İSTİHDAM VE İŞSİZLİK - Deneme Sınavı - 15

Emek piyasası en genel anlamıyla; emek arz ve talebinin karşı karşıya gelmesiyle ücretlerin ve çalışma koşullarının belirlendiği piyasadır. Bu tanıma göre, emek piyasasına ilişkin olarak bilinmesi gereken iki kavram vardır. Bunlar, emek arz ve talebidir.

Zamana bağlı eksik istihdam, “referans haftasında istihdamda olan, esas işinde ve diğer işinde veya işlerinde toplam olarak 40 saatten daha az süre çalışmış olup, daha fazla süre çalışmak istediğini belirten ve mümkün olduğu takdirde daha fazla çalışmaya başlayabilecek olan kişilerdir.”

Referans haftası, her ayın Pazartesi ile başlayıp Pazar günü ile sona eren ilk haftası olarak belirlenmiştir.

Bir ekonomide belli bir dönemde emek, sermaye, toprak ve girişimcilikten oluşan üretim faktörlerinin mevcut teknolojik düzeye göre ne ölçüde kullanıldığı ile ilgili bir kavram olarak ele alındığında, bu istihdam tanımı bizi geniş anlamda istihdam kavramına götürür. Geniş anlamda istihdam, tüm üretim faktörlerinin üretim sürecinde kullanılması anlamına gelirken dar anlamda istihdam; emek faktörünün üretim sürecinde kullanılması anlamına gelmektedir.

İstihdam hacmi, bir ekonomide belirli bir zamanda fiilen doldurulan çalışma saatleri toplamıdır. Bunun nedeni, günlük veya haftalık çalışma saatlerinin ülkeden ülkeye önemli ölçüde farklılık göstermesidir. Uluslararası karşılaştırmalarda çalışma saatleri daha net sonuçlar vermektedir.

Genel olarak işsizlik, çalışma istek ve yeteneğine sahip olunmasına rağmen piyasa ücret düzeyinde bir iş bulamama durumu olarak tanımlanır. İşsizliğin unsurları, İş aramak, iş arama girişiminde bulunmak ve işbaşı yapabilecek konumda olmaktır.

Güvencesizlik; açık işlerin sayısının, çalışmak isteyenlerin sayısına denk olmadığı durumlarda oluşmaktadır.

Emek arzının heterojen olmasının nedenlerinden birisi kişilerin eğitim düzeyi ve kalitesi ile öğrenme ve uygulama yeteneklerinin birbirlerinden farklı olmasıdır.

Emek piyasası içerisinde işverenin işçiyi uzun süreli istihdam etmesi hem işçi hem de işveren açısından yarar sağlar. İstihdam ilişkisinin sürekliliği, işçi devrinin düşmesini ve beraberinde eğitim maliyetlerinin azalmasını sağlayacaktır.

İLO, gizli işsizliği “bir üretim faaliyetinde istihdam edilmiş emeğin üretime katkıda bulunmayan kısmı” olarak tanımlamaktadır.

Emeğin kullanım değeri ile değişim değeri arasındaki farktır tanımı, Marx’ın artık değer kavramına aittir. İstihdamın tanımına ait değildir.

İşgücüne katılma oranı, istihdam edilenlerle işsizlerin toplamının oluşturduğu işgücünün aktif nüfusa oranıdır. Bu oran, aktif nüfus içerisinde işgücünün nispi ağırlığını gösterir. İktisadi faaliyet oranı olarak da adlandırılan işgücüne katılma oranı, ekonomi politikalarının belirlenmesinde ve uygulanmasında önemli bir rol oynamaktadır.

Bir ekonominin istihdam sınırını veya istihdam takatini belirleyen iki unsurdan söz edilebilir. Bunlar ülkede belirli bir zaman diliminde var olan emek (işgücü) rezervi ve üretime yönlendirilebilecek çalışma saatleri toplamıdır.

Bir ekonomide belirli bir zaman diliminde çalışma isteği ve yeteneği olanlar piyasada kendilerine uygun iş bulup çalışıyorsa tam istihdam olgusundan söz edilir. Diğer bir ifadeyle bir ekonomide istihdam düzeyi ile işgücü miktarının birbirlerine eşit olduğundan söz ediliyorsa emek piyasası tam istihdam düzeyindedir.

ILO’nun 1984 yılında yaptığı tanımlamaya göre, bir kişinin sahip olduğu eğitim ve beceri düzeyine uygun bir işte çalışmaması durumu “eksik istihdam” olarak nitelendirilmektedir.

Genel olarak işsizlik, çalışma istek ve yeteneğine sahip olunmasına rağmen piyasa ücret düzeyinde bir iş bulamama durumu olarak tanımlanır. İşsizlik, açık işsizlik ve gizli işsizlik olarak ikiye ayrılmaktadır.

Emek piyasası, en genel anlamıyla, emek arz ve talebinin karşı karşıya gelmesiyle ücretlerin ve çalışma koşullarının belirlendiği piyasadır. Bu tanımlamaya göre, emek piyasasına ilişkin olarak bilinmesi gereken iki kavram vardır. Bunlar, emek arz ve talebidir.

Emek piyasası içerisinde, emek ve sermayenin farklı niteliklere sahip olmasının doğal sonucu eşitsizliktir. Emek piyasasında, sermaye sahibi ile emek arasında kurulan ilişki “çalışma (hizmet) sözleşmesi”ne bağlıdır ve bu anlamda emeğin mal gibi mübadelesi mümkün değildir. Emek piyasası güvencesizliği, piyasada bulunan işlerin sayısının çalışmak isteyenlerin sayısına denk olmadığı durumlarda, yani çalışmak isteyen herkesin emek piyasasında kendisine uygun iş bulamaması durumunda ortaya çıkmaktadır. Emek piyasası düzenlemeleri, işletmelerde (işyerlerinde) mal ve hizmetlerin üretimi için bir araya gelen emeğin, çalışmalarını denetim altına almak için gerekli kuralların belirlenmesinin ve bu kurallara uyulmasının sağlanmasıdır.

TÜİK’in tanımına göre; kurumsal nüfus, “günlük yaşam gereksinimleri, yasal bir düzenlemeye dayalı olarak kurulan özel ya da tüzel kurum ya da kuruluşlarda kısmen ya da tamamen karşılanan, bireysel karar ve davranışlarında yetkili otoritenin kurallarına kısmen ya da tamamen bağımlı olarak hareket eden ancak bireysel harcamalarına karar verebilen kişilerin yaşamlarını sürdürdükleri alanlarda yaşayan nüfustur”. Kurumsal olmayan nüfus ya da bir başka ifadeyle kurumsal olmayan sivil nüfus, huzurevi, otel, hastane vb. kurumsal yerlerde değil, hanelerde ikamet eden nüfustur.

İşgücüne dâhil olmayanlar, referans dönemi içerisinde işsiz veya istihdamda bulunmayan kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus olarak tanımlanır. TUİK’in tanımına göre iş gücüne dahil olmayanlar yukarıdaki 3 grup altında toplanmaktadır.