İSTİHDAM VE İŞSİZLİK - Deneme Sınavı - 12

Yoksulluğu artırıcı özelliğe sahip olan ‘enformel istihdam’ zayıf istihdam koşullarına sahip istihdam olarak bilinmektedir. Bu istihdam türü; ücret ödenmeme durumunda korunmanın olmaması, zorunlu fazla çalışma ve ekstra çalışmalar yapma, bildirimsiz fesih, iş güvencesiz çalışma koşulları ile emeklilik, hastalık ve sağlık sigortaları gibi sosyal haklardan mahrumiyet gibi özelliklere sahiptir.

Türkiye’de otomotiv sanayi Bursa, İzmit, Sakarya üçgeninde yoğunlaşmıştır. Özellikle doğu Marmara bölgesinde yer alan Bursa, İzmit (Kocaeli) ve Sakarya(Adapazarı) illeri önemli sanayi bölgeleri olarak öne çıkmaktadır. Türkiye’deki otomotiv üretiminin önemli bir kısmı bu üç ilde gerçekleştirilmektedir.

Kayıt dışılığa neden olan en önemli unsurlardan biri eğitimdir. Eğitim seviyesi arttıkça sorun azalmaktadır. Tablo 5.7’ ye göre okuma yazma bilmeyen kişilerin büyük çoğunluğu(%93) kayıt dışı istihdam içindedir. Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyenlerde bu oran düşmeye başlamaktadır (%83). İlkokul mezunlarında kayıt dışılık % 54 seviyelerinde iken ortaokul veya dengi meslek okulu mezunlarında %34 civarındadır. Genel lise mezunu olarak istihdam edilenlerin % 26’sı kayıt dışı çalışırken lise dengi meslek yüksekokullarından mezun olanların %22’si kayıt dışıdır. Yüksekokul veya fakülte mezunları arasında kayıt dışı istihdam oranı %8 ile en düşük seviyelerdedir. Görüldüğü üzere eğitim seviyesi yükseldikçe kayıt dışılık sorunu azalmaktadır.

Türkiye’de işsizlik kentsel alanlarda kırsal alanlara göre daha yüksektir. Kentlerdeki işsizlikten daha çok kadın işgücü, kırdakilerden ise erkek işgücü etkilenmektedir. Ancak her durumda işsizlikten en fazla genç işgücü etkilenmektedir. Türkiye’de işsizlerin önemli bir kısmı 1 yıl veya daha fazla süreden beri işsizdir. İşsizlerin büyük çoğunluğunu ilkokul mezunları oluşmaktadır.

Türkiye'de Güneydoğu Anadolu Bölgesi yıllar itibariyle işsizliğin en yoğun olduğu bölgedir. Tablo 5.13 (Türkiye’de İşsizliğin Bölgesel Dağılımı (%) olarak), Kaynak: TÜİK.

Kadın ve erkek işsizlik oranı Türkiye genelinde benzerlik gösterse de kır ve kent ayrımında farklılaşmaktadır. Kentlerde kadın işsizliği erkeklere göre daha yüksekken kırda daha düşüktür. Örneğin Tablo 5.16'ya göre 2010’da kentlerde 20-24 yaş aralığı erkek işsizliği %23,3 seviyesinde iken kadınlarda %30’larda gerçekleşmiştir. Aynı dönem kır işsizliğine bakıldığında bu oranın erkeklerde %20,2; kadınlarda ise %13,2 seviyesinde gerçekleştiği görülür. Bu durumu açıklamak için kırsal alan işsizliğini kadınlar lehine azaltan hususun başında ücretsiz aile işçiliği geldiğini söylemek yanlış olmayacaktır.

Türkiye'de her yıl işgücü piyasasına giren önemli ölçüde genç nüfus, kış aylarında oluşan mevsimlik işsizlik, göç, işgücü nitelikleri, işgücü piyasası kurumlarının etkinliği, coğrafi mobilite zorlukları gibi konular işsizliğin nedenleri arasında sıralanabilir.

Yoksulluk toplumsal bir problem olarak tüm dünyada üstesinden gelinmesi gereken sorunların başında gelmektedir. Birleşmiş Milletler 1996 yılını ‘Uluslararası Yoksulluğun Yok Edilmesi
Yılı’ ilan ederken yoksulluğun dünyadaki en önemli 12 problemden biri olduğunu da kabul etmiştir.

