İSTATİSTİK - Deneme Sınavı - 26

Gözlem değerlerinin küçükten büyüğe veya büyükten küçüğe doğru alt alta sıralanmasıyla oluşturulan serilere basit seri denir. İlgilenilen değişkenin sahip olduğu değerlerin mekana göre sınıflandırılmasıyla elde edilen seriye mekan serisi denir. Bu durumda doğru yanıt E seçeneğidir.

Nitel değişkenler: • Sütun grafikleri • Pasta grafikleri yardımıyla gösterilir. Bu durumda doğru yanıt D seçeneğidir.

Araştırmalarda üzerinde çalışılan evrenin birimlerinin sahip olduğu özelliklerin anlamlı rakam, sayı ve simgeler ile ifade edilmesi işlemine ölçme adı verilir.

Ölçme doğrudan ölçme ve dolaylı ölçme olmak üzere iki ana başlıkta ele alınabilir. Doğrudan ölçme işleminde ölçme konusu değişken kendisi ile aynı türden bir araç ile ölçülür. Örneğin, sıcaklığın Fahrenhayt, kapasitenin metreküp ile ölçülmesi gibi. Dolaylı ölçme işleminde ise ölçmeye konu olan değişken doğrudan gözlemlenmez ancak kendisi ile ilgili olduğu bilinen başka değişkenler aracılığı ile ölçülür, zeka testleri bu duruma örnek olarak gösterilebilir.

Psikolog Stevens (1946) bilimsel çalışmalarda yapılabilecek tüm ölçümler için dört farklı ölçek türünün kullanılabileceğini belirtmiştir. Bu ölçek türleri; sınıflayıcı ölçek, sıralayıcı ölçek, eşit aralıklı ölçek ve oranlı ölçektir. Bu sıralama ölçek türlerinin ürettiği bilginin niteliğine göre düşük nitelikten yüksek niteliğe doğru yapılan bir sıralamadır.

Sınıflayıcı ölçek, en basit düzeyli ölçek türüdür. Nitel değişkenlerin ölçülmesi amacı ile kullanılır.

Sınıflayıcı ölçek, en basit düzeyli ölçek türüdür. Nitel değişkenlerin ölçülmesi amacı ile kullanılır. Bu ölçek türünde, değişkenin ölçme düzeyleri kategorilerdir. Kategorilerin temsili için harfler, kelimeler ve hatta sayılar sadece etiketleme amaçlı olarak kullanılır. Sınıflayıcı ölçekte değişkenin aldığı sonuçlar kategorilere ayrılmakla beraber kategoriler arasında doğal bir sıralama söz konusu değildir. Örneğin, cinsiyet nitel değişkenini ele alalım. Bu değişkenin kadın ve erkek olmak üzere iki kategorisi vardır. Cinsiyet değişkeninin sonuçları olan kadın ve erkek kategorilerinin doğal bir sıralamas› bulunmamaktadır. Cinsiyet, göz rengi gibi ölçümler sınıflayıcı ölçek türü için örnek olarak gösterilebilir.

Verilerin derlenmesi aşamasına gelen bir araştırmacının “verilerin doğru olması”, “verilerin güvenilir olması”, “verilerin kullanılabilir olması”, “verilerin yararlı olması” ve“verilerin eksiksiz olması” özelliklerini göz önüne alması gerekmektedir.

Tanımlanan bir araştırmada ilgilenilen bir X nicel değişkeni için derlenen verilerde tekrar eden gözlemlerin kaç kez tekrarlandığını gösterecek şekilde, basit serinin yeniden düzenlenmiş hâline frekans serisi adı verilir.

İki nicel değişken için derlenen verilerin bir koordinat sistemi içerisinde eşlenmiş olarak gösterimine serpilme grafiği adı verilir.

Sıralayıcı ölçek, sınıflayıcı ölçeğe göre bir üst seviye nitelikte bilgi üreten ölçek türüdür. Sınıflayıcı ölçekte olduğu gibi nitel değişkenlerin kategorilere ayrılarak sayılması işlemini içermekle birlikte, bu ölçek türünde ölçüm sonuçlarının doğal bir sıralaması söz konusudur.

Tanımlanan bir araştırmada ilgilenilen bir X nicel değişkeni için derlenen verilerde tekrar eden gözlemlerin kaç kez tekrarlandığını gösterecek şekilde, basit serinin yeniden düzenlenmiş hâline frekans serisi adı verilir. Dolayısı ile cevap A seçeneği olmalıdır.

"Bir fabrikada çalışanların yaşları" ve "şirketlerin kuruluş sermayeleri" değişkenleri birer nicel değişken olup, "bir mağazada satılan ayakkabıların renkleri" ise nitel bir değişkendir. Dolayısıyla doğru cevap A şeçeneğidir.

"Medeni hal", "cinsiyet", "akademik unvanlar" ve "eğitim durumu" değişkenleri" sınıflayıcı ve sırayıcı ölçekle elde edilmiş nitel değişkenlerdir. Fakat "boy uzunluğu" oranlı ölçek" ile elde edilmiş nicel bir değişkendir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Histogram, sürekli nicel değişkenler ile ilgili betimsel bilgi üretmek amacıyla kullanılır. Diğer seçeneklerin hepsi sürekli nicel değişken iken, "futbolcuların eğitim durumları" nitel bir değişkendir. Dolayısıyla doğru cevap C seçeneğidir.

E seçeneği dışındaki tüm seçenekler sıcaklığın ölçümünde kullanılabilecek ölçülerdir. Bar ise basıncın ölçümünde kullanılan bir ölçüm aracıdır.

En basit düzeyli ölçek sadece belirli olan sınıflara atanması gereken birimlerden oluşan sınıflayıcı ölçektir. Diğer seçeneklerde verilen ölçek türleri ise sınıflayıcı ölçeğe göre daha detaylıdır.

E seçeneği dışındaki tüm seçenekler veri derleme aşamasında dikkat edilmesi gereken unsurlardandır.

Bir nesnenin, olayın veya bir gerçeğin, niteliklerinin öğrenilmesi amacıyla dikkatli ve planlı olarak ele alınmasına gözlem denir.

Daha önceden belirlenmiş ve bir standart dahilinde ortaya çıkan soruların cevaplandırılmasından oluşan görüşmeye biçimsel görüşme adı verilir.