İŞLETMELERDE EĞİTİM VE GELİŞTİRME

Eğitim; toplumsal hedefler doğrultusunda ve kendi gizil güçlerine dayalı olarak bireylerin davranış örüntülerini değiştirme yoluyla onların gelişimlerine katkıda bulunma süreci olarak tanımlanabilir. Şimşek’e göre, bu tanımdaki vurgu, eğitimin toplumsal bir süreç olduğu, eğitim etkinliklerinin bireyin potansiyelini göz önüne alması gerektiği, eğitim yoluyla yalnızca bireyin davranışlarının değil, davranış örüntülerinin değişmesi gerektiği ve son olarak da eğitim etkinliklerinde odaklanılması gereken ana unsurun bireyin gelişimine katkıda bulunma olduğudur. Doğru yanıt C’dir.

Eğitim programı, işgörenlerin kazanmaları öngörülen yeterlikleri, bu yeterliklerin kazandırılması için belirlenen içerik yapısını, öğrenme ortamını, kullanılacak yöntem, teknik ve stratejileri, işgörenlerin eğitim sürecinde geçirecekleri yaşantıları ve değerlendirme sürecini içeren program olarak tanımlanabilir. Burada eğitim programının taşıdığı anlam konusunda yapılmış değişik tanımlardan söz edilebilir. Bu tanımlardan kimileri şöyledir:

Program geliştirme üç ana evreden oluşmaktadır. İlk aşamada, işgörenlerin eğitim gereksinimlerine dayalı olarak bu gereksinimleri karşılayacak taslak programın hazırlanması söz konusudur. Hazırlanan taslak programın ön denemelerinin yapılarak niteliğinin sınanması ikinci aşamayı oluşturur. Son aşamada ise, ön denemede elde edilen sonuçlara dayalı olarak program bütününde gerekli düzeltmelerin yapılması ve programın uygulamaya hazır hale getirilmesi söz konusudur. Doğru yanıt B’dir.

Program geliştirme sürecinde oluşturulması gereken gruplardan ilki koordinasyon grubudur. Geliştirilecek programla ilgili en üst düzeyde karar alacak bu kurulda, işletme tepe yönetiminden temsilciler, ara kademe yöneticileri, insan kaynakları ya da eğitim birimi yöneticileri, program geliştirme uzmanı, işgören temsilcileri, sendika temsilcileri, kalite biriminden temsilciler, eğitici temsilcileri, konu alanı uzmanları ve olanaklı ise müşteri temsilcileri yer alabilir. Bu grup, ne tür bir eğitim programının geliştirilmesi gerektiği, programdan beklentiler, program için ayrılacak bütçe, zamanlama, eğitilecek kitle vb. konularda kararlar alan, geliştirilecek programın onaylanması ve uygulanması noktasında da söz sahibi olan gruptur. Program geliştirme sürecinde oluşturulması gereken gruplardan ikincisi, söz konusu eğitim programını planlanması, hazırlanması, ön denemesinin yapılması, değerlendirilmesi ve gerekli düzeltmelerin tamamlanması aşamalarında sürekli ve etkin görev yapacak olan geliştirme grubudur. Bu grupta, program geliştirme uzmanı, ölçme ve değerlendirme uzmanı, öğretim tasarımcısı ve konu alanı uzmanı gibi kişiler bulunur. Bir işletmede birden çok geliştirme grubu olabilir. Program geliştirme sürecinde oluşturulması gereken gruplardan üçüncüsü, ihtiyaç duyulan konularda program çalışma grubuna danışmanlık yapabilecek uzmanlardan oluşan program danışma grubudur. Bu grupta geliştirilmesi öngörülen programın tür, boyut ve kapsamına göre ve duyulan gereksinime göre, eğitim psikoloğu, felsefeci, sosyolog, halkla ilişkiler uzmanı, eğitim teknoloğu, işletmenin insan kaynakları ya da eğitim sorumlusu gibi kişiler görev yaparlar. Ancak işletmelerde çoğu zaman bu grubun yapacağı görevleri koordinasyon grubu üstlenmektedir. Doğru yanıt C’dir.

İşletmelerdeki eğitim ve geliştirme çalışmaları; kurumsal gelişim, mesleki gelişim ve kişisel gelişim olarak üç kümede tartışılabilir. Bir işletme, kurumsal gelişim amacıyla eğitim gereksinimi duyabilir.

Kurum kültürünün, vizyon, misyon, stratejik hedeflerin oluşturulması, yayılımının sağlanması vb. amaçlı etkinlikler bu bağlamda ele alınabilir. İşletmelerde, gerçekleştirilen eğitim etkinlikleriyle işgörenlerin yerine getirdikleri iş, işin yapılma yol ve yöntemleriyle ilgili bilgi, beceri ve tutum düzeyindeki yeterliklerinin geliştirilmesi de amaçlanabilir. Bu tür durumlar mesleki gelişim bağlamında ele alınması gereken örneklerdir. Ek olarak, kimi işletmeler, çalışanlarının bireysel ya da kişisel gelişim çabalarına katkı sunmak amacıyla da yeterliklerinin gelişmesini, güdülenmelerini sağlamayı amaçlayabilir. Bu bağlamda eğitim, tanımlanmış bir yeterlik alanında işgörenlere gereksinim duydukları bilgi, beceri ve tutumların kazandırılması amacıyla planlanan ve gerçekleştirilen etkinliklerdir. Doğru yanıt E’dir.

