İŞLETME YÖNETİMİ

I no'lu şık Özellikler teorisinde açıklanan yaş, cinsiyet, yakışıklılık, zeka gibi faktörlerin ön plana çıktığı liderlik tipidir. II no'lu şık Davranışsal Liderlik Teorilerinden olan görev odaklı olması ve işe yönelik davranması ilkelerine dayanan bir liderlik tipidir. III no'lu şık ise Durumsal Liderlik Teorilerinden olan lider ile astlar arasında olan ilişkilerle alakalı liderlik tipidir.

II, IV ve VI no'lu şıklar Kapsam Teorileri iken I, III ve V no'luşıklar ise Süreç Teorileri arasındadır.

İşletmelerde iletişimin üç yöne sahip olduğunu görürüz. Bunlar; dikey, yatay ve çapraz iletişimdir. Sıralama olarak da I. Yatay İletişim II. Çapraz İletişim III. Dikey İletişim olacaktır.

Yöneltme fonksiyonuna değişik kaynaklarda yürütme, etkileme, yönetme veya emir-komuta isimleri de verilebilmektedir. Yöneltme, örgütün saptanan amaçları doğrultusunda çalışanları istenen yönde davranışla yönlendirme, harekete geçirme ve onlara işyaptırma faaliyeti olarak tanımlanır. Bu özelliği ile yöneltme, planlama ve örgütleme fonksiyonlarının statik olma özelliğinden ayrımaktadır. Yöneltme örgütün çeşitli basamaklarına yerleştirdiği dinamik bir süreci bünyesinde barındırmaktadır.

Yetki, başkalarını amaçlara doğru yönlendirmek ve onlara iş yaptırabilmek için yöneticinin sahip olduğu bir haktır. Yöneticinin yönetim faaliyetini gerçekleştirebilmesi için öncelikle bu hakka sahip olması gereklidir. Her işletmenin kendine özgü hedefleri vardır. Bu hedeflere ulaşmada ve gerekli görülen faaliyetlerin sürdürülmesinde yöneticilerin kullandığı en temel araç yetkidir

Yöneticinin sahip olduğu güç kaynakları; ödüllendirme gücü, zorlayıcı güç, yasal güç, uzmanlık gücü ve karizmatik güçtür. Kişiyi güçlü kılan yetkiden başka daha birçok kaynak vardır. French ve Raven yöneticilerin sahip olabilece¤i bu güç kaynaklarını beşe ayırmaktadır. Bunlar ödüllendirme gücü, zorlayıcı güç, yasal güç, uzmanlık gücü ve karizmatik güçtür (French ve Raven, 1982, 334). Yöneticiler ücretleri artırarak, terfi ettirerek veya ikramiye vererek ödüllendirme gücüne ya da bunun tam tersi maaş veya ikramiye keserek, işine son vererek veya ihtar vererek zorlayıcı güce de sahip olabilirler. Bir yönetici bilgi, yetenek ve tecrübesine dayanarak uzmanl›k gücüne ya da kiflilik özelliklerine bağlı olarak da karizmatik güce sahip olabilir. Dolayısıyla yetkiyi güç veren tek bir faktör olarak algılamamak gereklidir. Tabii ki yetki yöneticilerin elinde bulundurdukları yasal bir güçtür. Yasal güç, sahip olunan pozisyondan ya da örgütsel hiyerarşide yer alınan mevkiden alınmaktadır. Ancak yasal gücün dışında yöneticinin birçok güce sahip olabileceğini de gözardı etmemek gerekir. O halde gücü tanımlamak istersek, güç, başkalarını etkileyebilme, istenildiği yönde davranışa sevk edebilme yeteneğidir. Bu nedenle kiflinin gücü başkaları ile ilişki kurduğu zaman anlaşılabilir. Tek başına bir kişiyi güçlü olarak nitelendirmemiz mümkün değildir. Aynı zamanda güç formal bir organizasyona bağlı olmayabilir. Yetki nasıl organizasyondan kaynaklanıyorsa güç organizasyonun içinden ya da dışından da olabilir

