İSTİHDAM VE İŞSİZLİK - Deneme Sınavı - 23

Açık işsizlik türlerinden olan konjonktürel işsizlik “talep yetersizliği işsizliği” olarak da bilinmektedir. Geçici işsizlik ve yapısal işsizlik piyasada açık işler bulunmasına rağmen mevcut açık işler ile iş arayanların buluşamaması söz konusudur. Konjonktürel işsizlik ise piyasada yeterince açık iş olmaması nedeniyle ortaya çıkan işsizliktir. Ücret rijitliği ve konjonktürel işsizlik; ekonominin daralmave genişleme şeklindeki konjonktürel dalgalanmaları arasında doğrudan bir ilişki vardır. Ekonominin genişleme dönemlerinde toplam ve üretimdeki artışlara bağlı olarak işsizlik oranı kademeli olarak düşer. Öte yandan resesyon dönemlerinde toplam talepteki daralma, üretim ve satışları olumsuz etkileyeceğinden, istihdam da buna paralel olarak daralacak, işsizlik oranları yükselecektir.

Doğru cevap A‘dır.

İşsizlik türleri içinde en ciddi problem olan tür yapısal işsizliktir. Yapısal işsizliğin oluşmasının temel nedeni uzmanlaşmış, beceri ve nitelik gerektiren belirli işler için tek işgücü piyasası yerine çok sayıda alt işgücü piyasası olmasıdır. İşçiler ile açık işler arasındaki ilişkilerin çoğu bu alt piyasalarda gerçekleşir. Bu piyasalar arasında geçiş kısa dönemde nispeten kapalı olduğu gibi, uzun dönemde de piyasalar arasında mobilite kolay ve maliyetsiz değildir. Bu nedenle bazı piyasalarda işsiz sayısından fazla açık iş bulunurken, aynı anda mevcut olmaları ve bir araya gelmemeleri ile oluşan işsizliğe yapısal işsizlik denilmektedir.

Doğru cevap D‘dir.

Klasik iktisatçıların, kendilerine yöneltilen eleştirilere verdikleri cevaplar sonrasında, Marjinalistler, Neo-klasik İktisadi Düşünce, Kurumsal Ekonomi ve Keynesyen Düşünce gibi yeni düşünce akımları ortaya çıkmıştır (Üstünel, 1988: 99).

Bazı marjinalistleri de içine alan Neo-klasik iktisat düşüncesi klasik iktisadi düşünceye yöneltilen eleştirileri karşılamakla kalmamış, olayları açıklayan daha kapsamlı teoriler geliştirmiştir. Klasik ve Neo-klasik iktisatçıların hepsi otomatik denge düşüncesini savunmuş, hangi koşullar altında ekonomik hayatta denge sağlanabileceğini araştırmışlardır.

Doğru cevap D‘dir.

Bazı marjinalistleri de içine alan Neo-klasik iktisat düşüncesi klasik iktisadi düşünceye yöneltilen eleştirileri karşılamakla kalmamış, olayları açıklayan daha kapsamlı teoriler geliştirmiştir. Klasik ve Neo-klasik iktisatçıların hepsi otomatik denge düşüncesini savunmuş, hangi koşullar altında ekonomik hayatta denge sağlanabileceğini araştırmışlardır. 1936 yılında yayınlanan “İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi” eseri ile Keynes ekonomik sorunların incelenmesine çok farklı bir yaklaşım getirmiştir. Keynes kendi hâline bırakılınca ulusal ekonomilerin önemli ve sürekli işsizliklerle karşılaşacağını savunmuştur (Üstünel, 1988:100).

Doğru cevap C‘dir.