İş-zaman akış şeması, program geliştirme süreci içerisinde gerçekleştirilecek her işlemin, başlangıç ve bitiş tarihlerinin, bu bağlamda gereksinim duyulan ya da öngörülen toplam gerçekleştirme süresinin ve söz konusu işlem ya da işlemlerin kimler tarafından gerçekleştirileceği konularına ilişkin alınan kararları yansıtır. Doğru yanıt E’dir.

Eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi sürecinde kullanılan farklı yaklaşımlar vardır. Bu yaklaşımlardan ilki, farklar yaklaşımıdır. Bu yaklaşıma göre eğitim gereksinimi, işgörenin var olan beceri düzeyi ile sahip olması gereken beceri düzeyi arasındaki farkın belirlenmesi ile saptanır. Bir başka yaklaşım demokratik yaklaşımdır. Bu yaklaşımda gereksinimler, referans alınan gruplar tarafından istenilen değerlerin ve değişikliklerin incelenmesiyle saptanır. Bir işletme söz konusu olduğunda, ara kademe yöneticileri ya da tepe yöneticiler bu referans gruplarına örnek gösterilebilir. Gereksinim belirlemede yararlanılan başka bir yaklaşım analitik yaklaşımdır. Analitik yaklaşımda, iş, yaşam, sektör, küresel ve ulusal düzeydeki gelişmelerin analiziyle, ortaya çıkması muhtemel gereksinimlerin belirlenmesi söz konusudur. Son olarak, eğitim gereksinimlerinin belirlenmesinde kullanılan bir yaklaşım da betimsel yaklaşımdır. Bu yaklaşımda ise gereksinimler, belli bir yeterliğin ya da niteliğin yokluğu nedeniyle ortaya çıkan sonuçlarla, söz konusu niteliğin varlığının sağlayacağı katkıların kıyaslanmasıyla belirlenir. Doğru yanıt B’dir.

Eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi sürecinde kullanılan farklı yaklaşımlar vardır. Bu yaklaşımlardan ilki, farklar yaklaşımıdır. Bu yaklaşıma göre eğitim gereksinimi, işgörenin var olan beceri düzeyi ile sahip olması gereken beceri düzeyi arasındaki farkın belirlenmesi ile saptanır. Bir başka yaklaşım demokratik yaklaşımdır. Bu yaklaşımda gereksinimler, referans alınan gruplar tarafından istenilen değerlerin ve değişikliklerin incelenmesiyle saptanır. Bir işletme söz konusu olduğunda, ara kademe yöneticileri ya da tepe yöneticiler bu referans gruplarına örnek gösterilebilir. Gereksinim belirlemede yararlanılan başka bir yaklaşım analitik yaklaşımdır. Analitik yaklaşımda, iş, yaşam, sektör, küresel ve ulusal düzeydeki gelişmelerin analiziyle, ortaya çıkması muhtemel gereksinimlerin belirlenmesi söz konusudur. Son olarak, eğitim gereksinimlerinin belirlenmesinde kullanılan bir yaklaşım da betimsel yaklaşımdır. Bu yaklaşımda ise gereksinimler, belli bir yeterliğin ya da niteliğin yokluğu nedeniyle ortaya çıkan sonuçlarla, söz konusu niteliğin varlığının sağlayacağı katkıların kıyaslanmasıyla belirlenir. Doğru yanıt E’dir.

Eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi sürecinde kullanılan farklı yaklaşımlar vardır. Bu yaklaşımlardan ilki, farklar yaklaşımıdır. Bu yaklaşıma göre eğitim gereksinimi, işgörenin var olan beceri düzeyi ile sahip olması gereken beceri düzeyi arasındaki farkın belirlenmesi ile saptanır. Bir başka yaklaşım demokratik yaklaşımdır. Bu yaklaşımda gereksinimler, referans alınan gruplar tarafından istenilen değerlerin ve değişikliklerin incelenmesiyle saptanır. Bir işletme söz konusu olduğunda, ara kademe yöneticileri ya da tepe yöneticiler bu referans gruplarına örnek gösterilebilir. Gereksinim belirlemede yararlanılan başka bir yaklaşım analitik yaklaşımdır. Analitik yaklaşımda, iş, yaşam, sektör, küresel ve ulusal düzeydeki gelişmelerin analiziyle, ortaya çıkması muhtemel gereksinimlerin belirlenmesi söz konusudur. Son olarak, eğitim gereksinimlerinin belirlenmesinde kullanılan bir yaklaşım da betimsel yaklaşımdır. Bu yaklaşımda ise gereksinimler, belli bir yeterliğin ya da niteliğin yokluğu nedeniyle ortaya çıkan sonuçlarla, söz konusu niteliğin varlığının sağlayacağı katkıların kıyaslanmasıyla belirlenir. Doğru yanıt A’dır.

