İŞLETMELERDE SOSYAL SORUMLULUK VE ETİK

Yukarıda verilen tanımlamanın şıkları karşılaştırılmalı ve çevremizde gözlemlenen örnekler dikkate alınmalıdır.

Sorumluluk davranışa ve onun sonuçlarına bağlıdır. Niyetlenilen bir davranışın gerçekleşmesiinde ya da davranışın sonucunda normlara ya da yasal düzenlemelere aykırı bir sonuç ortaya çıkmadıkça niyet farklı olsa da kişi sorumlu tutulmaz. Dolayısıyla akıl sahibi olmak ve akli melekelerini kullanabilme yetisinde bulunmak, sorumluluk için olmazsa olmazlardandır.

Otobüs şoförü ya da uçağın pilotunun, onların yardımcılarının sorumlulukları kendi yetkileriyle genişleyen oranda yükümlülükleri de içerir. Kendi güvenlikleri yanında, zamanında ve güvenli bir şekilde ulaşımın sağlanması, hizmetlerin aksatılmadan yerine getirilmesi, ortaya çıkabilecek özel durumlarda (örneğin lastiğin patlaması, iniş takımlarının açılmaması gibi) ise yine bazı yükümlülüklerin üstlenilmesi de söz konusudur.

Kişinin kendisiyle başbaşa kaldığında, vicdan muhasebesi yapması, vicdanının onu rahatlatması ya da rahatsız etmesi iç sorumluluğun çalıştığının bir göstergesi olarak kabul edilebilir.

önemlidir, çünkü herhangi bir duruma ilişkin birey hukuki açıdan sorumlu tutulmayacağı halde ahlaki açıdan sorumlu tutulabilir. Çalışma arkadaşının performansının kendisinden düşük görünmesi amacıyla bir satış elemanının arkadaşının bilgisayarındaki raporları karıştırması veya müşterilerini yanıltıcı bilgi vermesi durumu kanıtlanmadığı sürece hukuki açıdan bu satış elemanına bir sorumluluk getirmeyebilir. Ancak bu satış elemanının vicdani anlamda kendini rahatlatması ne kadar mümkün olabilir, başka bir deyişle burada ahlaki sorumluluk ortadan kalkmaz. Çünkü burada satış elemanı vicdani açıdan toplum tarafından kabul görmeyecek bir davranışta bulunarak iş arkadaşına bilerek zarar verme amacındadır.

Görev sorumluluğu, herhangi bir görevi yerine getiren kişinin bireysel sorumluluğunun yanında hem görev icabı rol sorumluluğunun hem de sorumluluk alanındaki diğer bireysel sorumlulukların üstlenilmesini gerektirir. Bu yönüyle görev sorumluluğu, bireysel sorumluluk ve bunun üzerine eklenen sorumluluklar toplamıdır. Diğer bir deyişle görev sorumluluğu bireysel sorumlulukları ortadan kaldırmaz, hatta görev icabı sorumlulukları üstlenilen diğer bireysel sorumlulukları da kapsar.

Keynes’in ahlaki açıdan sevimsiz bulduğu ve er geç aşılacağına inandığı kapitalizm, yine Keynes tarafından başarılı bulunmakta, bu başarının ardında ise “ekonomik mekanizmanın temel yönlendiricisi olarak insanların para kazanma ve parayı sevme eğilimlerinin” yattığı belirtilmektedir. Ancak bu durum, Adam Smith’in ifadesiyle çoğu zaman amaçlarla araçların birbirine karıştırılması ve paranın kendi içinde bir amaç haline gelmesine yol açabilir. Bu durumun para kazanma güdüsünün ve girişimciliğin amaç-araç dengesini bozabildiği, işletmeler açısından sorumlulukların bazen içinin boşaltılması, bazen de göz ardı edilmesine ve karlılık kaygısının ön plana çıkmasına neden olabildiği belirtilmektedir.

İşletmelerde sosyal sorumluluk kavramı düz sorumlulukların ötesinde düşünülmelidir. Bu bağlamda işletmelerin paydaşların beklentilerini aşacak şekilde, topluma daha fazla ne katkı sağlanabilir çabası içerisinde olmaları gerekir.