İŞLETMELERDE SOSYAL SORUMLULUK VE ETİK - Deneme Sınavı - 12

Medya: Kaynağından aldığı bilgi, eğlence gibi yazılı, işitsel ve görsel mesajları, sahip olduğu aynı anda çok sayıda kişiye ulaşma yöntemleri ile hedef kitleye aktaran araçlardır.

Makinelerin üretim hızına ayak uydurmak ahlakla ilgisi olmayan bir konudur. Üretim şekliyle ilgili olabilir fakat yine de ahlakla bağdaştırılamaz.

İnternet üzerinden dağıtımda ve tutundurmada yaşanan başlıca ahlaki problemler şunlardır: Alışveriş güvenliği, kişisel bilgileri amaç dışı kullanma, dürüst olmama, kopyalama, çalma, çocuklara uygun olmayan içerik, aşırı cinsellik kullanımı, saldırgan reklamlar (pop up), tıklamayı artırıcı ama içeriği boş unsurlar.

HACCP: Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları Sistemi: Gıda üretimi sırasında, gıda güvenliğini etkileyebilecek tehlikelerin analizi, kritik kontrol noktalarında standartlara uygunluğun tanımlanması ve denetlenmesidir.

Özellikle monopol piyasalarda pazardaki işletme, yeni giriş teşebbüsleri olması durumunda pazara yeni giren işletmeyi pazardan kovabilmek amacıyla geçici bir süre için, maliyetlerin altında bir fiyat belirleyebilmektedir. Ezici fiyatlandırma olarak isimlendirilen bu yöntemin sık sık şehirlerarası otobüs taşımacılığında sınırlı sayıda otobüs firmasının çalıştığı hatlarda uygulandığı görülmektedir. Bu şekilde başlayan rekabet, firmalardan birisinin pazardan çekilişine kadar sürmektedir.

Pazarlamada Etik Konular

Bilgi Asimetrisi: İşletme faaliyetleri ve sonuçları hakkında işin başındaki icracı yöneticilerin yönetim kurulu veya hissedarlara oranla daha fazla bilgi sahibi olmalarını ifade eden bir kavramdır.

Reklamlarda bilinçaltına yönelik mesajların verilmesi reklamlarda ahlahaki konular çerçevesinde değerlendirilmesi gereken bir konudur.

Yönetimde etik ilkeler, adalet, eşitlik, dürüstlük ve doğruluk, tarafsızlık, sorumluluk, bağlılık, tutumluluk, açıklık, emeğin hakkını verme olarak sayılmaktadır. Bu ilkelerden herhangi birisinin ihlal edilmiş olması ahlaki problem anlamına gelmektedir.

Nepotizm: Özellikle akrabaları ve yakın arkadaşları kayırmayı anlatan, ayrımcılığın bir türüdür. Dolayısıyla Nepotizm çalışanların kaçınabileceği bir ahlaki sorumluluk olamaz. İşverenlerle ilgili bir konudur.

İşletmelerin ipotek karşılığında aldığı kredilerde ipotek olarak gösterilen varlıkların olduğundan fazla gösterilmesi finansla ilgili etik bir konudur. Diğer şıklar insan kaynaklarında etik konular kapsamında değerlendirilmelidir.

Resmi Gazetede 19.10.2007 tarihinde “Serbest Muhasebeciler, Serbest Muhasebeci Mali Mü-şavirler ve Yeminli Mali Müşavirlerin Mesleki Faaliyetlerinde Uyacakları Etik İlkeler Hakkında Yönetmelik” yayınlanmıştır. Bu yönetmeliğe göre, serbest çalışan ya da bağımlı çalışan tüm muhasebe meslek mensuplarının uyması gereken temel etik ilkeleri, “(1)dürüstlük, (2)tarafsızlık, (3)mesleki yeterlilik ve özen, (4)gizlilik ve (5)mesleki davranış olarak sayılmıştır. Bu maddeleri iyi bir muhasebe meslek mensubunun asgari sahip olması gereken özellikler olarak anlamak da mümkündür.

