İSTATİSTİK

İstatistiksel araştırmalarda kullanılan sunu ve raporların yüksek kaliteli grafik, şema ve tabloları içermesi beklenmektedir. Her ne kadar yazılı raporda yer alan bilgiler ve rakamlarla ifade edilen istatistikler can alıcı olsa da bu bilgilerin çarpıcı grafikler ile eşleştirilmesi sonucunda rapordan istenen etki miktarı da artmaktadır. Bu nedenle doğru şık E seçeneğidir.

Psikolog Stevens’a göre uygulanabilecek ölçek türleri en düşük nitelikten en yüksek niteliğe doğru; • Sınıflayıcı ölçek • Sıralayıcı ölçek • Eşit aralıklı ölçek • Oranlı ölçektir. Bu durumda doğru yanıt E seçeneğidir.

Sıralayıcı ölçek özellikleri; • Sınıflayıcı ölçeğe göre bir üst seviye bilgi veren ölçektir. • Ölçüm sonuçlarında doğal bir sıralama söz konusudur. • Belli bir özelliğe göre yapılan sıralamalar arasında matematiksel bir işlem bir hesap yapılmaz. • Değişkenin kategorileri karşılıklı ayrıktır. Ancak sayısal olarak ifadelerin sıralanabilmesine olanak veren ölçek türü eşit aralıklı ölçektir. Dolayısıyla C şıkkı eşit aralıklı ölçeğin özelliklerindendir

Veri derlemede dikkat edilmesi gereken ilkeler, • Veri derlemenin amacının açıkça ifade edilmelidir. • Amaca uygun olarak hangi değişkenlere ilişkin veri derleneceğine karar verilmesi, derlenecek verilerin birbiriyle ve araştırmanın genel amaçları ile ilişkisinin incelenmesi gereklidir. • Verilerin nasıl, kimler tarafından, nerede, ne zaman ve hangi şartlar altında derleneceği belirlenmelidir. • Verilerin nasıl saklanacağı ve gerektiğinde kullanıcıların yararına nasıl sunulacağı tespit edilmelidir. Bu durumda doğru yanıt E seçeneğidir.

Anket sürecinin aşamaları, • Problemin ifade edilmesi • Evrenin ve örneklemin belirlenmesi • Anket formunun düzenlenmesi • Anket formunun az sayıda birey üzerinde geçerliliğinin sorgulanması • Açıklama metninin hazırlanması • Anket formunun bireylere sunulması • Takip çalışması ile formun hedeflenen bireylere ulaşması • Geri dönüşümün sağlanması • Sonuçların analizi şeklindedir. Bu durumda doğru yanıt D seçeneğidir.

Veri derleme hataları, • Derlemeyi düzenleyenlerden dolayı ortaya çıkan hatalar • Cevaplayıcılardan kaynaklanan hatalar • Beşeri araçlardan kaynaklanan hatalar şeklindedir. Veri derleme hataları etkileri bakımından rassal hata ve sistematik hata olarak sınıflandırılır. Veri derleme araçları maddi ve beşeri araçlardır. İkincil elden veri toplanıyorken, • Kişi ve kurumlar tarafından derlenen verilerin nasıl derlendiğinin bilinmesi gerekir. • Verinin nasıl kayıt altına alındığı, derlendiği zamandan araştırmacının derleme yaptığı zaman kadar değişikliğe uğrayıp uğramadığının bilinmesi gerekir. • Güncel verilerin kullanılmasına dikkat edilmelidir. Bu durumda doğru yanıt B seçeneği olup gözlem, görüşme ve anketin birincil elden veri derleme yöntemi olduğu ifade edilebilir.

Gözlem değerlerinin küçükten büyüğe veya büyükten küçüğe doğru alt alta sıralanmasıyla oluşturulan serilere basit seri denir. Bu durumda doğru yanıt A seçeneğidir.

Gözlem değerlerinin küçükten büyüğe veya büyükten küçüğe doğru alt alta sıralanmasıyla oluşturulan serilere basit seri denir. İlgilenilen değişkenin sahip olduğu değerlerin mekana göre sınıflandırılmasıyla elde edilen seriye mekan serisi denir. Bu durumda doğru yanıt E seçeneğidir.

Nitel değişkenler: • Sütun grafikleri • Pasta grafikleri yardımıyla gösterilir. Bu durumda doğru yanıt D seçeneğidir.

Araştırmalarda üzerinde çalışılan evrenin birimlerinin sahip olduğu özelliklerin anlamlı rakam, sayı ve simgeler ile ifade edilmesi işlemine ölçme adı verilir.

Ölçme doğrudan ölçme ve dolaylı ölçme olmak üzere iki ana başlıkta ele alınabilir. Doğrudan ölçme işleminde ölçme konusu değişken kendisi ile aynı türden bir araç ile ölçülür. Örneğin, sıcaklığın Fahrenhayt, kapasitenin metreküp ile ölçülmesi gibi. Dolaylı ölçme işleminde ise ölçmeye konu olan değişken doğrudan gözlemlenmez ancak kendisi ile ilgili olduğu bilinen başka değişkenler aracılığı ile ölçülür, zeka testleri bu duruma örnek olarak gösterilebilir.

Psikolog Stevens (1946) bilimsel çalışmalarda yapılabilecek tüm ölçümler için dört farklı ölçek türünün kullanılabileceğini belirtmiştir. Bu ölçek türleri; sınıflayıcı ölçek, sıralayıcı ölçek, eşit aralıklı ölçek ve oranlı ölçektir. Bu sıralama ölçek türlerinin ürettiği bilginin niteliğine göre düşük nitelikten yüksek niteliğe doğru yapılan bir sıralamadır.

Sınıflayıcı ölçek, en basit düzeyli ölçek türüdür. Nitel değişkenlerin ölçülmesi amacı ile kullanılır.

Sınıflayıcı ölçek, en basit düzeyli ölçek türüdür. Nitel değişkenlerin ölçülmesi amacı ile kullanılır. Bu ölçek türünde, değişkenin ölçme düzeyleri kategorilerdir. Kategorilerin temsili için harfler, kelimeler ve hatta sayılar sadece etiketleme amaçlı olarak kullanılır. Sınıflayıcı ölçekte değişkenin aldığı sonuçlar kategorilere ayrılmakla beraber kategoriler arasında doğal bir sıralama söz konusu değildir. Örneğin, cinsiyet nitel değişkenini ele alalım. Bu değişkenin kadın ve erkek olmak üzere iki kategorisi vardır. Cinsiyet değişkeninin sonuçları olan kadın ve erkek kategorilerinin doğal bir sıralamas› bulunmamaktadır. Cinsiyet, göz rengi gibi ölçümler sınıflayıcı ölçek türü için örnek olarak gösterilebilir.

Verilerin derlenmesi aşamasına gelen bir araştırmacının “verilerin doğru olması”, “verilerin güvenilir olması”, “verilerin kullanılabilir olması”, “verilerin yararlı olması” ve“verilerin eksiksiz olması” özelliklerini göz önüne alması gerekmektedir.