İSTİHDAM VE İŞSİZLİK - Deneme Sınavı - 20

Mal ve hizmet piyasalarından farklı olarak emek piyasasında bir süreklilik mevcuttur. Mal ya da hizmet piyasalarında, malı ya da hizmeti arz eden ile talep eden arasındaki ilişki, mal ya da hizmetin alınıp satılmasıyla sona ermektedir. Oysa ki emek piyasasında işveren işçiyi uzun süreli sözleşmelerle istihdam etmektedir.

Türkiye’de hanehalkı iş gücü anketleri ilk kez 1966 yılında uygulanmaya başlanmıştır.

İstihdam düzeyi veya istihdam hacmi, bir ekonomide belirli bir zamanda fiilen doldurulan çalışma saatleri toplamıdır.

ILO’nun 1984 yılında yaptığı tanımlamaya göre, bir kişinin sahip olduğu eğitim ve beceri düzeyine uygun bir işte çalışmaması durumu “eksik istihdam” olarak nitelendirilmektedir.

Emek piyasaları, düzenlenmiş piyasalardır. Emek piyasası düzenlemeleri, işletmelerde (iş yerlerinde) mal ve hizmetlerin üretimi için bir araya gelen emeğin, çalışmalarını denetim altına almak için gerekli kuralların belirlenmesinin ve bu kurallara uyulmasının sağlanmasıdır.

Ekonomik yaklaşımlar piyasaları farklı biçimde tanımlamaktadır. Bu anlamda, yaklaşımlar arasındaki farklılıkların en açık görüldüğü alan emek piyasasıdır. Literatürde emek piyasasına ilişkin üç yaklaşım vardır. Yaklaşımlardan ilki, emek piyasasını bir mal piyasası olarak kabul ederken; ikinci yaklaşım, emeği farklı özellikler taşıyan, kendine özgü işleyişe sahip olan bir piyasa olarak kabul etmektedir. Üçüncü yaklaşım ise, emek piyasasının bir mal piyasası olmadığını yapısal özellikleri bakımından mal ve hizmet piyasalarından ayrıldığını savunmaktadır (Kapar, 2005: 23).

Emek talebi, bir firmanın mal ya da hizmet üretebilmek için ihtiyaç duyduğu emek miktarıdır. Bir başka ifadeyle emek talebi, işverenlerin talep ettiği emek miktarı olarak da ifade edilebilir. Bir ekonominin toplam emek talebini, ayrı ayrı tüm işletmelerin emek talep miktarının toplamı oluşturmaktadır.

Emek piyasasının unsurları; eşitsizlik, bağımlılık, güvencesizlik ve düzenlemedir.

Emek piyasasını diğer piyasalardan ayıran bir diğer unsur ise “bağımlılık” tır. Emek piyasasında, sermaye sahibi ile emek arasında kurulan ilişki “çalışma (hizmet) sözleşmesi” ne bağlıdır ve bu anlamda emeğin mal gibi mübadelesi mümkün değildir.

“etkin ücret” kavramıyla ifade edilen, işçilerin işten ayrılmalarını azaltıcı ve onları çalışmaya yönlendirici olan ve nitelikli işçileri çeken ücret düzeyidir.

İlk Hanehalkı İşgücü Anketi 1966 yılında sanayisi gelişmiş sekiz ilde deneme niteliğinde gerçekleştirilmiştir. 1966 1987 yılları arasında işgücü anketleri düzensiz aralıklarla uygulanmış olup bu dönemde uygulanan anketlerden elde edilen veriler birbiriyle tam olarak karşılaştırılabilir nitelikte değildir.

İstihdam düzeyi veya istihdam hacmi, bir ekonomide belirli bir zamanda fiilen doldurulan çalışma saatleri toplamıdır. Bir ekonomide istihdam düzeyini belirlerken çalışanların sayılarını göz önüne almaktansa doldurulan çalışma saatleri toplamını dikkate almak daha sağlıklı olabilir.

Bir ekonominin istihdam sınırını veya istihdam takatini belirleyen iki unsurdan söz edilebilir. Bunlar ülkede belirli bir zaman diliminde var olan emek (işgücü) rezervi ve üretime yönlendirilebilecek çalışma saatleri toplamıdır.

Türkiye için çalışma çağındaki nüfus, 15 yaş ve daha yukarı yaşlardaki nüfus olarak kabul edilir.

Güvencesizlik; açık işlerin sayısının, çalışmak isteyenlerin sayısına denk olmadığı durumlarda oluşmaktadır.