İSTİHDAM VE İŞSİZLİK

Emek piyasasının unsurları; eşitsizlik, bağımlılık, güvencesizlik ve düzenlemedir. Kontrol, emek piyasasının unsurlarından değildir.

Emek piyasası güvencesizliği, piyasada bulunan işlerin sayısının çalışmak isteyenlerin sayısına denk olmadığı durumlarda, yani çalışmak isteyen herkesin emek piyasasında kendisine uygun iş bulamaması durumunda ortaya çıkmakta. Bir başka unsur ise emeğin sermaye sahibi ya da işveren tarafından istenildiği zaman çıkarılabilme korkusudur. Ayrıca emeğin çalıştığı işyerinde mesleki anlamda kendisini yetiştirme ve yükselme olanağından yoksun bulunması ile sahip olunan beceri ve vasfın yapılacak işin niteliğine uygun olmaması güvencesizlik unsuru kapsamında yer almaktadır.

Emek piyasasında eşitsizliği vurgulayan özelliklerden biri de emeğin biriktirilemez oluşudur. Mal piyasası içerisinde malların birikimi mümkünken, emeğin bir kısmının biriktirilip saklanması mümkün değildir. Emek arz miktarı piyasa koşulları içerisinde kolaylıkla değiştirilemez ve koşullar ne kadar uygun olursa olsun emeğin her zaman eşit düzeyde sunumu mümkün değildir. Bunun sonucunda “Emek piyasasında eşitsizliği vurgulayan özelliklerden biri de emeğin biriktirilebilir oluşu.” cevabı yanlıştır.

Literatürde emek piyasasına ilişkin üç yaklaşım vardır. İlk yaklaşım; emek piyasasını bir mal piyasası olarak kabul eder. İkinci yaklaşım; emeği farklı özellikler taşıyan, kendine özgü işleyişe sahip olan bir piyasa olarak kabul etmekte. Üçüncü yaklaşım da emek piyasasının bir mal piyasası olmadığını yapısal özellikleri bakımından mal ve hizmet piyasalarından ayrıldığını savunmaktadır.

Emek piyasası en genel anlamıyla; emek arz ve talebinin karşı karşıya gelmesiyle ücretlerin ve çalışma koşullarının belirlendiği piyasadır. Bu tanıma göre, emek piyasasına ilişkin olarak bilinmesi gereken iki kavram vardır. Bunlar, emek arz ve talebidir.

Zamana bağlı eksik istihdam, “referans haftasında istihdamda olan, esas işinde ve diğer işinde veya işlerinde toplam olarak 40 saatten daha az süre çalışmış olup, daha fazla süre çalışmak istediğini belirten ve mümkün olduğu takdirde daha fazla çalışmaya başlayabilecek olan kişilerdir.”

Referans haftası, her ayın Pazartesi ile başlayıp Pazar günü ile sona eren ilk haftası olarak belirlenmiştir.

Bir ekonomide belli bir dönemde emek, sermaye, toprak ve girişimcilikten oluşan üretim faktörlerinin mevcut teknolojik düzeye göre ne ölçüde kullanıldığı ile ilgili bir kavram olarak ele alındığında, bu istihdam tanımı bizi geniş anlamda istihdam kavramına götürür. Geniş anlamda istihdam, tüm üretim faktörlerinin üretim sürecinde kullanılması anlamına gelirken dar anlamda istihdam; emek faktörünün üretim sürecinde kullanılması anlamına gelmektedir.

İstihdam hacmi, bir ekonomide belirli bir zamanda fiilen doldurulan çalışma saatleri toplamıdır. Bunun nedeni, günlük veya haftalık çalışma saatlerinin ülkeden ülkeye önemli ölçüde farklılık göstermesidir. Uluslararası karşılaştırmalarda çalışma saatleri daha net sonuçlar vermektedir.

Genel olarak işsizlik, çalışma istek ve yeteneğine sahip olunmasına rağmen piyasa ücret düzeyinde bir iş bulamama durumu olarak tanımlanır. İşsizliğin unsurları, İş aramak, iş arama girişiminde bulunmak ve işbaşı yapabilecek konumda olmaktır.

Güvencesizlik; açık işlerin sayısının, çalışmak isteyenlerin sayısına denk olmadığı durumlarda oluşmaktadır.

Emek arzının heterojen olmasının nedenlerinden birisi kişilerin eğitim düzeyi ve kalitesi ile öğrenme ve uygulama yeteneklerinin birbirlerinden farklı olmasıdır.

Emek piyasası içerisinde işverenin işçiyi uzun süreli istihdam etmesi hem işçi hem de işveren açısından yarar sağlar. İstihdam ilişkisinin sürekliliği, işçi devrinin düşmesini ve beraberinde eğitim maliyetlerinin azalmasını sağlayacaktır.

İLO, gizli işsizliği “bir üretim faaliyetinde istihdam edilmiş emeğin üretime katkıda bulunmayan kısmı” olarak tanımlamaktadır.