İŞLETME YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 9

Yöneticinin sahip olduğu güç kaynakları; ödüllendirme gücü, zorlayıcı güç, yasal güç, uzmanlık gücü ve karizmatik güçtür. Kişiyi güçlü kılan yetkiden başka daha birçok kaynak vardır. French ve Raven yöneticilerin sahip olabilece¤i bu güç kaynaklarını beşe ayırmaktadır. Bunlar ödüllendirme gücü, zorlayıcı güç, yasal güç, uzmanlık gücü ve karizmatik güçtür (French ve Raven, 1982, 334). Yöneticiler ücretleri artırarak, terfi ettirerek veya ikramiye vererek ödüllendirme gücüne ya da bunun tam tersi maaş veya ikramiye keserek, işine son vererek veya ihtar vererek zorlayıcı güce de sahip olabilirler. Bir yönetici bilgi, yetenek ve tecrübesine dayanarak uzmanl›k gücüne ya da kiflilik özelliklerine bağlı olarak da karizmatik güce sahip olabilir. Dolayısıyla yetkiyi güç veren tek bir faktör olarak algılamamak gereklidir. Tabii ki yetki yöneticilerin elinde bulundurdukları yasal bir güçtür. Yasal güç, sahip olunan pozisyondan ya da örgütsel hiyerarşide yer alınan mevkiden alınmaktadır. Ancak yasal gücün dışında yöneticinin birçok güce sahip olabileceğini de gözardı etmemek gerekir. O halde gücü tanımlamak istersek, güç, başkalarını etkileyebilme, istenildiği yönde davranışa sevk edebilme yeteneğidir. Bu nedenle kiflinin gücü başkaları ile ilişki kurduğu zaman anlaşılabilir. Tek başına bir kişiyi güçlü olarak nitelendirmemiz mümkün değildir. Aynı zamanda güç formal bir organizasyona bağlı olmayabilir. Yetki nasıl organizasyondan kaynaklanıyorsa güç organizasyonun içinden ya da dışından da olabilir

Sayfa 172 Tablo 6.1 Yönetici ve Lider Karşılaştırması

Sayfa 172 Tablo 6.1 Yönetici ve Lider Karşılaştırması

Liderlik bir süreci gerektirir. Liderin bu süreç içinde üstlendiği rol, astlarını hedeflere yönlendirerek işlerini yapmalarını sağlamaktır. Ama bu duruma tek başına liderin çabası ile varılamamaktadır. Liderin izleyicileri (astları) da onu lider olarak kabul etmeli ve tanımalıdır. Ayrıca liderin uygulayacağı liderlik tarzı içinde bulunulan koşullara göre de değişebilecektir. Bu açıklamalar ışığında liderlik sürecini şu eşitlikle ifade etmek mümkündür.: Liderlik= f (Lider, Amaçlar, izleyiciler, Koşullar). Başarılı liderler eşitlikteki her unsuru dikkate alan ve bunlar arasında en iyi dengeyi kuran kişilerdir

belirli bir grup içinde bir kişinin lider olarak kabul edilmesinin nedeni bu kişinin sahip olduğu özelliklerdir Sayfa 173. Bu özellikler teorisine göre, belirli bir grup içinde bir kişinin lider olarak kabul edilmesinin nedeni bu kişinin sahip olduğu özelliklerdir ve bu liderlik özellikleri süreci etkileyen en önemli faktör olarak kabul edilmektedir. Bu yaklaşım liderin diğer grup üyelerinden farklı özelliklere sahip olduğunu kabul eder. Bu özellikler arasında; yaş, cinsiyet, yakışıklılık, olgunluk, ileriyi görebilme, insiyatif sahibi, duygusal olgunluk, dürüstlük, güzel konuşma, güven verme, zeka, bilgi, ilişki kurma yeteneği, kararlılık, samimiyet, doğruluk, açıksözlülük, kendine güven duyma, iş başarma yeteneği gibi özellikler yer almaktadır

Tablo 6.2 Liderlik Teorileri Liderleri başarılı ve etkin yapan hususun, liderin özelliklerinden çok, liderin liderlik yaparken gösterdiği davranışlar olduğudur. * Ohio ve Michigan Üniversitesi Çalışmaları • Yönetim Tarzı Matriksi • X ve Y Teorileri • Sistem 4 Modeli

Kapsam Teorileri kiş inin içinde bulunduğu ve kişiyi belirli yönde davranşta bulunmaya yönelten faktörleri anlamaya ve açıklamaya çalışmaktadır. Yani, kişileri anlamaya çalıştığı için içsel faktörlere odaklanan teorilerdir.

