İŞLETME YÖNETİMİ

kitabın 38. sayfasında detaylar okunabilir ve öncülüğünü Frederick W. Taylor’un yaptığı Bilimsel Yönetim Yaklaşımı izleyicileri : * Frank ve Lillian Gilberth • Henry L. Gantt • Alfred P. Sloan • Peter F. Drucker • Geoffrey Vickers, olarak sıralanmaktadır.

Her üç yaklaşımın ortak özellikleri aşağıda sıralandığı gibidir:

• Kurumsal performans ve kar arasındaki doğrusal ilişkiye odaklanmışlardır.

• Kurallar ve davranış standartları (normlar) doğrultusunda çalışanları zorlayarak üretimin artırılabileceğine inanmaktadırlar.

• Otoriter ve merkeziyetçi bir örgüt yapısının gerekli olduğunu düşünmektedirler.

• İletişimin yukarıdan aşağıya doğru tek yönlü olması gerektiğini savunmaktadırlar.

• Biçimsel örgüt yapısı üzerinde durmakta, biçimsel olmayan örgüt yapısını önemsememektedirler.

• İş güvencesinin çalışanlar için sorumluluk almaktan ve inisiyatif kullanmakta daha önemli olduğunu vurgulamaktadırlar.

• Çalışanların genelde akılcı (rasyonel) davrandıklarını ve ücretle çalışmaya motive edilebileceklerini öngörmektedirler.

• Çalışanların kişisel sorunlarının işyerindeki verimlilikleri ve etkinlikleri üzerinde önemli olmadığına inanmaktadırlar.

• Örgüt ve çevresi arasında önemli bir etkileşimin olmadığını düşünmektedirler.

38. sayfadaki Şekil 2.1. Klasik Yönetim Kuramının Öncüleri ve izleyicileri' incelenerek görülebilir

Sayfa 38. deki Şekil 2.1. incelenerek görülebilir anlaşılabilir

Taylor’un bilimsel yönetim yaklaşımı, işletme yönetiminin başarısını dört temel ilkenin uygulanmasına bağlamaktadır. (1) Gerçek bir bilimsel çalışmanın yapılması, (2) İşçilerin bilimsel yöntemlerle seçilmesi ve sürekli olarak eğitilmesi, (3) Üzerinde bilimsel çalışma yapılan iş ile bilimsel olarak seçilip eğitilen işçilerin bir araya getirilmesi ve bu işçilere yüksek ücret ödenmesi, (4) Sosyal tarafların sürekli dostluğuna dayanan bir işbirliğinin gerçekleştirilmesi.

Neo-klasik Yönetim Kuramı doğrultusunda gerçekleştirilen modellerin ortak özelliği, işletmede çalışanların verimliliklerinin ve etkinliklerinin artırılması doğrultusunda öne sürülen varsayımlara (deneyle kanıtlanmamış doğru olduğu kabul edilen görüşlere) dayanmasıdır. Yönetim bilimi konusunda çalışan akademisyenler, kişisel görüşeri doğrultusunda modeller oluşturarak Elton Mayo ve ekibi tarafından gerçekleştirilen araştırmalara katkıda bulunmuşlardır

sayfa 57. de şekil 2.2. incelenerek okunarak anlaşılabilir ve cevap şöyledir: Douglas Mc Gregor’un “X ve Y Tipi Yönetici Modeli”, Rensis Likert’in “Sistem 1- Sistem 4 Modeli”, Blake ve Mouton’un “Yönetsel Kafes Modeli”, Chris Argyris’in “Olgunlaflma Modeli” ve Frederick Herzberg’in “Hijyen Modeli”

McGregor, Klasik Yönetim Kuramı çerçevesinde yöneticilerin yönetim anlayışıyla ilgili ilgili varsayımlarını “X Kuramı” yardımıyla açıklamaktadır. 1. “İnsan doğası gereği genellikle çalışmaktan hoşlanmaz ve elinden geldiğince çalışmaktan kaçınır”. Bu nedenle, işletme yönetimi “dürüst, kurallara uygun ve verimli” çalışmaları için personele baskı yapmalı ve bu doğrultuda personeli çalışmaya güdüleyebilmek için maddi bir ödüllendirme sistemini uygulamaya koymalıdır. Bu bağlamda, işletme yönetimi “çıktının sınırandırılmasını” şiddetle reddetmelidir. 2. “İnsanların genellikle çal›ışmaya zorlanmaları, yönlendirilmeleri ve denetlenmeleri gerekmektedir”. Ayrıca, gerekirse cezalandırılacakları konusunda gözdağı verilmelidir. Tüm bunların nedeni, örgüt üyelerinin örgütün hedefleri doğrultusunda yeterli çabayıgöstermelerini sağlayabilmektir. 3. “İnsanlar genellikle yönetmekten çok yönetilmeyi tercih ederler”. Sorumluluk yüklenmekten hoşlanmazlar, göreli olarak daha az hırslıdırlar ve her şeyden çok iş güvencesine önem verirler.