Mahreçler Yasası, Fransız iktisatçılarından Jean Baptiste Say (1767 -1832) tarafından geliştirilmiştir. Buna, yazarın adından dolayı, “Say Yasası” da denir. Mahreçler Yasasına göre, esas olan, mallarla malların mübadele edilmesidir. Para bu mübadelede sadece bir aracı durumundadır. Gerçek satın alma gücü, para değil, mallar tarafından temsil edilmektedir. Bir mal üretildiği zaman yalnız bir arz yapılmış olmamakta, aynı anda ve aynı miktarda talep de yaratmaktadır. Örneğin bir çift ayakkabı üretmiş olan bir kimse, yalnız bunu satmak (arz etmek) istemeyecek, aynı zamanda ayakkabıya eş değerde diğer bir mal ya da mallar satın almak (talep etmek) isteyecektir. Bütün diğer mallar için de durum aynıdır. Piyasaya mal arz eden herkes, bir taraftan malını satmaya çalışırken diğer taraftan da eş değerde başka mallar almaya uğraşmakta ve böylece piyasadaki arz ve talep daima birbirine eşit olmaktadır. Diğer bir ifadeyle her mal kendi satış olanağını (mahrecini) bizzat kendisi yaratmaktadır.

Üretilen her mal satılabileceğine göre, istenmeyen malların üretimi fiyat mekanizması sayesinde önlenmekte, herkes üretimini arzu ettiği en yüksek düzeye çıkarmaktadır. Mahreçler Yasasına göre, üreticilerin arzu ettikleri en yüksek düzeyde üretim yapmaları ekonomik faaliyet hacminin tam istihdam düzeyine çıkmasını sağlamaktadır.

Mahreçler Yasası kazanılan gelirlerin derhal ve tamamen harcanacağı varsayımına dayanmaktadır. Ancak insanlar elde ettikleri gelirin bir kısmını harcamaz ve tasarruf ederse Mahreçler Yasası işlemez duruma düşmektedir. Bu durumda piyasada, toplam talep-toplam arzdan az olacak, yani bir genel talep yetersizliği ortaya çıkacaktır. Talep yetersizliği mallarını satamayan üreticileri üretimlerini kısmaya zorlayacaktır (Aren, 1981: 24).

Klasik ücret teorilerinden ikincisi, Senior tarafından formülleştirilip ifade edilen ve daha sonra Mill tarafından da savunulan ücret fonu teorisidir. Bu teoriye göre, ücret düzeyini, işgücü hacmi ile ücretlerin ödenmesine ayrılan ve değişmeyen fon arasındaki ilişki belirler. Ücret düzeyi bu fonun işçi sayısına bölünmesiyle bulunabilir. İşçi sayısı N, fon da F ile gösterilirse ücret (W)= F/N olarak hesaplanabilir.

Doğru cevap E‘dir.

Keynes’in istihdam teorisi, “Genel İstihdam Teorisi” olarak isimlendirilmektedir. Keynes’in istihdam teorisi, belirli bazı varsayımlara dayanmaktadır. Bunlar; mal ve faktör piyasalarında tam rekabet koşullarının bulunması, üreticiler için yapılan “Homo Economicus” varsayımıdır. Yani Keynes istihdam teorisinde üreticilerin kârlarını maksimuma çıkarma çabasında olduğunu kabul etmiştir. Ayrıca Keynes ekonomideki sermaye stokunun veri olduğunu ve üretim ile istihdamın aynı yönde değiştiğini kabul etmiştir. Bu varsayımlara bağlı kalındığında Keynes, bir ekonomideki istihdam düzeyinin “toplam arz” ve “toplam talep”e bağlı olacağını iddia etmiştir.

Doğru cevap C‘dir.

Keynesgil iktisadın emek talebi, emek arzı ve ücretler genel düzeyi konusunda klasiklerden ayrıldığı noktalar ve tam istihdama ulaşılamaması şu sonuçlara dayandırarak açıklanmaktadır;

Doğru cevap D‘dir.

Neo-klasik düşünce sistemi eksik istihdam ve konjonktür dalgalanmaları karşısında yetersiz kalmaktaydı. Bu durumda Neo-klasik düşünürler ekonominin normal şartları ve modellerin geçerli olduğunu savunmuşlar, eksik istihdam dengesini ücretlerin yüksek tutulması, emek mobilitesi eksikliği gibi nedenlerle ve konjonktür dalgalanmalarını parasal nedenlerle açıklamışlardır (Üstünel, 1988:103).

