İŞLETMELERDE SOSYAL SORUMLULUK VE ETİK - Deneme Sınavı - 10

Profesyonel lider, etkinliği yani “doğru şeyleri yapmayı” amaçlar. Bu tarzın teorisi Peter Druker’ın prensiplerine dayanır ve liderler başkaları vasıtasıyla etkin bir şekilde iş yapmak için araçlara ve yeteneklere sahip bir profesyoneldir. Bir sosyal anlaşma olarak etik, bu yönetim biçiminde tıpkı önceki iki tarzda olduğu gibi faaliyetler yerine getirmek için etiğe uygun olmayan teknik ve tavırları uygular. Doğru cevap E seçeneğidir.

Dönüşümcü liderlik biçimi, James Macgregor Burns’un teorisine dayalıdır. Kişisel etik temeli üzerine kuruludur. Dönüşümcü lider, izleyicilerle olan ilişkilerinin etkinliğini temel alır. Aynı zamanda bu liderlik biçimi, ilişkilere karizma, enerji ve heyecan katmalıdır. Dönüşümcü lider, izleyicilerin kendilerini gerçekleştirmelerinin ve büyümelerinin içinde yer alır ve izleyicileri potansiyelleri ile değerlendirir. Bu tip lider diğerlerini motive eder, değerlerini belirler ve yüceltir. Personel güçlendirme, koçluk ve diğerlerinin liderliğini teşvik etmek tipik özelliğidir. Bu liderlik biçiminde etik, “liderlerin ve izleyicilerin her ikisinin arzuları ve insani tavırlarının düzeyinden doğar ve sonuç olarak her ikisinin üzerinde dönüşümcü bir etkiye sahiptir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Prensip 1. Yüksek etik değerlere sahip işletmenin, çeşitli iç ve dış paydaşlarla ilişkileri kolaydır. Bu işletmelerdeki kurallar, işletmenin güçlü birer parçası olan paydaşlarla iyi ilişkiler kurmasını sağlar. Prensip 2. Yüksek etik değerlere sahip işletme “doğruluk” ile zihnini meşgul eder. İşletme kurallarında, işletmenin çıkarlarına olduğu kadar çalışanların kişisel çıkarlarına da önem verilir. Prensip 3. Yüksek etik değerlere sahip işletmede sorumluluklar müşterek olmaktan çok bireyseldir. Bireyler sorumluluğu, işletmenin faaliyetleri için olduğunu farz ederler. Böylesi işletmelerdeki kurallar, bireylerin kendilerinden sorumlu olduklarını belirtir. Prensip 4. Yüksek etik değerlere sahip işletmede, işletme faaliyetlerinde, işletme değerlerinin unsurları, harekete geçirmenin bir yolu olarak amaç edinilmiştir. Ve ayrıca amaç, işletmeyi çevresiyle birbirine bağlamaktır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Aile içinde, iş ve arkadaşlık ortamlarında, ortak paylaşılan mekanlarda sonuçta topluma ve çevreye karşı sorumluluklarımız vardır. Birey ve toplum varsa sorumluluk kaçınılmazdır. Geriye doğru sorumlulukta zamir her zaman tekildir ama ileriye doğru sorumlulukta zamir çoğul olabilir. Herkesin eyleminden sorumlu olması bağlamında geriye dönük sorumluluklar genel olup, ileriye doğru sorumluluk tikeldir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bir bireyin sorumluluk üstlenebilmesi ya da sorumlu tutulmasının üç önemli koflulu; akıllı olması ve aklını kullanma yetisine sahip olması, özgür iradesini kullanabilmesi ile yetki sahibi, yani ehliyetli olmasıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Herhangi bir konuda karar vermek, bir eylem yahut etkinliği gerçekleştirmek için gerekli olan bilinçli muhakeme gücü ve kararlılığı, alternatifler arasında bilerek ve isteyerek seçim yapabilme yetisi olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

İç sorumluluk, kişinin vicdanına karşı sorumluluğudur. Vicdan soyut olduğundan, iç sorumluluğa ilişkin gösterge dışarıdan fark edilemez. Dış sorumluluk ise sınırları kanun ve hukuk normlarıyla çizilmiş sorumluluklar yanında sosyal normlarla da ilişkili olabilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bireysel sorumlulukların tamamının sosyal boyutu vardır.  Görev sorumluluğu herhangi bir görevi yerine getiren kişinin bireysel sorumluluğunun yanında hem görev icabı rol sorumluluğunun hem de sorumluluk alanındaki diğer bireysel sorumlulukların üstlenilmesini gerektirir. Bu yönüyle görev sorumluluğu bireysel sorumluluk ve bunun üzerine eklenen sorumluluklar toplamıdır. Farklı konum ve rolleri bireye görev sorumluluğu yükler. Doğru cevap E seçeneğidir.

Keynes’in, “ekonomik mekanizmanın motoru olarak büyük ölçüde bireylerin
para kazanma içgüdülerinin ortaya çıkması”  şeklinde ifade ettiği gerçeklikler, aslında
işletmelerin sorumluluktan nasıl hızla uzaklaşabileceklerini bize göstermektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İşletme içine ve dışına yönelik sorumluluklar sınıflandırmasında, pay sahipleri, çalışanlar ve yöneticiler işletme içi ve bunun dışındaki kişi, grup ya da organizasyonlar ile toplum işletme dışı olarak değerlendirilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Mal ya da hizmet üretimi, bunların üretiminde ekonomiklik, çalışanların haklarının
gözetilmesi, müşterilerin ihtiyaç ve isteklerine uygunluk birincil sorumluluklar
iken devlete vergi ödenmesi konusunda kayıt sorumluluğu gibi sorumluluklar ise ikincil derecedeki sorumluluklar şeklinde değerlendirilebilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

İşletmelerin temel sorumlulukları sınıflandırmasında birincil sorumluluk yoktur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Adam Smith, “kâr maksimizasyonu” ve “görünmez elin piyasayı düzenlemesi” ilkelerini 1776 yılında ortaya koymuştur.

Sorumluluk; “kişinin kendi davranışlarını veya kendi yetki alanına giren herhangi
bir olayın sonuçlarını üstlenmesi; mesuliyet”, şeklinde tanımlanmaktadır.

Bireysel ve toplumsal olarak doğruları ve yanlışları belirleyen sosyal süreçlerdeki kurallar, değerler ve inançlarla ilgili olan kavram ahlaktır.

Etik, ahlaki belirsizlik durumlarında normatif kuralları genelleştirme ve ahlakı sistemli ve akla uygun bir hâle getirme ile ilgili bir girişimi gösterir.

Teleolojik teori bireylerin yapmış olduğu eylemlerin sonuçları üzerine odaklanır ve eylemin doğruluk ve yanlışlığını, iyilik ve kötülüğünü sonuçlarına bakarak değerlendirir.

Jeremy Bentham tarafından temelleri atılan sonra John Stuart Mill, Henry Sidgwick, A. Marshall tarafından geliştirilen faydacılık,  bir yüzyıldan daha fazla baskın ahlak ve adalet teorisi olarak kabul görmüştür

Deontolojik ahlak teorileri, Kant ahlakı, haklar teorisi ve adalet teorisidir.

Kant ahlakı