Doğru cevap B şıkkıdır

İşsizlik sigortası, kendi iradesi dışında işini kaybedenlere geçici bir süre ya da yeni bir iş buluncaya kadar kendisi ve ailesinin asgari ihtiyaçlarını temin etmek için geliştirilmiş bir sosyal politika aracıdır.

Sayısal esneklik, işletmelerin gereksinim duyacakları işgücü miktarı ve niteliğini, değişen ekonomik ve teknolojik şartlara, piyasadaki talep miktarına ve yeni üretim tekniklerine göre değiştirme serbestisi olarak tanımlanmaktadır. Sayısal esneklik dışsal ve içsel olmak üzere iki ayrı açıdan ele alınmaktadır.

İç esneklik olarak da ifade edilen fonksiyonel esneklik, çalışanların işyerlerinde değişik işleri yapabilmesi ve çeşitli görevleri üstlenebilmesi olarak tanımlanmaktadır. Bir başka yaklaşımla, fonksiyonel esneklik çalışanların işyerinde değişen şartlara, talep değişimlerine ve üretim yöntemlerine uyum sağlayabilme becerisi olarak da ifade edilmektedir.

Liberal iktisadi düşünceye göre işsizlik, piyasa işleyişinin bir sonucu olarak görülmektedir. Buna göre, istihdam politikaları özellikle de aktif istihdam politikaları ile işsizliğe müdahale edilmesi, liberal düşüncenin öngördüğü görünmez ele müdahale olarak algılanmaktadır. Liberal düşünceye sahip olanlar tarafından piyasaya müdahale arzu edilen bir durum değildir.

Talep yönlü politikalar, doğrudan kamu istihdamı politikası ile ürün talep politikaları olarak iki grup altında toplanmaktadır. Doğrudan kamu istihdamı politikasının amacı, kamunun almış olduğu tedbirlere rağmen işsizliğin azaltılamadığı durumlarda işsizleri kamu sektöründe istihdam ederek işsizlerin satın alma güçlerini arttırmaktır.

Bireyin ekonomik sıkıntısının belirli bir oranda finanse edilmesi amacıyla “pasif istihdam politikaları” düzenlenirken sadece ekonomik finansmanın yeterli olmadığı düşüncesiyle bireyi istihdama dâhil etmeyi sağlayabilecek “aktif istihdam politikaları” düzenlenmektedir.

Pasif istihdam politikalarının amacı, işsizliğin azalması için istihdamı arttırmak değil, işsizleri ekonomik olarak destekleyerek işsizliğin neden olabileceği bireysel ve toplumsal zararı azaltmaktır.

İşsizlik sigortası, “Kendi iradesi dışında işini kaybedenlere geçici bir süre ya da yeni bir iş buluncaya kadar kendisi ve ailesinin asgari ihtiyaçlarını temin etmek için geliştirilmiş bir sosyal politika aracıdır. ILO işsizlik sigortasını, “isteği dışında işi sona eren bağımlı çalışanların gelir kaybını kısmen ve geçici bir süre telafi etme amacı güder”şeklinde açıklamaktadır.

Aktif istihdam politikaları temelde bazı ilkeler üzerine kurulmuştur. Bu ilkeleri, “iş bulma zorluklarını giderme, yeni istihdam alanları açma, emek arz ve talebini kurumsal yapılanmalar sayesinde bir araya getirerek emek piyasasını kolaylaştırma” olarak sıralamak mümkündür.

Doğrudan kamu istihdamı politikası işsizlere bazı kamu alanlarında geçici istihdam imkânı sağlamaktadır. Bu alanlara genellikle alt yapı, çevre koruma ve iyileştirme, kamuya açık mekânların bakımı ve onarımı, sağlık ve refah hizmetleri ile belediye hizmetleri olarak sıralamak mümkündür.

Dünya’da, ekonomik bunalımın yoğun olarak hissedilmeye başlandığı 1970 yılı ve sonrasındaki dönemde, yatırımlarda azalma ve bununla bağlantılı olarak işsizlikte artış yaşanmaya başlanmıştır. Böyle bir sosyo-ekonomik yapı içerisinde işsizlikle mücadelede "esneklik" mücadeleci bir yaklaşım olarak gündeme gelmiştir