Sayfa 172 Tablo 6.1 Yönetici ve Lider Karşılaştırması

Sayfa 172 Tablo 6.1 Yönetici ve Lider Karşılaştırması

Liderlik bir süreci gerektirir. Liderin bu süreç içinde üstlendiği rol, astlarını hedeflere yönlendirerek işlerini yapmalarını sağlamaktır. Ama bu duruma tek başına liderin çabası ile varılamamaktadır. Liderin izleyicileri (astları) da onu lider olarak kabul etmeli ve tanımalıdır. Ayrıca liderin uygulayacağı liderlik tarzı içinde bulunulan koşullara göre de değişebilecektir. Bu açıklamalar ışığında liderlik sürecini şu eşitlikle ifade etmek mümkündür.: Liderlik= f (Lider, Amaçlar, izleyiciler, Koşullar). Başarılı liderler eşitlikteki her unsuru dikkate alan ve bunlar arasında en iyi dengeyi kuran kişilerdir

belirli bir grup içinde bir kişinin lider olarak kabul edilmesinin nedeni bu kişinin sahip olduğu özelliklerdir Sayfa 173. Bu özellikler teorisine göre, belirli bir grup içinde bir kişinin lider olarak kabul edilmesinin nedeni bu kişinin sahip olduğu özelliklerdir ve bu liderlik özellikleri süreci etkileyen en önemli faktör olarak kabul edilmektedir. Bu yaklaşım liderin diğer grup üyelerinden farklı özelliklere sahip olduğunu kabul eder. Bu özellikler arasında; yaş, cinsiyet, yakışıklılık, olgunluk, ileriyi görebilme, insiyatif sahibi, duygusal olgunluk, dürüstlük, güzel konuşma, güven verme, zeka, bilgi, ilişki kurma yeteneği, kararlılık, samimiyet, doğruluk, açıksözlülük, kendine güven duyma, iş başarma yeteneği gibi özellikler yer almaktadır

Tablo 6.2 Liderlik Teorileri Liderleri başarılı ve etkin yapan hususun, liderin özelliklerinden çok, liderin liderlik yaparken gösterdiği davranışlar olduğudur. * Ohio ve Michigan Üniversitesi Çalışmaları • Yönetim Tarzı Matriksi • X ve Y Teorileri • Sistem 4 Modeli

Kapsam Teorileri kiş inin içinde bulunduğu ve kişiyi belirli yönde davranşta bulunmaya yönelten faktörleri anlamaya ve açıklamaya çalışmaktadır. Yani, kişileri anlamaya çalıştığı için içsel faktörlere odaklanan teorilerdir.

Yöneticiler çalışanların ücretlerini arttırarak ya da ikramiye vererek ödüllendirme gücüne sahip olabilirler. Doğru Yanıt A seçeneğidir.

Ödüllendirici gücün tam tersi davranışlar içerisinde bulunan yöneticiler zorlayıcı güce ssahip demektir. Doğru yanır C şıkkıdır.

Hersey ve Blanchard'ın Durumsal Liderlik Teorsine göre emir verme, ikna etme, kararlara katma ve yetki verme olmak üzere dört liderlik tarzı bulunmaktadır. Destekleme bu tarzlar arasında yer almamaktadır.

İnsanları harekete geçiren, eyleme yönlendiren veya amaçları doğrultusunda davranış sergilemelerini sağlayan güçlere motivasyon (güdü) adı verilmektedir.

Liderler gelecek odaklı, çözüm üreten, yeniliklere açık olan, insanları etkileyen, ikna ve motive eden bireylerdir. Bu yönleriyle insanı planda tutarken, yapıyı ve sistemi amaçlarına ulaşmada bir araç olarak kullanırlar. Yöneticiler ise yapı ve sistemi koruma eğilimi içindedirler. Bu nedenle sistem ve yapı merkezlilik liderin değil yöneticinin özellikleri arasında yer alır.

Bekleyiş-Değer Teorisi Süreç Teorileri arasında yer alır. Vroom'un teorisne eklemeler yapılarak geliştirilen bu teoriye göre kişi gayretine, bilgi ve yeteneğine ve algıladığı role göre belirli bir ödülle ödüllendirilecektir. Bu naçıklamalar ışığında sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.