımlandığından bu ülkede işsizlik oranı % 40 olacaktır.

Doğru cevap E‘dir.

İşsizliğin tahmininde diğer bir yaklaşım, potansiyel çıktı ile reel çıktı arasındaki açıktan yararlanarak işsizlik düzeyinin belirlenmesidir. Bu tahminde Okun Yasasından yararlanılmaktadır. Okun Yasası reel çıktı ile potansiyel çıktı arasındaki açığın boyutundaki değişmeler ile işsizlik oranı arasında sabit bir ilişkinin olduğunu kabul etmektedir. Ekonomideki işsizlik oranının belirlenmesi için potansiyel çıktı ile reel çıktının hesaplanması gereklidir (Yaman, 1977: 65).

Doğru cevap B‘dir.

Daha önce işsizlik kavramını gayri iradi işsizliği ifade etmek için kullandığımızı belirtmiştik. Ancak iradi ya da gönüllü olarak işsizliği tercih eden birisi yine de işsizdir ve esasen ekonomik sonuçları bakımından işsiz olan birisinden pek farklı değildir. Bir işçi, marjinal ürününe ya da verimliliğine eşit bir reel ücret teklifini reddettiği zaman iradi işsiz olarak kabul edilmektedir. Bu reddetme; yasal zorunluluktan, sosyal uygulamalardan, pazarlıktan, ayarlama gecikmelerinden veya psikolojik nedenlerden kaynaklanabilir.

Doğru cevap C‘dir.

: Gizli işsizlik işgücünün istihdam edilmesine rağmen, çok düşük (veya sıfır) verimlilikle çalışması durumunda ortaya çıkmaktadır. Bir işçinin verimliliği düşük veya sıfır olduğu zaman bu işçi gizli işsiz niteliği taşımaktadır. Herhangi bir üretim alanında bir miktar işgücünün üretimden çekilmesi durumunda eğer üretim miktarı düşmüyorsa bunun nedeni gizli işsizliktir. İktisatta zaman zaman, görülmeyen işsizlik biçiminde de tanımlanan gizli işsizlik daha çok tarım, hizmetler ve kamu sektörlerinde görülmektedir. Bu yüzden belirli bir sayıdaki işgücü tarafından yapılabilecek herhangi bir üretim, sözünü ettiğimiz bu belirli sayıdan daha fazla işgücü tarafından yapılıyorsa gizli işsizlik ortaya çıkacaktır.

Doğru cevap D‘dir.

Resmi istatistiklerde sivil işgücünün sivil istihdamdan fazla olması durumunda işsizlik ile karşılaşılır. İşsizlerin sayısı işgücüne oranlanarak “işsizlik oranına” ulaşılır. Genelde yüksek işsizlik oranı zayıf bir ekonominin işareti olarak algılanmaktadır (Yıldırım - Bakırtaş ve Yılmaz, 2006: 29). Bu başlık altında sıralanan tüm işsizlik türlerinde işgücü, çalışma istek ve gücüne sahip olduğu, piyasalarda geçerli ücret düzeyinde çalışmayı kabul ettiği hâlde çalışacak bir iş bulamamakta yani istihdam edilememektedir. Ancak bazı açık işsizlik türlerinde işsiz kalma süresi çok kısa, bazılarında çok uzun olabilmektedir. Geçici İşsizlik, Yapısal İşsizlik, Teknolojik İşsizlik, Konjonktürel İşsizlik, Mevsimlik İşsizlik açık işsizliğin türleri olarak sıralanmaktadır.

Doğru cevap B‘dir.

İktisaden gelişmiş olsun ya da olmasın her ülkede rastlanan bir diğer işsizlik türü de emek piyasasının iyi işlememesinden doğan “arızi işsizlik” tir. Nerede iş bulacağını bilmeyen işçilerin varlığı ya da yer değiştirmenin masraflı olması nedeniyle bu işsizlik görülebilir. Örneğin bir ülkede bazı insanlar işsiz gezerken bazı işverenler de işçi arıyor olabilir. Bu durumda işsizliğin nedeni talep yetersizliği değil, sadece işçilerin mevcut çalışma olanaklarından habersiz olmaları veya çalışacakları yere gitmenin masrafına katlanamamalarıdır. İşçilerin mobilitesini azaltan ve iki tarafın da piyasa şartları hakkında tam ve mükemmel bilgilere sahip olmasını önleyen nedenler, genellikle “emek piyasasının” işleyişinden kaynaklandığı için, bu işsizliğe friksiyonel işsizlik adı verilmektedir.

Doğru cevap C‘dir.

Açık işsizlik türlerinden olan konjonktürel işsizlik “talep yetersizliği işsizliği” olarak da bilinmektedir. Geçici işsizlik ve yapısal işsizlik piyasada açık işler bulunmasına rağmen mevcut açık işler ile iş arayanların buluşamaması söz konusudur. Konjonktürel işsizlik ise piyasada yeterince açık iş olmaması nedeniyle ortaya çıkan işsizliktir. Ücret rijitliği ve konjonktürel işsizlik; ekonominin daralmave genişleme şeklindeki konjonktürel dalgalanmaları arasında doğrudan bir ilişki vardır. Ekonominin genişleme dönemlerinde toplam ve üretimdeki artışlara bağlı olarak işsizlik oranı kademeli olarak düşer. Öte yandan resesyon dönemlerinde toplam talepteki daralma, üretim ve satışları olumsuz etkileyeceğinden, istihdam da buna paralel olarak daralacak, işsizlik oranları yükselecektir.

Doğru cevap A‘dır.

İşsizlik türleri içinde en ciddi problem olan tür yapısal işsizliktir. Yapısal işsizliğin oluşmasının temel nedeni uzmanlaşmış, beceri ve nitelik gerektiren belirli işler için tek işgücü piyasası yerine çok sayıda alt işgücü piyasası olmasıdır. İşçiler ile açık işler arasındaki ilişkilerin çoğu bu alt piyasalarda gerçekleşir. Bu piyasalar arasında geçiş kısa dönemde nispeten kapalı olduğu gibi, uzun dönemde de piyasalar arasında mobilite kolay ve maliyetsiz değildir. Bu nedenle bazı piyasalarda işsiz sayısından fazla açık iş bulunurken, aynı anda mevcut olmaları ve bir araya gelmemeleri ile oluşan işsizliğe yapısal işsizlik denilmektedir.

Doğru cevap D‘dir.