Çocukların reklamlara maruz kalmaları durumunda kullanılan mesajlar ve mesajın verme biçimleri çocukların bozuk davranışlar sergilemelerine yol açabilmektedir. Gerek medyada aldığı yer ve zaman, gerekse içerik olarak reklam verenlerin bu konuda daha sorumlu davranması gerekmektedir. Özellikle çocukların doğruyu yanlışı ayırt etme yeteneğine sahip olamadan karşılaştıkları reklam mesajları, yanlış algılamalar oluşturabilmekte, bu da çocukların kalıcı veya uzun sureli problemler yaşanmasına neden olabilmektedir. Dolayısıyla Çocukların reklama maruz kalmasının yasaklanması gerekmez. Yalnızca bu konuda yeterli özenin gösterilmesi gerekir.

Türkiye’de akreditasyon verme yetkisi ise 2001 yılında kurulmuş bulunan TÜRKAK (Türk Akreditasyon Kurumu) görevlendirilmiştir. TÜRKAK, değişik alanlarda üretilen mal ve hizmetlerin uygunluğunu denetleme yetkisini vermektedir. Ayrıca üretimde kullanılan makine ve teçhizatın, muayene raporları, kalibrasyon sertifikaları, yönetim sistemi bilgileri, ürün belgeleri gibi “uygunluk belgesi”nin düzenleme yetkisi de aynı kuruluş tarafından verilmektedir.

Tüketicinin sahip olduğu bilgisizlik ya da işletmecinin sahip olduğu göreceli olarak daha fazla bilgi işletmenin lehine bir avantaj doğurmaktadır. Bilgi kaynaklarına sahip olma nedeniyle bir tür bilgi dengesizliği oluşabilir. Bu durum, bilginin işletmeler tarafından kendi menfaatlerine göre kullanılmasına yol açabilir. Buna asimetrik bilgi adı verilir.

Mal ve hizmetler konusunda ahlaki bakımından ele alınması gereken konu taklit konusudur. Bir ürünün yasal olarak korunmuş haklarının izinsiz şekilde kopyalanarak bundan ticari kâr elde edecek şekilde çoğaltmak ve pazara sunmak o ürünün taklidi anlamına gelmektedir. Halk dilinde “çakma” olarak isimlendirilen bu ürünlerin pazarının büyük olması bu konudaki zaafın büyüklüğünün debir göstergesidir

Tüketicilerin etiketlerde bulmayı bekledikleri konular önemsırasına göre şu şekilde sıralanmaktadır: Üretim ve son kullanma tarihi, fiyat, miktar,üretildiği yer, firma adı, ürün bileşimi kullanma talimatı. Bunların her birisinin eksikliği ya da gerektiği gibi bulunmaması işletme açısından ahlaki bir problem oluşturmaktadır.

Tüketicilerin satın alarak kullandığı ürünlerin değerini düşürecek yeni ürünler geliştirilir ve böylelikle eski üründen yeteri kadar kazanç elde ettikten sonra yeni ürün pazara sunulur. Buna, planlı ürün eskitme adı verilir.

Örneğin şehirler arası taşımacılık işletmeleri göz önüne alınırsa, bir kentte bulunan yirmi işletmenin piyasanın geri kalanına göre maliyetleri birdenbire düşürmesi durumu, hem geriye kalan aynı nitelikteki işletmeleri, hem de pazara yeni giren işletmeleri mali açıdan zor bir duruma sokar. Kimi zaman bazı işletmelerin piyasadan çekilmelerine yol açacak kadar yüksek oranlarda ezici fiyatlandırma uygulamasına gidilebilmektedir.

Fiyat, talebi artırmaya ya da kısmaya imkân veren bir yapıdadır. Fiyatı yükselen bir ürünün talebinin düşeceği varsayılmaktadır. Bazı işletmeler ürünler üzerindeki fiyat aynı kalırken özelliklerde, miktarda ya da fonksiyonlarda azaltma yaparak aslında daha yüksek fiyat uygulayabilmektedir. Bunun en yaygın örneği ekmek fiyatlarına zam yapmak yerine gramajını düşürmek şeklinde görülmektedir.