Miller ve Seller program geliştirme modeli, amaçlar ve hedef davranışların belirlenmesi süreciyle başlar. Buna dayalı olarak, öğrenme yaşantıları kararlaştırılır ve öğretim sürecinde işe koşulacak stratejiler belirlenir. Bu modelde içerik boyutu öngörülmemiştir. Hazırlanan program uygulanır ve değerlendirme yoluyla etkililiği belirlenir.  Doğru yanıt A’dır.

İşgörenlerin gereksinim duydukları yeterlikleri kazanmaları amacıyla gerçekleştirilen tüm etkinlikler, eğitim programının kapsamına girer. Doğru cevap A seçeneğidir.

Program geliştirme; eğitim programının planlaması, uygulanması ve değerlendirilmesi süreci olarak da tanımlanabilir. Program geliştirme üç ana evreden oluşmaktadır. İlk aşamada, işgörenlerin eğitim gereksinimlerine dayalı olarak bu gereksinimleri karşılayacak taslak programın hazırlanması söz konusudur. Hazırlanan taslak programın ön denemelerinin yapılarak niteliğinin sınanması ikinci aşamayı oluşturur. Son aşamada ise, ön denemede elde edilen sonuçlara dayalı olarak program bütününde gerekli düzeltmelerin yapılması ve programın uygulamaya hazır hale getirilmesi söz konusudur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Program geliştirme sürecinin başlangıç noktası, geliştirilmesi öngörülen programa duyulan gereksinimin ortaya konulduğu eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi aşamasıdır. Gereksinim belirleme, işgörenlerin yerine getirdikleri iş ya da işin yapılma yollarıyla ilgili gereksinimleri hakkında bilgi toplama ve analiz etme etkinliklerini kapsayan süreçtir. Bu süreçten tüm programı hazırlayan geliştirme grubu sorumludur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Program geliştirme sürecinde tüm önemli karaları program koordinasyon grubu alır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Program geliştirme sürecinde oluşturulması gereken gruplardan ilki koordinasyon grubu Geliştirilecek programla ilgili en üst düzeyde karar alacak bu kurulda, işletme tepe yönetiminden temsilciler, ara kademe yöneticileri, insan kaynakları ya da eğitim birimi yöneticileri, program geliştirme uzmanı, işgören temsilcileri, sendika temsilcileri, kalite biriminden temsilciler, eğitici temsilcileri, konu alanı uzmanları ve olanaklı ise müşteri temsilcileri yer alabilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Program geliştirme sürecinde oluşturulması gereken gruplardan ikincisi, söz konusu eğitim programını planlanması, hazırlanması, ön denemesinin yapılması, değerlendirilmesi ve gerekli düzeltmelerin tamamlanması aşamalarında sürekli ve etkin görev yapacak olan geliştirme grubudur. Bu grupta, program geliştirme uzmanı, ölçme ve değerlendirme uzmanı, öğretim tasarımcısı ve konu alanı uzmanı gibi kişiler bulunur. Bir işletmede birden çok geliştirme grubu olabilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Çekirdek programlama yaklaşımında tüm işgörenlerin belirlenen ortak konuları öğrendikten sonra, ilgileri doğrultusunda seçtikleri alanlarda ayrıntılı bilgi edinmeleri sağlanır. Örneğin, bir işletme çalışanlarına bilgisayar kullanım becerileri konusunda bir eğitim verdikten sonra, ürün tasarımı bölümünde çalışanlar çizim programları, üretim bölümünde çalışanlar istatistik programları konusunda kendilerini geliştirmek Doğru cevap D seçeneğidir.

Modüler programlama yaklaşımı; birbirleri ile ilişkili olmayan ya da birbirleri için önkoşul olmayan konu alanlarının bağımsız yapılar olarak ele alınmasını sağlayan yaklaşımdır. İçerik üniteler halinde düzenlenir. Modüllerin birbiriyle ilişkili olması beklenmez. Konuların hangi sırayla öğrenileceği konusunda esnektir. Örneğin, bir işletmede çalışanlara sorun çözme, kişilerarası iletişim, iş güvenliği, pazarlama konularında verilecek olan bir eğitimde, içerik modüler programlama yaklaşımından yararlanılarak örgütlenebilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Buluş yoluyla öğretme stratejisi, öğreten konumundaki kişinin yol gösterici olduğu, öğrenme sorumluluğunu öğrenenlerin üstlendikleri ve bilgiyi kendilerinin keşfetmeleri esasına dayalı bir stratejidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Sorun merkezli programlama yaklaşımında, başlangıçta yapılandırılmış bir içerik söz konusu değildir.
Programın içeriği, öğrenenlerin gereksinimlerine ve sorularına göre oluşturulur. Bu yaklaşım öğrenenlerin
gereksinimlerini temel alır. Doğru cevap B seçeneğidir.