İŞLETMELERDE KARAR VERME TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 7

Normalize Karar Matrisinin Oluşturulması

Ayırım Ölçülerinin Bulunması

Probleme yeni bir alternatifin eklenmesi durumunda alternatiflerin sıralamasının tamamen değişebilmesi mümkündür.

A4

Farklı ölçüm birimleriyle temsil edilen kriterleri birimlerinden arındırmak ve karşılaştırılabilir biçime dönüştürmek amacıyla yapılan işleme normalizasyon denir. Bu işlem nitel değerlerin nicel değerlere dönüştürülmesi ve farklı birimlerle ifade edilen tüm nicel değerlerin ortak bir ölçeğe çevrilmesidir. Kriterleri birimlerinden arındırmak için gerçekleştirilen ve normalizasyon işlemi olarak adlandırılan bu işlemde, farklı yaklaşımlar kullanılabilir.

En yaygın kullanılan normalizasyon yaklaşımları şunlardır:

VIKOR tekniğinde normalizasyon işlemi için Doğrusal Sabit yaklaşımı kullanılmaktadır.

VIKOR tekniğinin uygulandığı problemlerde aşağıdaki özellikler bulunur:

VIKOR tekniğinin adımları:

Kriterin özelliği dikkate alınarak (min/max) her kriter için en iyi (f_j^*) ve en kötü (f_j⁻) değerler belirlenir. En iyi (f_j^*) değerleri; K1 ve K2 için min olan değerler, K3, K4 ve K5 için max olan değerlerdir. En kötü (f_j⁻) değerleri K1 ve K2 için max olan değerler, K3, K4 ve K5 için min olan değerlerdir.

r_ij = (f_j^* − x_ij) / (f_j^* − f_j⁻) formülü yardımıyla hesaplanan değerler:

r₁₁ = (34-35) / (34-58) = 0,04

r₁₂ = (52-57) / (52-57) = 1

r₁₃ = (170-150) / (170-150) = 1

r₁₄ = (5-4) / (5-4) = 1

r₁₅ = (105-75) / (105-70) = 0,86

v_ij = (r_ij . w_ij) formülü yardımıyla hesaplanan değerler:

v₂₁ = 1,00 x 0,30 = 0,30

v₂₂ = 0,20 x 0,25 = 0,05

_v23 = 0,00 x 0,15 = 0

v₂₄ = 0,00 x 0,15 = 0

v₂₅ = 0,14 x 0,15 = 0,02

S₁ = 0,05 + 0,15 + 0,15 + 0,15 + 0,09 = 0,59

S₂ = 0,25 + 0,10 + 0,00 + 0,00 + 0,01 = 0,36

S₃ = 0,04 + 0,10 + 0,08 + 0,00 + 0,06 = 0,28

S₄ = 0,06 + 0,08 + 0,03 + 0,15 + 0,00 = 0,32

S₅ = 0,00 + 0,00 + 0,14 + 0,15 + 0,10 = 0,39

R_i = max v_{ij  formülü ile hesaplanır.}

R₁ = 0,15

R₂ = 0,25

R₃ = 0,10

R₄ = 0,15

R₅ = 0,15

S^*= min S_i = 0,28

S^- = max S_i = 0,59

R^* = min R_i = 0,10

R^- = max R_i = 0,25

q = 0,50

Q₁=[(0,50.(0,59-0,28))/(0,59-0,28)]+[(1-0,50)(0,15-0,10)/(0,15-0,10)]=0,67

Q₂=[(0,50.(0,36-0,28))/(0,59-0,28)]+[(1-0,50)(0,25-0,10)/(0,15-0,10)]=0,63

Q₃=[(0,50.(0,28-0,28))/(0,59-0,28)]+[(1-0,50)(0,10-0,10)/(0,15-0,10)]=0,00

Q₄=[(0,50.(0,32-0,28))/(0,59-0,28)]+[(1-0,50)(0,15-0,10)/(0,15-0,10)]=0,23

Q₅=[(0,50.(0,39-0,28))/(0,59-0,28)]+[(1-0,50)(0,15-0,10)/(0,15-0,10)]=0,35

Karar probleminin çözümünü güçleştiren önemli nedenlerden biri çevresel faktörlerdeki belirsizlik düzeyi, bir diğeri ise problemin birbiriyle çelişen birden çok kriter içermesidir. Genellikle seçenekler arasında mutlak üstünlüğün olmaması, bazı kriterler açısından diğerlerinden üstün olan bir seçeneğin, diğer bazı kriterler açısından ise diğerlerinden zayıf olmasından kaynaklanmaktadır. Böylesi durumlarda en iyi kararı verebilmek amacıyla geliştirilen karar verme teknikleri Çok Kriterli Karar Verme teknikleri olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Normalizasyon; farklı ölçüm birimleriyle temsil edilen kriterleri birimlerinden arındırmak ve karşılaştırılabilir biçime dönüştürmek amacıyla yapılan işlemdir. Doğru cevap A'dır.

VIKOR tekniğinde normalizasyon işlemi için Doğrusal Sabit yaklaşımı kullanılmaktadır.