İŞLETME YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 19

Durumsal Liderlik Teorileri

Liderliğin oluştuğu koşullara ağırlık veren teorilerdir. Değişik koşullar değişik liderlik tarzları gerektirir.

Robert Blake ve Jane Mouton tarafından Yönetim Tarzı Matriksi olarak adlandırılan ve yöneticilerin davranışlarını açıklamak ve değiştirmekte kullanılan bir matriks geliştirilmiştir.

McGregor’un X Teorisine göre lider, insanı örgüt amaçlarına uyan pasif bir unsur olarak kabul etmekte ve otoriter bir davranış göstermektedir.
• Kişi çalışmayı sevmez ve mümkün olduğu kadar işten kaçmaya çalışır.
• Kişi sorumluluk yüklenmek istemez, fazla istekli değildir ve güvenceyi her
şeye tercih eder.
• İnsanları çalıştırmak için zorlamalı, yakından kontrol edilmeli ve amaçları
gerçekleştirmeleri için gerektiğinde cezalandırılmalıdır.

Rensis Likert’in Sistem 4 Modeli, Michigan Üniversitesi Çalışmalarının devamı niteliğinde bir modeldir. Likert davranışları, bir uçta kişiye yönelik davranışların
diğer uçta işe yönelik davranışların bulunduğu bir doğru üzerinde toplamıştır. Bu
çalışmaya göre yöneticiler şu davranışları göstermektedirler. 
• Sistem 1 (İstismarcı Otokratik Liderlik)

• Sistem 2 (Yardımsever Otokratik Liderlik)

• Sistem 3 (Katılımcı Liderlik)

• Sistem 4 (Demokratik Liderlik)

Modern Liderlik Teorileri; Etkileşimci Liderlik Teorisi, Dönüşümcü Liderlik Teorisi, Karizmatik Liderlik Teorisi'dir.

Kapsam Teorileri kişinin içinde bulunduğu ve kişiyi belirli yönde davranışta bulunmaya yönelten faktörleri anlamaya ve açıklamaya çalışmaktadır. Yani, kişileri anlamaya çalıştığı için içsel faktörlere odaklanan teorilerdir.

SÜREÇ TEORİLERİ;

• Bekleyiş Teorisi
• Bekleyiş-Değer Teorisi
• Sonuçsal Şartlandırma Teorisi
• Eşitlik Teorisi
• Amaç Teorisi

Gönderici, mesajlarını alıcının anlayabileceği şekilde kodlar ve iletişim kanalı vasıtasıyla alıcıya ulaştırır. Alıcı mesajı çözümler ve göndericiye geri bildirimde bulunur. İletişim sürecinde yer alan unsurlar şunlardır (Mirze, 2010: s.154):

1- Gönderici: Belirli bir alıcıya gönderilecek bir düşünce veya fikri olan ve
bunları bir mesaj biçimine dönüştüren kişi ya da kurum.

2- Kodlama: Düşüncelerin ve fikirlerin gönderici tarafından, mesajlarında kullanacağı anlaşılabilir ifadelere çevrilmesi.

3- Mesaj: Düşüncelerin ve fikirlerin somut olarak formüle edildiği ifade.

4- Kanal: Mesajların göndericiden alıcıya doğru aktığı ortam.

5- Alıcı: Mesajın iletildiği kişi ya da kurum.

6- Çözümleme: Mesajların yorumlanması ve anlatılmak istenen şeyin anlaşılması için alıcı tarafından anlamlı hale getirilmesi. Algı

7- Geribildirim: Gönderilen mesajların anlamı yorumlandıktan sonra alıcı tarafından göndericiye verilen karşılık, (Geri besleme).

Doğru cevap B'dir.

Örgüt kültürünün özellikleri aşağıdaki gibi özetlenebilir: (Özalp, 2004: 95)

• Örgüt kültürü organizasyon üyelerince paylaşılır. Örgüt kültürü organizasyon
üyeleri tarafından oluşturulur ve diğer bireylerle etkileşime geçerek
öğrenilir.

• Örgüt kültürü öğrenilir. Örgüt kültürü, organizasyon üyelerince, organizasyona
girdikleri andan itibaren ve diğer bireylerle etkileşime geçerek öğrenilir.

• Örgüt kültürü çeşitli ihtiyaçları giderme özelliğine sahiptir. Örgüt kültürü
organizasyon üyelerinin maddi ve manevi ihtiyaçlarını giderir. Yani örgüt
kültürü organizasyon üyelerinin psikolojik gereksinmelerini karşılayarak,
bireylerin daha verimli olmasını dolayısıyla da maddi olarak daha fazla tatmin
olmasını sağlar.

• Örgüt kültürü değişebilir. Organizasyonun iç ve dış çevresinde meydana
gelen değişim zamanla örgüt kültürünün de değişmesine neden olur. Ancak
zaman alır

• Örgüt kültürü soyut bir kavramdır. Örgüt kültürü, organizasyonu bir arada
tutan bir sistemdir. Gözle görülüp, elle tutulamaz, soyuttur. Ancak yansımaları
görülebilir.

Doğru cevap A'dır.

Örgüt kültürünü oluşturan unsurlar şunlardır (Berberoğlu, 1999: 60):

Sosyal ve Fiziki Çevre: Sosyal ve fiziki çevreyi oluşturan unsurlardan birisi
maddi nesnelerdir. Bunlar işletmenin ürünleri olabileceği gibi yıllık raporlar,
belgeler, demirbaşlar ve kullanılan araç ve gereçler de olabilir. Büro alanının nasıl
kullanıldığı, mobilyalar, giyim kuralları, binaların mimarisi gibi öğeler fiziki çevreyi
oluşturur.

