İŞLETME YÖNETİMİ

Sistem yaklaşımındaki temel unsur, bütüncül bir bakış açısıyla sistemin varoluş amacını gerçekleştirmesidir. Bu nedenle alt sistemler sistemin bütününe katkı sağlayacak bir ilişki düzeni içerisindedir.

Entropi termodinamiğin ikinci yasasıdır. Sistemin düzensizliğinin ölçüsüdür. Sistemlerin bozulmaya eğilimli olmalarını, başka deyişle, doğadaki tüm sistemlerin sonunda kendisini yok etmeye eğilimli olmasını ifade etmektedir.

Sinerji, bütünün kendisini oluşturan parçaların toplamından daha fazla ve daha anlamlı bir değer yarattığını ifade etmektedir. Bir sistemin alt sistemleri birleşerek tüm parçaların toplamından çok daha büyük bir güce sahip olan bütünü oluşturmaktadırlar. En çok bilinen tanımıyla sinerji 2+2=5 ifadesiyle ve “birlikten kuvvet doğar” deyişiyle açıklanabilir.

Durumsallık yaklaşımı, “En iyi tek bir örgüt yapısı yoktur.” önermesini kabul etmektedir. Koşullara göre örgütün yapısı ve yönetim tarzı farklılık gösterecektir.

Mekanik örgüt yapısı dış çevrenin sabit olduğu durumlarda iç çevre; kurallar ve prosedürlerin kullanımının olduğu hiyerarşik bir özellik taşımakta başka deyişle örgüt ve kararların merkezden verildiği formel (biçimsel) bir yapıya sahip olmaktadır

Organik örgüt yapısı hızla değişen çevreye uyum sağlayabilecek esneklikte olduğu için bu özelliğiyle rekabet üstünlüğü elde edebilen bir örgüt yapısı türüdür.

Teknoloji, bilimin pratik yaşam gereksinimlerinin karşılanmasına ya da insanın çevresini denetleme, biçimlendirme ve değiştirme çabalarına yönelik uygulamaların bütünüdür.

Rutin işlerde kullanılan teknoloji iş çeşitliliğinin düşük yani istisnaların az olduğu, işin planlanabilirliğinin de yüksek olduğu işlerde kullanılır. Başka deyişle aynı tür girdilerle yapılan, işe dair tekniklerin bilindiği ve belirsizliğin az olduğu durumları ifade etmektedir.

Örgüt ile teknoloji arasındaki ilişkiyi araştıran Charles Perrow, Woodward ve Thompson’ın aksine bir araştırma yapmamış ancak sınıflandırması yapmıştır. Perrow işin çeşitliliği ve işin analiz edilebilirlik (planlanabilir olma) özelliğine göre rutin (routine), mühendislik (enginering), ustalık (craft ) ve rutin olmayan (nonroutine) işler kullanılan teknoloji türlerini temelde

• rutin işler (rutin teknoloji) ve

• rutin olmayan işler (rutin olmayan teknoloji)
şeklinde temelde ikiye ayırmıştır.

Bağlı teknolojiler üretim sürecinin ve girdi ile çıktının standart olduğu durumlarda kullanılır. Bu teknoloji türüyle üretim bandında olduğu gibi üretim süreci standarttır ve büyük miktarlarda standart girdi ile standart çıktı elde edilir.

Ludwig Bertalanffy örgüt teorilerine “bütüncül bir bakış açısıyla çevresiyle etkileşim halinde ve dolayısıyla değişime uyum sağlayan (dinamik) sistem” anlayışını getirmiştir. Tıpkı yaşayan bir sistem (organizma) olan insan gibi işletmeler de çevrelerinden etkilenen birer sistemdir. Bir organizma olan insan; sindirim, boşaltım, dolaşım vb. alt sistemlere sahiptir ve bunların birbirlerine olan etkileriyle değerlendirilmelidir. Alt sistemlerden birindeki bir aksaklık sistemin tümünün işlerliğini yitirmesine neden olabilir.

Her sistem bir amacı gerçekleştirmek için vardır. Parçalar arasında paylaşılan ortak bir amaç yoksa sistem değil, topluluk oluştururlar. Doğru cevap D seçeneğidir.

İşletme somut, yapay, cansız, deterministik, dinamik ve açık bir sistemdir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Açık ve dinamik bir sistemi oluşturan temel unsurlar; girdi, süreç, çıktı ve geri bildirimdir. Süreç (process),
belirli girdilerin kullanılarak istenilen çıktıları dönüştürülme faaliyetidir. Başka deyişle, girdileri birtakım faaliyetler sonucunda daha yararlı ve daha değerli çıktılar haline dönüştürme işlemidir. Sürecin en önemli özelliği girdiye katma değer ekleyerek girdiden daha değerli çıktılara dönüştürmesidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

I. Entropi, sistemin düzensizliğinin ölçüsüdür. 

II. Negatif Entropi, sistemin kendini yok etme eğiliminin negatif hale gelmesidir. 

III. Sinerji, bütünün kendisini oluşturan parçaların toplamından daha fazla ve daha anlamlı bir değer yaratmasıdır.

Durumsallık yaklaşımında örgütü etkilediği düşünülen iki değişken teknoloji ve çevredir. Örgüt ve çevre ilişkisini araştırmak için birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalardan en önemlileri; Burns-Stalker’ın araştırması, Lawrence-Lorsch’un araştırması, Emery-Trist’in araştırması ve Duncan’ın araştırmasıdır. Joan Woodward ise örgüt ve teknoloji ilişkisine yönelik araştırmalar yapmıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Lawrence ve Lorsch, araştırma sonucunda belirsizliğin yüksek olduğu çevrelerde belirsizliğin düşük olduğu çevrelere kıyasla örgütsel farklılaşmanın ve bütünleşmenin yüksek olduğunu tespit etmişlerdir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bağlı teknolojiler üretim sürecinin ve girdi ile çıktının standart olduğu durumlarda kullanılır. Bu teknoloji türüyle üretim bandında olduğu gibi üretim süreci standarttır ve büyük miktarlarda standart girdi ile standart çıktı elde edilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Perrow, teknoloji sınıflandırmasında işin çeşitliliği ve işin planlanabilirliği değişkenlerini kullanarak bir matris oluşturmuştur. Buna göre "rutin" işlerde kullanılan teknoloji iş çeşitliliğinin düşük yani istisnaların az olduğu, işin planlanabilirliğinin de yüksek olduğu işlerde kullanılır. "Ustalık" işin planlanabilirlik düzeyinin ve işin çeşitliliğinin düşük olduğu durumları ifade etmektedir. "Mühendislik", işin çeşitliliğinin ve planlanabilirlik düzeyinin yüksek olduğu durumlarda kullanılır. "Rutin olmayan" işler ise işin çeşitliliğinin çok olduğu ve planlanabilirlik düzeyinin de düşük olduğu durumları ifade etmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Sosyo-Teknik Sistem Teorisi, modern yönetim konularından kendi kendini yöneten sistemler ve karmaşıklık teorilerinin temel düşüncesidir. Ayrıca sosyo-teknik sistem düşüncesi matris ve ağ (network) yapılar gibi örgüt yapılarının temel felsefesini de oluşturmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.