İŞLETME YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 26

Kurmay yetki, kendi uzmanlık konularında yardım, öneri ve danışmanlık yapan yöneticilerin sahip olduğu yetki türüdür. Danışma yetkisi olarak da adlandırılır. Bu yetki türü, aynı düzeyde çalışanlara birbirine direk emir verme ya da denetim hakkı vermez. Organigramda danışmanlık yetkisi yatay çizgiyle gösterilmiştir. Kurmay yetki yöneticilerin koordinasyonu sağlamalarına katkıda bulunur. Yöneticiler birbirlerinin bilgi ve deneyiminden yararlanırlar. Ayrıca, empati sağlamaya ve ortak akıl oluşturmaya katkıda bulunur.

Üst düzey yöneticiler daha önce beşeri ve teknik yetkinliklerin ön plana çıktığı alt ve orta düzey yöneticilik pozisyonlarından geçtikleri için bu yetkinliklere de sahiptirler. Bu bağlamda, yönetim düzeyleri ile yetkinlikler arasında doğrusal bir ilişki vardır.

- Beşeri yetkinliklere sahip yöneticiler, insanlarla verimli çalışabilme, iletişim kurabilme, onları motive edebilme ve yöneltebilme yeteneğine sahiptirler. Yöneticilerin motive etme, koordine etme, çatışmalara çözüm getirme becerileri ve insanlarla iletişim kurmadaki başarıları sahip oldukları beşeri yetkinlik düzeyine bağlıdır.

Yukarıdaki değişik bakış açılarına göre yapılmış olan tanımlardan yola çıkarak yönetimi “belirlenmiş amaçlara ulaşmak için işbirliğini sağlayarak insanların ve eşyaların birlikte verimli, etkili, iktisadi kullanımı doğrultusunda karar verme ve uygulama süreci” olarak tanımlayabiliriz.

İşletme biliminde sermaye kavramıyla üretimde kullanılan bütün maddi ve maddi olmayan değerler belirtilmektedir. Bu bağlamda; nakit para, alacaklar, ma­kinalar, binalar, hammaddeler, malzemeler maddi (somut) sermaye unsurları olarak adlandırılır. Markalar, patentler, ihtira beratları, lisanslar, iştirakler ise maddi olmayan (soyut) sermaye unsurları olarak adlandırılır.

İşletme biliminde sermaye kavramıyla üretimde kullanılan bütün maddi ve maddi olmayan değerler belirtilmektedir. Bu bağlamda; nakit para, alacaklar, ma­kinalar, binalar, hammaddeler, malzemeler maddi (somut) sermaye unsurları olarak adlandırılır. Markalar, patentler, ihtira beratları, lisanslar, iştirakler ise maddi olmayan (soyut) sermaye unsurları olarak adlandırılır.

Amaçlar hiyerarşisi Şekil 1.8’de görüldüğü gibidir.

Yönetimin bir başka özelliği etkinliktir. Etkinlik, müşteri tatmini sağlayabilmek için kaynakların en uygun şekilde düzenlenerek mal ve/veya hizmetin en kısa zamanda sağlanmasıdır.

Profesyonel yöneticiler yüksek katma değer yaratan ve kurumsal performansla doğrudan ilişkili kararlar verirler: Günümüzde profesyonel yönetici kavramının yerini “iç girişimci” kavramı almaktadır. İç girişimci, işletmede girişimci gibi davranan ya da girişimci rolü üstlenen profesyonel yöneticidir. Halk dilinde “patronun adamı” olarak adlandırılan iç girişimcinin girişimciden farkı, girişimcinin kaynakları (üretim faktörlerini) bir araya getirerek yoktan var etmesi, iç girişimcinin ise halihazır kaynakları yüksek katma değer yaratacak ve kurumsal performansı yükseltecek şekilde değerlendirmesidir. Bu bağlamda iç girişimciyi “işletmede bir düşünceyi risk alma ve yenilik yapma yoluyla katma değeri yüksek talep gören nihai bir ürün ve/veya hizmete dönüştürme sorumluluğunu üstlenerek risk alan profesyonel yönetici” olarak tanımlayabiliriz.

Planlama: Geleceğe yönelik faaliyetler doğrultusunda öngörüde bulunma işidir. Bu doğrultuda gerçekleştirilen alternatif planlar arasından en uygun olanını seçme şeklinde tanımlanabilir. Planlama aşamasında ne, nerede, ne zaman, nasıl ve niçin sorularına cevap verilmeye çalışılmaktadır. Bu sorulara cevap bulunduğunda işletmenin planları ortaya çıkmaktadır.

Örgütleme: İşlerin kimler tarafından yapılacağının, ne kadar yetkiyle ve hangi fiziksel ortamda gerçekleştirileceğinin belirlenmesidir.

Yöneltme: Sistemi faaliyete geçirmekle ilgilidir. Ast’lara verilen işlerin istek ve işbirliğiyle yaptırılması önemlidir. Ast’lara emir verme ve görevlerini verimli, etkili, iktisadi olarak yerine getirmelerini sağlayacak motivasyonu yaratabilme vb. gibi konular yöneltme ile gerçekleşmektedir.

Koordinasyon: İşletmede gerçekleştirilen tüm faaliyetlerin birbirini takip edecek, tamamlayacak ve bütünleyecek şekilde olmasını sağlayan unsurdur.

Planlama: Geleceğe yönelik faaliyetler doğrultusunda öngörüde bulunma işidir. Bu doğrultuda gerçekleştirilen alternatif planlar arasından en uygun olanını seçme şeklinde tanımlanabilir. Planlama aşamasında ne, nerede, ne zaman, nasıl ve niçin sorularına cevap verilmeye çalışılmaktadır. Bu sorulara cevap bulunduğunda işletmenin planları ortaya çıkmaktadır.

Örgütleme: İşlerin kimler tarafından yapılacağının, ne kadar yetkiyle ve hangi fiziksel ortamda gerçekleştirileceğinin belirlenmesidir.

Taylor’un ‘bilimsel yönetim’ yaklaşımı, Fayol’un ‘yönetim süreci’ yaklaşımı ve Weber’in ‘bürokrasi’ yaklaşımından oluşan klasik yönetim kuramı; faydacı (pragmatic) bir kuramdır ve işletmenin temel amacının yüksek kar elde etmek olduğu ve çalışanların performanslarının da karlılık düzeyine göre değerlendirilmesi gerektiği görüşüne dayanmaktadır.