Maddi Nesneler: Örgüt kültürünü oluşturan maddi nesnelerden en önemlisi
görev cümlesi ve işletme logolarıdır. Görev cümlesi ise örgüte uzun dönemde nereye
gideceği ve kimlere hizmet sunacağı konusundaki vizyonunu belirler.

Mimari Özellikler ve Örgüt Kimliği: İşletme binasının mimarisini, tarzı ve iç
tasarımı gerek çalışanların gerekse müşterilerin davranışlarını etkiler.

Kullanılan Dil: Örgüt içinde kullanılan dil örgütü tanıtıcı ipuçları verir. Örgüt
kültürünü şekillendiren değer ve normların ifade edilmesi dil aracılığıyla olur.

Öyküler ve Efsaneler: Öyküler, örgütsel değerler ve inançları yerleştirmek
amacıyla örgütün tarihinden alınan yaşanmış olayların sözlü olarak aktarılmasıdır.
Öyküler ağızdan ağıza dolaşırken gerçeklikten uzaklaşacak şekilde değişikliğe
uğramışsa artık efsane haline gelmiş demektir.

Törenler: Örgüt kültürünün bir kutlama aracıdır ve örgüt içindeki kültürel
değerleri pekiştirmeyi amaçlar. Örneğin ödül törenleri, atanma ve emeklilik törenleri
örgüt kültürünün açığa çıktığı törenlerdir.

Davranış Tarzları ve Örgütsel Kurallar: Her örgütte davranış tarzları ve kurallar
vardır. Kurallar örgütte günlük hayatın sürdürülebilmesi için hayati öneme sahiptir.

Semboller: Grup için özel ve farklı anlam taşıyan söz biçimi ya da eylemler,
renk veya logo olabilir.

Kahramanlar: Örgütler kendi kahramanlarını yaratırlar. Apple için Steve
Jobs, Microsoft için Bill Gates, vb.

Değer Sistemi: Örgüt üyeleri için neyin iyi-kötü olduğu, neyin istenip istenmeyeceği
ve neyin yapılıp yapılmaması gerektiğini tanımlar. Örgüt üyelerinin
ortak bir tutuma yönelmesi için normatif inançlarla oluşturulmuş ve paylaşılan
ortak bir değer sistemine ihtiyaç vardır.

Temel Varsayımlar: Örgütte uygulanmakta olan teoriler ve felsefelerdir. Temel
varsayımlar, insan doğa ilişkileri gibi nitelikte olabilir.

Örgüt Tarihi: Bir örgütün kültürü o kültürün tarihi ele alınmaksızın anlaşılmaz.
Çünkü örgüt kültürü örgüt tarihinin ürünüdür.

Doğrun cevap E'dir.

1. Standartların belirlenmesi

2. Performansın ölçülmesi

3. Performansın standartlarla karşılaştırılması

4. Düzeltici önlemlerin alınması

Doğru cevap E'dir.

Bir işletmede üretilecek ürün özelliklerinin belirlenmesi için pazarlama ve üretim departmanları arasında koordinasyonun sağlanması gereklidir

Koordinasyon, örgütlerin giderek büyümesi, üretim süreçlerinin karmaşıklaşması, örgüt içi davranışların çok yönlü olması ve işlerin farklı kişiler tarafından görülmesinin ortaya çıkarttığı düzen ihtiyacını karşılamak üzere ortaya çıkmış bir yönetim fonksiyonudur.

Biçimsel ilişkilerde ilişkilerin ve uyumun sağlanmış olması bilgi akışını hızlandırmaya imkân tanımaktadır. Biçimsel olmayan ilişkilerde ise örgüt kültürü ve alt kültür unsurları iletişimi ve uyumu sağlayan en önemli faktörlerdir.

İşletmenin bölümleri arasında ortaya çıkmış bir sorun için bir çözüm bulunduğunda, daha sonra ortaya çıkabilecek benzer sorunlar için de aynı çözüm yolunun ve harekât tarzının uygulanması “Koordinasyon sürekliliği olan bir işlem olarak düşünülmeli” ilkesiyle ilgilidir.

Farklı yönetim kademelerinde gözetim görevi yapanlar aynı zamanda koordinasyon görevini de yerine getirmiş olurlar. Gözetim neticesinde, aksayan işlerin düzeltilmesini temin etmeleri veya üst kademe yöneticilerinden bu yönde talepte bulunmaları da bir koordinasyon faaliyetinin sağlandığının bir göstergesi olarak değerlendirilebilir

Gönüllü Koordinasyonun Özendirilmesi: Aynı basamaktaki farklı bölümlerde yer alan bir faaliyete ilişkin olarak, bu faaliyeti yürüten kişilerin yöneticilerin müdahalesi olmaksızın anlaşmaları ve koordinasyonu sağlamaları durumunda veya böyle bir çabaya özendirilmeleri durumunda gönüllü koordinasyondan söz ediliyor demektir. Bunun için uyumlu bir plan ile iyi bir örgüt yapısı, iyi düzenlenmiş ve yöntemi belirtilmiş iletişim düzeni ön koşuldur.

Bir işletme yöneticisi en iyi planını yapabilir veya kararını verebilir ancak bu uygulamaya aktarılmadığı sürece anlamsızdır. Uygulamaya aktarmanın ilk şartı ise iletişimdir.

Örgüt kültürünü oluşturan maddi nesnelerden en önemlisi görev cümlesi ve işletme logolarıdır. Görev cümlesi ise örgüte uzun dönemde nereye gideceği ve kimlere hizmet sunacağı konusundaki vizyonunu belirler.

Koordinasyon sayesinde her bölüm diğer bölümlerin ne yaptığından haberdar ve diğer bölümlerle uyumlu şekilde faaliyette bulunmaktadır.