İSTATİSTİK II

Doğal durumlar, karar verici çeşitli karar alternatiflerden birisini seçtikten sonra ortaya çıkabilecek ve karar vericinin üzerinde etkisi olmayan ancak problemde yer alan karar seçeneklerinin sonuçlarını etkileyebilecek farklı senaryoları gösterirler. Yanıt B seçeneğidir.

Kötümserlik ölçütüne göre hisse senetlerinin beklenen durumlar karşısındaki en kötü durumlarına bakılarak en iyi değeri sunan hissenin seçilmesi beklenir. Yanıt E seçeneğidir.

İyimserlik ölçütüne göre hisse senetlerinin beklenen durumlar karşısındaki en iyi durumlarına bakılarak en iyi değeri sunan hissenin seçilmesi beklenir. Yanıt C seçeneğidir.

Kötümserlik ölçütüne göre rotaların beklenen süresel karşılıkları karşısındaki en kötü durumlarına bakılarak en iyi değeri sunan rotanın seçilmesi beklenir. Yanıt A seçeneğidir.

Yanıt C seçeneğidir.

Yanıt C seçeneğidir.

10,8 değeri ile Z şartları en uygun koşulları sunacaktır.

Bilginin değerini belirlemek için ise;

Toplam değer 11,9 çıkacaktır.

Sonuç, 11,9-10,8= 1,1

Yanıt E seçeneğidir.

Verilen ifadelerin hepsi doğrudur. Yanıt E seçeneğidir.

Karar ağaçları çizimleri kolay olan ve karar vericiye en iyi karar alternatifinin seçiminde görsel olarak yardımcı olan grafiklerdir. Karar vericinin içinde bulunduğu karar probleminin modellenmesinde önemli bir araçtır. Karar ağacının en soldan en sağa kadar ilerleyerek bulunan her bir dal sırası o karar problemi için bir senaryo olacaktır. Yanıt D seçeneğidir.