Doğru cevap B‘dir.

Rasyonel beklenti okulu iktisatçıları klasik iktisatçıların yaklaşımını andıran görüşler ileri sürmektedirler. Bu görüşlere göre,

Doğru cevap A‘dır.

Etkin ücret teorisinin temelleri, Leibenstein (1957) tarafından atılmıştır. Leibenstein; ücret, yiyecek, tüketim, hastalık ve emek-verimlilik ilişkisini incelemektedir. Düşük ücretli işçiler yeterince beslenemedikleri için hastalanacaklar ve verimlilik düşecektir. Oysa daha yüksek kazanan işçiler daha fazla besin aldıkları için daha az hastalanacaklar ve verimlilikleri artacaktır.

Doğru cevap B‘dir.

Merkantilizm, bir ülkenin zenginleşmesinin başlıca unsurunun altın ve gümüş olduğunu savunan düşünce akımıdır. Doğru cevap A'dır.

Keynes’e göre toplam talebin tam çalışmayı sağlayacak düzeye çıkması için devlet müdahalesi gereklidir. Doğru cevap B'dir.

Faiz teorisi, tasarrufların yatırıma sarf edileceğini iddia eder.  Klasik ekonomi teorisine göre faiz, tasarrufun, yani tüketimi kısmanın karşılığıdır. Bu nedenle, faiz haddi ile tasarruf miktarı arasında bir bağlantı, fonksiyonel bir ilişki vardır. Bu bağlantı ekonomi dilinde bazen tasar­ruf miktarının faiz haddi karşısında esnek olduğu biçiminde ifade edilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Klasik ücret teorilerinden ikincisi, Senior tarafından formülleştirilip ifade edilen ve daha sonra Mill tarafından da savunulan ücret fonu teorisidir. Bu teoriye göre, ücret düzeyini, işgücü hacmi ile ücretlerin ödenmesine ayrılan ve değişmeyen fon arasındaki ilişki belirler. Doğru cevap E'dir.

Monetaristler doğal işsizlik oranını tam istihdam gibi yorumlamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Tam istihdam, çalışma kabiliyet ve arzusunda olan herkesin, cari ücret ve çalışma şartlarında üretim sürecinde yer almasıdır. Tam istihdamdaki bir ekonomide, bir alandaki istihdam ancak bir başka alandaki istihdamın azaltılması sayesinde arttırı­labilir. Doğru cevap A'dır.

İş arama teorisi serbest rekabetin tam bil­gilendirme varsayımından hareket eder ve bu varsayımı sorgular. İş arama teorisine göre, çalışma ile çalışmama arasındaki tercih ile bir işi kabul edip etmeme arasın­daki tercih zaman içinde değişime uğramaktadır. İşsizlik oranı ve süresinin temel belirleyicisi “iş arama süreci” olmaktadır. İş arama süreci birçok unsur tarafından etkilenmektedir. İş arama süresinde gelirden yoksun olmamak iş arama süresini uzatan temel faktördür. Doğru cevap D'dir.

Doğal işsizlik oranı, konjonktürel işsizliğin olmadığı ya da bütün işsizliğin ge­ çici ve yapısal olduğu işsizlik ortamıdır. İşsizlik ya da eksik istihdam oranının do­ ğal orandan farklılığı konjonktürel eksik istihdamdır. Doğal işsizlik oranı emek ve mal piyasalarının dengede olduğu eksik istihdam ortamıdır.

Dünya Bankası istatistikleri nüfus ölçümlerinde bölgeleri gelir seviyelerine göre sınıf­landırmıştır. Buna göre ‘düşük ve orta gelirli’ ve ‘yüksek gelirli’ bölgeler olmak üzere iki ana sınıf­landırma bulunmaktadır.

Düşük ve orta gelirli bölgeler; Doğu Asya&Pasifik, Avrupa&Orta Asya, Latin Amerika&Karayipler, Ortadoğu&K.Afrika, Güney Asya ile Alt Sahra Afrika bölgeleridir. Yüksek Gelirli bölgeler ise Euro bölgesi olarak belirtilmektedir.