İŞLETME YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 18

Klasik ve Neo-Klasik dönemde temel amaç kurumsal performansın arttırıl­masıdır. Bu bağlamda verimlilik artışı sağlayabilmek için Klasik dönem ve Neo- Klasik dönem teorisyenleri birbirlerinden farklı özelliklere sahip en verimli örgüt yapılarını tespit etmeye çalışmışlardır. Durumsallık yaklaşımı ise bu dönemdeki en iyi örgüt yapısı önermelerinin tam tersini iddia etmektedir. Tüm ortamlarda ve şartlarda geçerli olan evrensel “en doğru, en verimli” ya da “en iyi” yönetim ilkeleri ve örgüt yapısı yoktur. Her durumda geçerli bir örgüt yapısından söz edi­lemez, çünkü örgüte dair tüm kavramlar koşullara (şartlara) bağlıdır. Başka de­yişle Durumsallık yaklaşımı, “En iyi tek bir örgüt yapısı yoktur.” önermesini kabul etmektedir. Koşullara göre örgütün yapısı ve yönetim tarzı farklılık gösterecektir.

Planlama, tüm organizasyonlarda genel bir faaliyettir. Bütün organizasyonlar plan­lama süreci uygular. Fakat her birinin izlediği yol farklıdır. Planlama faaliyetinin tamamı aslında işletmenin çevresi ile ilgili pekçok veriyle ilişkilendirilerek ger­çekleştirilir. Yöneticiler işletmenin çevresi (ekonomik, sosyo-kültürel, teknolojik, yasal vb.) ile ilişki kurmadan planlamaya giderlerse, etkin planlar üretmek konu­sunda yetersiz kalabilirler. Bu nedenle çevreyi anlamak, planlama için gereken ilk adımdır. Temelde bu hesaplamaları yapan bir yönetici, organizasyonun misyonunu belirlemelidir. O halde misyon nedir? Misyon; organizasyonun amacını, çevresi­ni, değerlerini ve gitmek istediği yönü genel hatlarıyla ortaya koyan bir ifadedir. Bir başka tanıma göre misyon, işletmenin var olma nedenini ifade eden bir kavramdır.

Plan Türleri

Sürekli Planlar

Sürekli planlar belirli aralıklarla tekrarlayan faaliyetler için tasarlanır. Sürekli planlar, karar alma sürecinde rutinleşmeyle sonuçlandığı için bu tür planların ye­terlilik düzeyi fazladır. Sürekli planlar temel olarak politikalar, prosedürler, kural­lar ve düzenlemelerden oluşur.

Tek kullanımlık bir plan, gelecekte tekrarlanma olasılığı oldukça düşük faaliyet­ler için uygulanır. Program, proje ve bütçe tek kullanımlık planların en yaygın üç uygulanma biçimidir.

Politika, İşletme organizasyonlarında genel bir faaliyet rehberi olması bakı­mından politikalar, devamlı planların en genel türüdür. Politika, belirli bir prob­lem ya da durum karşısında organizasyonun verdiği genel cevabı belirler. Bir başka deyişle işletmedeki çalışanlara davranışlarında ve yapacakları işlerde yol gösteren genel davranış planıdır.

Plan Türleri

Sürekli Planlar

Sürekli planlar belirli aralıklarla tekrarlayan faaliyetler için tasarlanır. Sürekli planlar, karar alma sürecinde rutinleşmeyle sonuçlandığı için bu tür planların ye­terlilik düzeyi fazladır. Sürekli planlar temel olarak politikalar, prosedürler, kural­lar ve düzenlemelerden oluşur.

Stratejik Planlar

Stratejik planlar, stratejik amaçları gerçekleştirmek için yapılan planlardır. Daha net ifade etmek gerekirse stratejik plan; kaynak dağılımını, öncelikleri ve strate­jik amaçlara ulaşmak için atılması gereken adımları belirleyen genel bir plandır. Stratejik yönetim faaliyeti sonucu ortaya çıkan bir plandır.Stratejik planlar yazılı hale getirildiği takdirde kesinlik kazanır. Stratejik planların en önemli özelliği ise işletmenin misyonu, vizyonu, uzun dönemli hedeflerini ve bu hedeflere ulaşma yollarını somut göstergelerle belirlenmesini sağlayan bir plan olmasıdır. Bu tür planların “planlama ufku” geniştir. Bu planlar yönetim kurulu ve üst düzey yöneticiler tarafından, genellikle geniş bir zaman dilimi kapsamında tasarlanır. Stra­tejik planlar kapsam, kaynak kullanımı, rekabet üstünlüğü ve sinerji gibi konular ele alınarak kararlaştırılır.

Taktik Planlar

Taktik amaçlara ulaşmayı öngören taktik plan, stratejik planın belirli bir kısmı­nı hayata geçirmek üzere tasarlanır. Taktik planlar üst ve orta düzey yönetimin sorumluluğundadır.

Planlama Süreci

Planlama fonksiyonunu bir süreç olarak ele alındığımızda bu süreci oluşturan aşamaları aşağıda belirtildiği gibi sıralayabiliriz (bkz. Şekil 4.2) :

Amaçların Türleri

İşletme organizasyonları farklı amaç türleri belirleyebilir. Genel olarak bakıldı­ğında amaçlar; işletmenin hiyerarşik basamaklarına ve sürelerine göre farklılılk gösterir.

Hiyerarşik Basamaklara Göre Amaçlar

Stratejik amaçlar, işletmenin misyonu doğrultusunda üst düzey yöneticiler ta­rafından belirlenir.