McGregor, Neo-klasik Yönetim Kuramı çerçevesinde yöneticilerin yönetim anlayışıyla ilgili varsayımlarını “Y Kuramı” yardımıyla açıklamaktadır. 1. “İnsanlar fiziksel ve düşünsel çabalarını çalışırken oynuyormuş ya da dinleniyormuş gibi gerçekleştirebilirler”. İnsan, doğası gereği çalışmaktan hoşlanmaz diye bir şey söz konusu değildir. Ancak, koşullara bağlı olarak çalışma bir tatmin ya da bir cezalandırma görünümü kazanabilmektedir. 2. “İnsan zaten sorumluluğunu üstlendiği amaçlar doğrultusunda çalışırken kendi kendini yönlendirebilir ve denetleyebilir”. İnsanı çalışmaya yönlendirebilmenin yolu denetim değildir. 3. “İnsanı sorumluluk almaya güdüleyebilmek için önerilebilecek en iyi ödül, bireysel beklentilerin karfl›lanmas›d›r”. Bu, örgütsel hedeflerle bireysel hedeflerin uyumunun do¤rudan bir sonucu da olabilir. 4. “İnsan sorumluluğu kabul etmek için değil, genelde elde edebilmek için öğrenmektedir”. Bu bağlamda, insan sorumluluk üstlenmeye isteklidir. 5. “İnsanlar örgütsel sorunların çözümüne yaratıcı katkılarda bulunabilirler”. 6. “İnsanlar genellikle mevcut yeteneklerini tam anlamıyla kullanmamaktadırlar.

Herzberg’e göre, iş tatminsizliğinin temel nedeni, kişinin “sosyal fiziksel yoksunluktan” kaçınmak istemesidir. Herzberg bu konudaki görüşünü şöyle açıklamaktadır: insanın yaratılışının fiziksel doğası gereği karşılamak zorunda olduğu bazı gereksinmeleri bulunmaktadır. Başka deyişle, yiyecek(beslenme), ısınma(konut), açıdan kaçınma(sağl›k), gelecek güvencesi(emeklilik), korunma(sosyal haklar) vb. gibi fiziksel gereksinmeleri toplumsal yaşayışın bir sonucudur. Dolayısıyla, bu gereksinmelerini giderebilmesi için çalışması gerekmektedir. Örneğin, parayla satın alabileceği yiyecek, konut gibi gereksinmelerini karşıayabilmek için önce bir işyerinde çalışarak para kazanması gibi. iş tatminiyle ilgili nedenler, insanın yaratılışının ruhsal doğası gereği kusursuz olabilmek, ya da mükemmele ulaşabilmek için gizli kalm›fl özelliklerini ortaya çıkarmak istemesinden kaynaklanmaktadır. Herzberg’e göre, insanoğlu yaratılışının ruhsal doğası gereği; başarılar elde etmek, kendini geliştirmek, sınırlarını aşmak, kendini gerçekleştirmek gibi özelliklere sahiptir. İnsanlar öğrenmeye, üretmeye ve ürettiklerini görüp psikolojik açıdan tatmin olmaya gereksinme duymaktadırlar. Bu gereksinmeleri Herzberg, güçlü bir “eyleme geçme dürtüsü” olarak nitelendirmektedir. Sonuçta, insanın yaratılışının fiziksel ve ruhsal doğası gereği tatmininde farklı nedenler rol oynamaktadır.

Çalışanların bireysel ihtiyaçlarının ve gereksinimlerinin sorgulanması, klasik yönetim yaklaşımı sonrasında ortaya atılan yaklaşımların konusu olmuştur. bu nedenle doğru yanıt E seçeneğidir.

Weber öncülüğünü yaptığı bu kuramın takipçilerinden olan A şıkkı Tom Burns doğru seçenektir.

Taylor'un ortaya attığı bu yaklaşım verimlilik, düzen karlılık gibi konulara konsantre olmuştur. Bu nedenle doğru seçenek A şıkkıdır.

Her şeyin belirlenmiş davranış standartlarına (normlara) ve verilmiş emirlere uygun olarak yapılıp yapılmadığının saptandığı fonksiyon Denetleme fonksiyonudur.

Neoklasik yönetim yaklaşımları içerisinde çalışanların çalışma koşulları, süreleri ile ilgili deneyler yapılarak performansları ve verimlilikleri ile ilgili sonuçlara ulaşılmaya çalışılmıştır. Doğru yanıt C.

Karizmatik liderlik modeli dışındaki tüm seçenekler Neo- Klasik yönetim yaklaşımı doğrultusunda geliştirilen modellerdir. Dolayısıyla Doğru seçenek E.

Yönetim süreci aşamaları; 1-Tahmin etmek ve planlamak, 2-Örgütlemek 3-Yöneltmek, 4-Koordine etmek ve 5-Denetlemek'tir. Doğru yanıt C seçeneğidir.