İŞLETMELERDE SOSYAL SORUMLULUK VE ETİK

Adam Smith (1723-1790) bu görüşü ilk savuna bilim adamıdır.

Thomas hobbes ve Locke'ın felsefesidir.

Tek sosyal sorumluluk, kaynaklarını, karları arttırmak için kaynaklarını ve faaliyetlerini tasarlamak olduğu kadar oyunu kurallarına göre oynamaktır.

Benzer şekilde Theodore Levitt’e göre işletmelerin sadece iki sorumluluğu vardır: Birincisi asgari seviyede yüz yüze ilişkilerde nezaket kurallarına uyma ve ikincil maddi kazancın yollarını araştırmaktır.

Karşıt görüşe göre işletmeler, tıpkı bireyler gibidir. İşletmelerin vicdanı vardır, gerçekten değil ama işletmenin sahiplerine ve etkilenenlerine karşı bir etik kurum gibi davranmalıdır. İşletme davranışı bu nedenle tıpkı bireylerin davranışı gibi etik standartlara göre geliştirilmelidir. İşletmeler amaçlara yönelik hareket eder ve bu nedenle hareketlerinin etik açıdan hesabını vermelidir.

Peter French'e aittir.

Patricia Werhane kullanmıştır.

Norman Bowie ve Ronald Duska’a göre işletmelerin yükümlülükleri kâr elde etmeden çok daha fazladır. Yükümlülükler, dürüst davranmaı, kaçınılamayan ya da savunması olmayan zararlara neden olma ve diğerleri için zararlı olabilecek durumlar ile diğerlerinin düzeltemeyeceği durumları engellemeyi de içerir.

Bir işletmenin yapısı, yönetsel bağlılık teorisine göre, stratejisi ile uyumlu olmalıdır

Adam Smith (1723-1790), bu görüşü ilk savunan bilim adamıdır. Ona göre bireyler, kişisel çıkarlarla motive olur "görünmez el" ilkesini benimser ve toplumun ekonomik refahını destekler. Bu görüşe göre işletmeler kişisel çıkarları ve sahiplerinin ekonomik beklentilerini karşılayan etik dışı kurumlardır. Sosyal sorumlulukta kurallar ve bu kuralların uygulanması gereklidir. Bu hükümetlerin görevidir, işletmelerin değil.

Söz konusu bilim adamı, Theodore Levitt'tir.

Peter French'e göre ise işletmeler amaçlar yönünde davranmalıdır ve faaliyetlerinden etik açıdan sorumlu tutulmalıdırlar. French’e göre işletmeler kendi “işletme iç karar yapısı”na göre hareket etmelidir. “İşletme iç karar yapısı”, işletmenin akış şemaları ve politikalarından oluşturulur. İşletme kararları akış şemalarının ve işletme politikalarının karar yapısıyla vücut bulur.

Bu bakış açısına göre, işletmenin temel yükümlülüğü, işletme sahiplerinin ekonomik beklentilerini karşılamaktır. Ancak hayatta kalmak ve başarılı olmak için iç ve dış etkilenenlerin yasal, sosyal, politik ve çevresel taleplerini cevaplamak zorundadır. İşletmeler, daha sonra etkilenenleriyle olan ilişkilerinde sosyal ve etik açıdan sorumludur. Etkilenenlerin yasal hakları, dürüstlük ve doğruluk gibi etik standartlara yönelik talepleri kadar maliyet ve fayda analizini faydacılığa göre gerçekleştirmek zorundadır. Etkilenenler analizi, doğru ve yanlışı değerlendiren belli bir etik prensibi desteklemez ancak, farklı durumlarda işletmenin ve etkilenenlerinin etik prensiplere uyum sağlamasını sağlar.

"Sözleşmeye dayanan etik" kavramını kullanan kişi Laura Nash'tir.

Keith Davis’e göre işletmelerin ve liderin sosyal sorumluluğu sosyal güç ve "eğer işletmeler güce sahip olduklarında sadece kurulan ilişkiler işletmelerin aynı zamanda bu alanlarda hareketlerinden dolayı sorumlu tutulmalarını zorunlu kılacağı" görüşüne dayanır. Bu bakış açısı "sorumluluğun kati yasası" olarak da adlandırılmaktadır.

İşletmeler "toplumun kaynaklarının vekili" gibi bir sosyal role sahiptir. İşletmeler sadece işletme sahipleri, müşteriler ve sendikanın değil tüm etkilenenlerinin çıkarlarına hizmet etmek zorundadır.

İşletmeler, stratejileri en az dört düzeyde belirler: Yatırım, firma, işletme ve fonksiyonel.

"Firma stratejisini anlamak, tüm paydaşların rekabetteki talep ettikleri değerleri anlamak demektir”. Bu görüşü desteklemek üzere Freeman ve Gilbert, firma stratejisi için yukarıdaki iki gerçeği belirtmiştir.

Dönüşümcü liderlik biçimi, James Macgregor Burns’un teorisine dayalıdır. Kişisel etik temeli üzerine kuruludur. Dönüşümcü lider, izleyicilerle olan ilişkilerinin etkinliğini temel alır. Aynı zamanda bu liderlik biçimi, ilişkilere karizma, enerji ve heyecan katmalıdır. Dönüşümcü lider, izleyicilerin kendilerini gerçekleştirmelerinin ve büyümelerinin içinde yer alır ve izleyicileri potansiyelleri ile değerlendirir.

“İşletmelerin kişiliği yoktur, kâr amaçlı kurumlardır”  ve “işletmelerin öncelikli görevi kâr elde etmektir, etik sorumlulukla hareket etmek değildir”  görüşlerini ilk savunan ekonomist Adam Smith'dir.