İŞLETMELERDE SOSYAL SORUMLULUK VE ETİK

Aklını kullanma yetisine sahip olması, özgür iradesini kullanabilmesi ve yetki sahibi olması bir bireyin sorumluluk üstlenebilmesi ya da sorumlu tutulmasının önemli koşullarındandır.

Doğru cevap E.

Herhangi bir konuda karar vermek, bir eylem yahut etkinliği gerçekleştirmek için gerekli olan bilinçli muhakeme gücü ve kararlılığı, alternatifler arasında bilerek ve isteyerek seçim yapabilme yetisine irade denir. Doğru cevap A.

Yetki sahibi olma, bireyin herhangi bir konuda ehil olması yanında, kendisine bulunduğu topluluk ya da kurum içindeki rolü, statüsü ve konumu gere¤i verilmiş yazılı olan ya da olmayan bir güç olarak tanımlanabilir.

Karakter, insanın benliğinde yerleşmiş bir durum olup, fiillerin düşünmeksizin kolaylıkla ve kişinin farklı zihinsel durumlarda da olsa gerçekleştirilmesi şeklinde tanımlanabilir.

Vicdan, insanın kendi davranışları veya başkalarının davranışları hakkında “doğru” veya “yanlış” şeklinde yargılar yapmasına yarar.

Kişinin kendiyle baş başa kaldığında, vicdan muhasebesi yapması, vicdanının onu rahatlatması ya da rahatsız etmesi iç sorumluluğun çalıştığının göstergesi olarak kabul edilebilir.

Bireysel sorumluluğun kişinin yakın çevresini kapsamaya başladığı nokta bir diğer açıdan, bireyin sosyal sorumluluğunun başlangıcı olarak da kabul edilebilir.

İşletmelerin sorumlulukları farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Bir sınıflandırma önerisi olarak şunlar sıralanabilir:
• İşletme içine ve dışına yönelik sorumluluklar
• Birincil ve ikincil sorumluluklar
• Paydaşlara (çıkar gruplarına) yönelik sorumluluklar
• Ekonomik, yasal, ahlaki ve gönüllü sorumluluklar

Ekonomik Sorumluk:

İş Döngüsü Yaklaşımı 1972 yılında ortaya konmuş olup, 1981’de kavramın geliştirilmesiyle işletmenin özel kârlılığı kadar kamu çıkarlarına da hizmet etmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Sosyal sorumluluğun aleyhindeki görüşleri aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür :
• Kârın maksimizasyonu asıldır
• Sosyal sorumluluk işletme için maliyet etkenidir
• Sosyal sorumluluk faaliyetlerinin bedelini toplum ödemelidir
• İşletmeler sosyal yeteneklere sahip değildir
• İşletmenin esas amacını aksatır
• Sosyal sorunlardan işletmeler sorumlu değildir.

Sorumluluk, kişinin kendi davranışlarını veya kendi yetki alanına giren herhangi bir olayın sonuçlarını üstlenmesi; mesuliyet şeklinde tanımlanmaktadır. Cevap C'dir.

Sorumluluk iki ana başlık altında toplanabilir; geriye doğru sorumluluk ve ileriye doğru sorumluluk. Doğru cevap C'dir.

Kişiliğin önemli alt yapısında karakteristik özellikler yer alır. Bunlar; heyecanlı olmak, daha rahat ya da geniş olmak, hızlı hareket etmek, acelecilik, korkaklık, cesurca davranmak, titiz olmak, görünür olmaya çalışmak, önde olmaktan hoşlanmamak ve benzeri birçok karakteristik özellik, bireyin sorumluluk alması, sorumluluk üstlenmesi için niyetlenmesi, davranışlarının sonuçlarında sorumluluklara katlanması, sorumluluktan kaçınması gibi sonuçlar doğurur. Cevap E'dir.

Sorumluluk üstelenecek bireyin beklentileri de elbette onun karar ve davranışlarına yön verecek ve etkili olacaktır. Her zaman olmasa da, bireysel beklentiler kişinin sorumluluktan kaçınması, sorumluluk almaması ya da sorumsuzca davranmasını beraberinde getirebilir.

Vicdan, insanın kendi davranışları veya başkalarının davranışları hakkında “doğru” veya “yanlış” şeklinde yargılar yapmasına yarar. Cevap A'dır. 

 

Halk dilinde vicdan muhasebesi denilen, kişinin kendi içine dönük olarak kendi kendini yargılaması sonucu beliren değer yargısına vicdanın sesi denir. Doğru cevap B'dir.

Sorumluluğun öznesi konumundaki insan aynı zamanda örgüt, topluluk ya da toplumun bir üyesidir. Bu üyeliğin biçimsel olup olmaması aidiyet gerektirip gerektirmemesi, bireyin rolünün ve etkisinin az veya çok, önemli ya da önemsiz olmaması, bireysel ve sosyal sorumluluklara ilişkin konunun özünü değiştirmez. Cevap B'dir.

İşletmelerin sosyal sorumluluklarının lehindeki görüşler;

İşletmelerin gönüllü sorumlulukları, toplumsal sorunların çözümüne gönüllü katılmak ve hayat standartları ve yaşam kalitesinin yükseltilmesine katkı sağlamaktır. Cevap D'dir.