İŞLETME İLKELERİ

İşletmelerdeki fonksiyonların belirlenmesini etkileyen birçok faktörden bahsedilebilir. İşletmenin faaliyet konusu, sektörü, stratejileri, teknolojisi ve çalışanların niteliği gibi faktörler bunlar arasında yer almaktadır.

Sistem; belirli parçalardan oluşan (alt sistemlerden), bu parçalar arasında belirli ilişkiler olan, aynı zamanda bu parçaların dış çevre ile ilişkisinin olduğu bir bütündür.

Bir sistemin iki temel özelliğini şöyle belirtebiliriz 

• Bir Amacı Olmak: Her sistemin gerçekleştirmek istediği belli bir amacı ya da amaçları vardır. Herhangi bir amacı olmayan bütünü sistem olarak adlandırmak olası değildir. Başka bir anlatımla bir sistemin var olmasının nedeni bir amacının bulunmasıdır.

• Birbirleri ile Etkileşimde Bulunan Parçalardan Oluşmak: Sistemi bir bütün olarak oluşturan parçalar amacı gerçekleştirmek için birlikte çalışır ve çalışma sırasında birbirleri ile etkileşimde bulunur.

Sistemi oluşturan ve birbirleriyle etkileşimde olan beş bileşen; Girdi, Süreç, Çıktı, Geri Bildirim ve Kontrol'dür

Girdi'yi oluşturan Ekonomik Kaynaklar: 

• İnsan • Para • Malzeme • Makinalar • Arazi • Tesisler • Enerji • Bilgi'dir

Üretim ve pazarlama fonksiyonları  işletmenin temel fonksiyonlarını oluşturmaktadır.

Yönetim faaliyeti işletmeye insan, para, ham madde, teknoloji ve bilgi gibi kaynakların alımıyla başlar. Daha sonra yönetim fonksiyonları sürece dâhil edilir. Yönetici öncelikle kendisine verilen hedeflere ulaşabilmek için yapılacak işleri planlar. İkinci olarak plana uygun bir şekilde işlerin tamamlanması için elindeki iş gücü dâhil tüm kaynakları organize eder. İşler planlandıktan ve organize edildikten sonra sıra işlerin yapılmasına gelir. Yönetici bu aşamada yöneltme (emir-komuta) işlevini gerçekleştirerek işletmedeki herkesi amaçlar doğrultusunda harekete geçirir. Son olarak yönetici yapılan işlerin plana uygun olarak yürütülüp yürütülmediğini denetleyerek gerekli düzeltmeleri yapar. İşletme, yönetimin bu dört temel fonksiyonundan sonra amaçlarına ulaşmış olur.

Pazarlama, Üretim fonksiyonuna yön veren ve onun tamamlayıcısı olan bir fonksiyonfur.

İşyeri Düzenleme: Üretim sürecinde ürün ya da hizmetlerin mümkün olduğunca verimli üretilmesi için, yararlanılacak veya kullanılacak iş yerinin fiziksel olarak hazırlanması ve düzenlenmesi gerekir. Örneğin makinelerin, bölümlerin, iş istasyonlarının, mamul, yarı mamul veya ham madde depolarının, büroların, üretim ve hizmet merkezlerinin işletme içinde düzenlenmesidir.

Muhasebe, mali nitelikteki işlemleri ve olayları para ile ifade edilmiş şekilde kaydetme, sınıflandırma, özetleyerek rapor etme ve sonuçları yorumlama bilimi ve sanatıdır

Halkla ilişkiler faaliyetleri araştırma, planlama, uygulama ve değerlendirme olmak üzere dört aşamalı bir süreçten geçmektedir

Sistemi biraz daha açıklamak istersek, birbirleriyle etkileşimli beş bileşenden oluştuğunu söyleyebiliriz (O’brien, 2008: 24):
• Girdi, sisteme giren ve işlenecek tüm unsurlara verilen addır. Örneğin,ham maddeler, enerji, veri ve insan çabası birer girdidir.
• Süreç, girdiyi çıktıya çeviren dönüşüm işlemlerine verilen addır. Bir üretim süreci,
nefes alım süreci veya matematiksel hesaplama buna verilebilecek örneklerdir.

• Çıktı, dönüşüm işlemi ile üretilmiş yeni
verilerin gidecekleri son noktaya taşınmalarını içerir. Örneğin bitmiş ürünler, insan
hizmetleri ve bilgi yönetimi birer çıktıdır.
• Geri Bildirim, bir sistemin performansı
hakkındaki verilerdir. Örneğin satış performansları hakkındaki veriler satıştan sorumlu müdür için bir geri bildirimdir.
• Kontrol, geri bildirimi takip ederek ve değerlendirerek sistemin amacına uyacak şekilde hareket edip etmediğini belirlemeyi kapsar. Kontrol işlevi sistemin girdisine ve süreç
bileşenlerine sistemin uygun çıktıyı üretmesini sağlamak için gerekli düzenlemeleri
yapar. Örneğin satıştan sorumlu bir müdür
satış elemanlarının satış performansları hakkındaki geri bildirimleri değerlendirdikten
sonra onları yeni bölgelere görevlendirebilir

Genel anlamda bir işletmede olabilecek farklı nitelikteki fonksiyonlar arasında; yönetim, pazarlama, üretim, insan kaynakları yönetimi, finansman, muhasebe, halkla ilişkiler, tedarik, ar-ge örnek olarak verilebilir.

Bu tanıma baktığımızda yönetimin dört temel fonksiyona sahip olduğunu ve bu fonksiyonların da planlama, örgütleme, yönlendirme ve kontrol olduğunu söyleyebiliriz.

Peki, yönetici kime denir? Yönetici, başkaları vasıtasıyla işgören kişidir. Bir başka ifadeyle, örgütsel kaynakları, örgütsel amaçları başarmak için iş birliği ve uyum içerisinde kullanan kişidir.

İşletmelerde genel olarak “üst, orta ve alt olmak üzere” üç farklı düzeyde yönetim kademesi vardır. Yöneticileri yönetici olmayan çalışandan ayıran en önemli fark “yetki” dir.

Üretim işlevi genel olarak bir dönüştürme süreci olarak tanımlanmaktadır. Bu süreçte ham madde, yarı mamul madde, malzeme, sermaye, insan kaynakları ve emek gibi girdiler, işletmenin ürün ve hizmetleri gibi çıktılara dönüştürülür.

Üretim fonksiyonuna yön veren ve onun tamamlayıcısı olan fonksiyon pazarlama fonksiyonudur.

İşletmeler hangi pazar dilimindeki tüketici istek ve ihtiyacına yönelik üretim ve pazarlama faaliyetleri yürütüleceğine karar vermelidir. Yani hedef pazarı belirlemelidir.

insan kaynakları planlaması, çalışanların seçimi ve yerleştirilmesi, eğitimi ve geliştirilmesi, çalışanların performansının değerlendirilmesi, iş yerinde çalışanların ücret ve maaş yönetimi, endüstriyel ilişkiler, iş güvenliği ve işçi sağlığı olarak sıralamak mümkündür

Halkla ilişkiler faaliyetleri araştırma, planlama, uygulama ve değerlendirme olmak üzere dört aşamalı bir süreçten geçmektedir.