Yöneticiler çalışanların ücretlerini arttırarak ya da ikramiye vererek ödüllendirme gücüne sahip olabilirler. Doğru Yanıt A seçeneğidir.

Ödüllendirici gücün tam tersi davranışlar içerisinde bulunan yöneticiler zorlayıcı güce ssahip demektir. Doğru yanır C şıkkıdır.

Hersey ve Blanchard'ın Durumsal Liderlik Teorsine göre emir verme, ikna etme, kararlara katma ve yetki verme olmak üzere dört liderlik tarzı bulunmaktadır. Destekleme bu tarzlar arasında yer almamaktadır.

İnsanları harekete geçiren, eyleme yönlendiren veya amaçları doğrultusunda davranış sergilemelerini sağlayan güçlere motivasyon (güdü) adı verilmektedir.

Liderler gelecek odaklı, çözüm üreten, yeniliklere açık olan, insanları etkileyen, ikna ve motive eden bireylerdir. Bu yönleriyle insanı planda tutarken, yapıyı ve sistemi amaçlarına ulaşmada bir araç olarak kullanırlar. Yöneticiler ise yapı ve sistemi koruma eğilimi içindedirler. Bu nedenle sistem ve yapı merkezlilik liderin değil yöneticinin özellikleri arasında yer alır.

Bekleyiş-Değer Teorisi Süreç Teorileri arasında yer alır. Vroom'un teorisne eklemeler yapılarak geliştirilen bu teoriye göre kişi gayretine, bilgi ve yeteneğine ve algıladığı role göre belirli bir ödülle ödüllendirilecektir. Bu naçıklamalar ışığında sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Yardımsever Otokratik Liderlikte yönetici astlarına az da olsa güven duyar, astlar kendilerini fazla serbest hissetmezler ve bazen astlara fikrini sormaktadır. İstismarcı Otokratik Liderlikte astlara güven söz konusu değildir. Katılımcı liderlikte de kısmen astlara güvenilmekte ancak kararlarda yönetici kontrol sahibidir. Demokratik liderlikte astlara tam güven vardır. Sistem 4 Modelinde zorlayıcı liderlik yer almamaktadır. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

Her işletmenin kendine özgü hedefleri vard›r. Bu hedeflere ulaşmada ve gerekli görülen faaliyetlerin sürdürülmesinde yöneticilerin kullandığı en temel araç yetkidir. Yetki başkalarını amaçlara doğru yönlendirmek ve onlara iş yaptırabilmek için yöneticinin sahip olduğu bir haktır. Sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Çalışan verilen görevleri kabul ettiğinde sorumlu hale gelir. Bu açıdan bakıldığında sorumluluk, çalışanın kendisine verilen faaliyetleri yerine getirme yükümlülüğüdür. Sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Bir örgütte çalışanları etkileme, harekete geçirme, vizyon oluşturma, amaç birliği sağlama ve örgüt hedefleri doğrultusunda iş gördürme yetenekleri liderliğe ilişkindir. Sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Yönetim sürecinin üçüncü aşamasını, planlama ve örgütlemeden sonra, yöneltme faaliyeti oluşturmaktadır. Amaç ve hedeflerin belirlenmesi ve uygun organizasyon yapısının oluşturulmasından sonra, sıra örgütün harekete geçirilmesine gelmektedir. Yöneltme fonksiyonu ile çalışanlar, işletmenin amaçları doğrultusunda harekete geçirilmektedir.