İSTİHDAM VE İŞSİZLİK

Merkantilizm, bir ülkenin zenginleşmesinin başlıca unsurunun altın ve gümüşün olduğunu savunan düşünce akımıdır. Fizyokrasi, bir ülkenin zenginliğinin tarımdan geldiğini savunan düşünce akımıdır. Klasik ve Neo-klasik düşüncede iktisatçıların hepsi otomatik denge düşüncesini savunmuş, hangi koşullar altında ekonomik hayatta denge sağlanabileceğini araştırmışlardır. Monetaristler devletin ekonomiye müdahalesinin istikrarsızlıkların başlıca kaynağı olduğunu savunmaktadır. Monetaristler istikrar unsuru olarak “Doğal Oran Hipotezi”ni getirmiştir.

Tam istihdam varsayımı, onların istihdam sorunuyla ilgilenmemelerine ve istihdamla doğrudan doğruya ilgili açık bir varsayımları olmamasına neden olmuştur. Onlara atfedilen tam istihdam varsayımı, arz - talep, faiz haddi ve ücret düzeyinin belirlenmesi ile ilgili görüş ve düşüncelerinden çıkarılan bir sonuçtur.

B şıkkı faiz teorisi, C şıkkı ücret teorisi, D şıkkı doğal ücret teorisi, E şıkkı ise ücret fonu teorisini açıklamaktadır. Mahreçler Yasasına göre, esas olan, mallarla malların mübadele edilmesidir. Para bu mübadelede sadece bir aracı durumundadır. Gerçek satın alma gücü, para değil, mallar tarafından temsil edilmektedir. Bir mal üretildiği zaman yalnız bir arz yapılmış olmamakta, aynı anda ve aynı miktarda talep de yaratmaktadır.

Marx tarafından ortaya atılan bu teoride, işçinin işveren (kapitalist) tarafından sömürüldüğü ve ürettiği değerin karşılığı olan ücretin kendisine tam olarak verilmeyip bir kısmının alıkonduğu ileri sürülmektedir. Bu, Marx tarafından “artık değer” olarak adlandırılmaktadır. Marx’ın artık değer kavramı, emeğin kullanım değeri ile değişim değeri arasındaki farktır. Emeğin kullanım değeri, emeğin fiilen çalıştığı süre içerisinde ürettiği değerdir. Ancak işçi yarattığı bu değerin tümüne sahip olamaz ve ona ödenen ücret ancak onun ve ailesinin asgari düzeyde geçimini sağlayabilecek kadardır. Bu da emeğin değişim değeri olarak adlandırılır. Yani, emeğin değişim değeri, emeğin kendini yeniden üretebilmesi için satın alabileceği malların değerine eşittir. Marx’a göre, aradaki fark kapitaliste gider ve artık değer olarak adlandırılır.

Reel ücretin tanımından anlaşılabileceği gibi, parasal ücrette bir değişme olması hâlinde fiyatlar genel seviyesinde aynı yönlü ve aynı oranda bir değişme olursa reel ücret sabit kalacaktır. Parasal ücret sabit iken fiyatlar genel seviyesi azalırsa, reel ücret artacak, fiyatlar genel seviyesi yükselirse reel ücret düşecektir.

Keynes’e göre toplam arz, çeşitli istihdam düzeylerinde üretilen tüm mal ve hizmetlerin normal kâr dâhil toplam maliyetini karşılayacak miktara ulaşan satış hasılatlarıdır. Bu hâsılatlar, belirli bir istihdam düzeyinin korunabilmesi için, üreticilerin elde etmesi gereken minimum gelir miktarıdır. Toplam talep ise çeşitli istihdam düzeylerinde üreticilerin umdukları satış hâsılatlarını gösterir. Keynes’e göre toplam talep, toplam arzdan büyük olduğu sürece, yani “umulan hasılatlar>maliyetler” olduğu zaman, üreticiler üretimlerini ve dolayısıyla istihdamı arttıracaklardır.

Neo-klasik işgücü piyasası analizi bir tam istihdam analizidir. Gerçek ücretin tam esnek olması piyasanın dengede olmasının garantisidir. Serbest rekabet mekanizmasının işlerliği sayesinde arz talebe eşit olmaktadır ve çalışmak isteyen herkes piyasada geçerli denge ücret düzeyinde iş bulabilmektedir.

Monetarist düşünceye göre iktisatçılar, doğal işsizlik oranını azaltmak için bazı önerilerde bulunmuştur:
-Emek piyasasıyla ilgili enformasyonu iyileştirmek,
-Eğitim programları düzenlemek,
-Çalışanları daha fazla çalışmaya teşvik edici kamusal programlarla desteklemek,
-Devletin iş arayanların son olarak başvuracakları merci olmasını sağlamak.

Yeni Klasik İktisat düşüncesinin emek piyasasına ilişkin varsayımları aşağıdaki gibidir:
-Toplam arz istikrarlıdır. Toplam talep uzun dönemde daha az esnektir.
-Toplam talepteki değişme durumunda reel çıktı ve istihdamda dalgalanmalar görülmektedir.
-Rekabetçi piyasada bireylerin yüz yüze olduğu mallar ve boş zaman arasındaki seçim ile emek arzı formüle edilmektedir.
-Beklenen ve reel ücret önemlidir.

Reel rijitlikler arasında ele alınan histeresiz kavramı, iktisatta; takip edilmiş yollara bağlılık olarak özetlenebilecek bir anlamı vardır. Yani sistemin denge durumu, sistemin dengeye doğru geçişine ve geçiş hareketlerinin sürekli etkisine bağlanmaktadır. Geçici dışsal değişiklikler sürekli etkiler yaratmaktadır.

Adam Smith (1723-1790), David Ricardo (1772-1823), Robert Malthus (1766-1834) John Stuart Mill (1806-1873), Jean Baptiste Say (1767-1831) Klasik düşüncenin ünlü temsilcileridir ve ekonomi biliminin kurucusu Adam Smith olarak kabul edilmektedir.

Merkantilizm, bir ülkenin zenginleşmesinin başlıca unsurunun altın ve gümüş olduğunu savunan düşünce akımıdır.

Monetaristler istikrar unsuru olarak “Doğal Oran Hipotezi”ni getirmişlerdir.

Etkin ücret teorisinin temelleri, Leibenstein (1957) tarafından atılmıştır. Bu teorinin en önemli varsayımı, verimliliğin mutlak ücrete ve firmanın içindeki ve dışındaki fırsatların nispi çekiciliğine bağlamasıdır.

Yeni Klasik İktisat düşüncesinin emek piyasasına ilişkin varsayımları; 
-Toplam arz istikrarlıdır. Toplam talep uzun dönemde daha az esnektir.
-Toplam talepteki değişme durumunda reel çıktı ve istihdamda dalgalanmalar görülmektedir.
-Rekabetçi piyasada bireylerin yüz yüze olduğu mallar ve boş zaman arasındaki seçim ile emek arzı formüle edilmektedir.
-Beklenen ve reel ücret önemlidir. “Devletin iş arayanların son olarak başvuracakları merci olmasını sağlamak”ise, Doğal işsizlik oranını azaltmak için Monetarist iktisatçıların önerilerindendir.

Mahreçler Yasasına göre, esas olan mallarla malların mübadele edilmesidir. Fransız iktisatçılarından Jean Baptiste Say (1767-1832) tarafından geliştirilmiş olup “Say Yasası’ da denir.