İŞLETMELERDE SOSYAL SORUMLULUK VE ETİK - Deneme Sınavı - 7

"İşletmenin tek bir sosyal sorumluluğu vardır, o da karı maksimize etmektir" sözü Milton Friedman'a aittir. Doğru cevap B seçeneğidir.

İş Döngüsü Yaklaşımı 1972 yılında ortaya konmuş olup, 1981’de kavramın geliştirilmesiyle işletmenin özel karlılığı kadar kamu çıkarlarına da hizmet etmesi gerektiği vurgulanmıştır. Modern yaklaşıma göre müşteriler, işletme için birinci derecede öneme sahiptir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Adam Smith (1723-1790), bu görüşü ilk savunan bilim adamıdır. Ona göre bireyler, kişisel çıkarlarla motive olur "görünmez el" ilkesini benimser ve toplumun ekonomik refahını destekler. Bu görüşe göre işletmeler kişisel çıkarları ve sahiplerinin ekonomik beklentilerini karşılayan etik dışı kurumlardır. Sosyal sorumlulukta kurallar ve bu kuralların uygulanması gereklidir. Bu hükümetlerin görevidir, işletmelerin değil.

Söz konusu bilim adamı, Theodore Levitt'tir.

Peter French'e göre ise işletmeler amaçlar yönünde davranmalıdır ve faaliyetlerinden etik açıdan sorumlu tutulmalıdırlar. French’e göre işletmeler kendi “işletme iç karar yapısı”na göre hareket etmelidir. “İşletme iç karar yapısı”, işletmenin akış şemaları ve politikalarından oluşturulur. İşletme kararları akış şemalarının ve işletme politikalarının karar yapısıyla vücut bulur.

Bu bakış açısına göre, işletmenin temel yükümlülüğü, işletme sahiplerinin ekonomik beklentilerini karşılamaktır. Ancak hayatta kalmak ve başarılı olmak için iç ve dış etkilenenlerin yasal, sosyal, politik ve çevresel taleplerini cevaplamak zorundadır. İşletmeler, daha sonra etkilenenleriyle olan ilişkilerinde sosyal ve etik açıdan sorumludur. Etkilenenlerin yasal hakları, dürüstlük ve doğruluk gibi etik standartlara yönelik talepleri kadar maliyet ve fayda analizini faydacılığa göre gerçekleştirmek zorundadır. Etkilenenler analizi, doğru ve yanlışı değerlendiren belli bir etik prensibi desteklemez ancak, farklı durumlarda işletmenin ve etkilenenlerinin etik prensiplere uyum sağlamasını sağlar.

"Sözleşmeye dayanan etik" kavramını kullanan kişi Laura Nash'tir.

Keith Davis’e göre işletmelerin ve liderin sosyal sorumluluğu sosyal güç ve "eğer işletmeler güce sahip olduklarında sadece kurulan ilişkiler işletmelerin aynı zamanda bu alanlarda hareketlerinden dolayı sorumlu tutulmalarını zorunlu kılacağı" görüşüne dayanır. Bu bakış açısı "sorumluluğun kati yasası" olarak da adlandırılmaktadır.

İşletmeler "toplumun kaynaklarının vekili" gibi bir sosyal role sahiptir. İşletmeler sadece işletme sahipleri, müşteriler ve sendikanın değil tüm etkilenenlerinin çıkarlarına hizmet etmek zorundadır.

İşletmeler, stratejileri en az dört düzeyde belirler: Yatırım, firma, işletme ve fonksiyonel.

"Firma stratejisini anlamak, tüm paydaşların rekabetteki talep ettikleri değerleri anlamak demektir”. Bu görüşü desteklemek üzere Freeman ve Gilbert, firma stratejisi için yukarıdaki iki gerçeği belirtmiştir.

Dönüşümcü liderlik biçimi, James Macgregor Burns’un teorisine dayalıdır. Kişisel etik temeli üzerine kuruludur. Dönüşümcü lider, izleyicilerle olan ilişkilerinin etkinliğini temel alır. Aynı zamanda bu liderlik biçimi, ilişkilere karizma, enerji ve heyecan katmalıdır. Dönüşümcü lider, izleyicilerin kendilerini gerçekleştirmelerinin ve büyümelerinin içinde yer alır ve izleyicileri potansiyelleri ile değerlendirir.

Toffler, insanın niçin sorumsuzca davrandğı konusunda şu dört temel hususa işaret eder:
• Karakter,
• Bilgiye dayalı nedenler,
• Beklentiye dayalı nedenler ve
• Yargılamaya dayalı nedenler.

Cevap E

Bireyin en temel sroumluluğu beden ve ruh sağlığını koruma sroumluluğudur. Doğru cevap A.

İşletmelerin sorumlulukları farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Bir sınıflandırma önerisi olarak aşağıdakiler sıralanabilir:

Doğru cevap D.

İşletmelerin sosyal sorumlulukları konusundaki modern yaklaşımlardan İş Döngüsü Yaklaşımı işletmenin kâr yanında kamu faydasını gözetmesini öngörür.

Doğru cevap B.

"İşletmenin tek bir sosyal sorumluluğu vardır o da karı maksimize etmektir" diyen Friedman Klasik Yaklaşım savunucularındandır.

Doğru cevap C.

İnsanın sorumluluklarını test etmesinde en önemli kontrol mekanizması vicdandır. Doğru cevap E.

Bireyin vicdanına karşı sorumluluğu bireysel sorumluluk sınıflandırmasına girer.

Sosyal sorumluluğun aleyhindeki görüşleri aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:
• Kârın maksimizasyonu asıldır.
• Sosyal sorumluluk iflletme için maliyet etkenidir
• Sosyal sorumluluk faaliyetlerinin bedelini toplum ödemelidir
• İşletmeler sosyal yeteneklere sahip değildir
• İşletmenin esas amacını aksatır
• Sosyal sorunlardan iflletmeler sorumlu değildir.

Doğru cevap: A