Bireyler veya işletmeler karar verme durumu ile karşı karşıya kaldıklarında, en iyi
karara ulaşabilmek için, karar probleminin çeşitli bileşenlerini en doğru şekilde
tanımlamalıdır. Karar verme sürecinde, doğru ve eksiksiz bir şekilde tanımlanması beklenen çeşitli karar bileşenleri bulunmaktadır. Bu bileşenler ; Karar alternatifleri, Doğal durumlar, Sonuç ve strateji tablosu şeklindedir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Üzerinde çözüm araştırılan karar verme probleminde, karar vericinin uygulayabileceği farklı karar seçenekleri “karar alternatifleri”ni oluşturur. Finansal yatırım yapmak isteyen bir kişi elinde bulunan parayı farklı yatırım seçeneklerinde değerlendirebilir.  Hemen hemen tüm işletme eylemlerinde farklı karar alternatiflerine rastlamak mümkündür. Karar verici, üzerinde çalıştığı problem için ortaya çıkabilecek tüm karar alternatiflerini araştırmalı ve mümkün olan tüm karar seçeneklerini problemine eklemelidir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Karar alternatifleri, doğal durumlar ve sonuçları bir araya getiren tabloya strateji tablosu adı verilir. Strateji tablosu kazanç yapılıolarak kurulabileceği gibi maliyet yapılı olarak da kurulabilir. Strateji tablosunun  satırlarında farklı karar alternatifleri bulunur. m tane karar alternatifinin bulunduğu bir karar probleminde karar seçenekleri d1, d2, d3, ..., dm ile gösterilirler. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Belirsizlik altında karar vermek durumunda olan bir karar verici, karar probleminin doğal durumlarını bilmekle beraber, hangi durumun gerçekten ortaya çıkabileceğini veya hangi durumun hangi olasılık ile ortaya çıkabileceğini bilmemektedir. Dolayısıyla belirsizlik altında karar verme durumunda kullanılan tekniklere göre verilen bir karar için, karar vericinin nasıl bir riske girdiğini hesaplaması mümkün değildir. Karar verici, kararını problemde ortaya çıkan ve strateji tablosunda gösterilen sonuç değerlerine göre verecektir. Belirsizlik altında karar verme durumunda bulunan bir karar vericinin kullanabileceği teknikler; iyimserlik ölçütü, kötümserlik ölçütü ve Hurwicz’in genelleştirilmiş iyimserlik ölçütüdür. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Karar vericinin iyimser olduğu durumlarda kullanılan ölçüttür. Her ne olursa
olsun “hep iyi durumlar benim için ortaya çıkar” felsefesini benimseyen karar
vericilerin uyguladığı bir tekniktir. İyimserlik ölçütü yaklaşımında, karar verici
hangi karar alternatifini seçerse seçsin, strateji tablosunun satırlarında yer alan
her karar alternatifinin en yüksek kazanç veya en düşük maliyet değerleri ile karşı
karşıya kalacağını düşünür. Her karar alternatifinin en uygun değerlerinden de en
büyük kazanç veya en küçük maliyete sahip kararın kendisi için geçerli olacağını
kabul eder. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Her karar alternatifinin en uygun değerlerinden de en büyük kazanç veya en küçük maliyete sahip kararın kendisi için geçerli olacağını kabul eder. İyimserlik ölçütünde karar verici, kazanç yapılı problemlerde “kazanabileceğim en büyük kazançlardan en büyüğünü seçerim” felsefesi ile hareket ederken maliyet yapılı problemlerde “ortaya çıkabilecek en küçük maliyetlerden en küçüğünü seçerim” felsefesi ile hareket etmektedir. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Karar vericinin kötümser olduğu durumlarda kullanılan ölçüttür. Her ne olursa
olsun “hep kötü durumlar benim için ortaya çıkar” felsefesini benimseyen karar vericilerin uyguladığı bir tekniktir. Kötümserlik ölçütü yaklaşımında karar verici hangi karar alternatifini seçerse seçsin, strateji tablosunun satırlarında yer alan her bir karar alternatifinin en düşük kazanç veya en yüksek maliyet değerleri ile karşı karşıya kalacağını düşünür. Kötümserlik ölçütünde karar verici, kazanç yapılı problemlerde “kazanabileceğim en küçük kazançlardan en büyüğünü seçerim” felsefesi ile hareket ederken maliyet yapılı problemlerde “ortaya çıkabilecek en büyük maliyetlerden en küçüğünü seçerim” felsefesi ile hareket etmektedir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Risk ortamında doğal durumlar için olasılıkların belirlenmesi süreci çok önemlidir. Ortaya çıkma olasılığı düşük olan bir durum için yüksek bir olasılık değerinin atanması, karar vericinin kararının yanlış olmasına neden olacaktır. Bilindiği gibi, olasılık değerleri 0 ile 1 arasında değerler almaktadır ve 0’a yakın olasılık değerlerine sahip olayların gerçekleşme şanslarının az, 1’e yakın olasılık değerlerine sahip olayların gerçekleşme şanslarının ise yüksek olduğu söylenmektedir. Risk ortamında karar verme sürecinde, strateji tablosu içerisinde yer alan tüm doğal durumların gerçekleşme şansına ilişkin bir olasılık değerinin mutlaka tanımlanması ve tüm doğal durumların olasılıklar toplamının da 1’e eşit olması gereklidir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Karar verme durumu ile karşı karşıya kalan bir karar vericinin kullanabileceği bir
başka araçta, karar problemi için karar ağacının oluşturulmasıdır. Karar ağaçları
karar probleminin grafiksel olarak gösterimidir. Karar ağaçları temel olarak izleyen bileşenlerden oluşur. Karar Düğümü: Karar düğümünde karar vericinin çeşitli karar alternatiflerinden birisini seçmesi beklenir. Strateji tablosunun satırlarında yer alan karar alternatifleri bu düğümde kullanılır. Karar düğümleri kare sembolü ile gösterilir. Bu karar düğümü karar ağacının başlangıç düğümüdür. Bu düğümden sağa doğru
karar alternatifi sayısı kadar doğrular (dallar) çizilir. Her bir karar alternatifini
temsil eden çizginin üzerine o karar alternatifinin adı yazılır. Şans Düğümü: Daha önce strateji tablosunda incelediğimiz doğal durumları göstermek amacı ile şans düğümü oluşturulur. Şans düğümleri (veya şans çatalları) daire sembolü ile gösterilir. Şans düğümünden sağa doğru doğal durum sayısı kadar doğrular (dallar) çizilir. Şans düğümünden sağa doğru çizilen doğrularaşans dalı adı verilir. Şans dalının sonunda ise strateji tablosunun hücrelerinde yer alan sonuç değerleri yer alacaktır. Eğer birden fazla karar verme söz konusu ise bir şans dalından sonra bir başka karar düğümü yer alabilir. Şans dalının üzerinde ise o şans dalının temsil ettiği doğal durumun ortaya çıkma olasılığı yer alır. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Tam bilginin beklenen değeri tanımı, hangi doğal durumun ortaya çıkacağının  kesinlikle öğrenilmesiyle elde edilebilecek en iyi beklenen değer ile hangi doğal
durumun kesinlikle ortaya çıkacağı bilgisi öğrenilmeden önceki en iyi beklenen
değer arasındaki fark olarak verilebilir. Eğer karar verici hangi doğal durumun ortaya çıkacağını kesinlikle öğrenmek isterse bu bilgiye ödeyeceği en büyük miktarı bilmek zorundadır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Karar alternatifleri, doğal durumlar ve sonuçları bir araya getiren tabloya strateji tablosu adı verilir.