İŞLETME İLKELERİ

Kurumsal vatandaşlık, işletmelerin toplumdaki artan rolleriyle birlikte artan sorumluluklarının sonucunda ortaya çıkmıştır. Kurumsal vatandaşlık kavramı, hem sürdürülebilir bir kalkınma hem de sürdürülebilir bir işletme için işletmenin bir vatandaş olarak sorumluluklarını tanımlamaktadır. Kurumsal vatandaşlık, işletmelerin ticari faaliyetlerini gerçekleştirirken tüm yasal, ahlaki ve sosyal kurallara uyması ve toplumla arasında oluşan sosyal sözleşmenin gereklerini yerine getirmesidir.

Betimleyici paydaş teorisine göre işletme gerçek değerini, iş birliğinin ve rekabetin merkezinde yer alarak sağlamaktadır. Teori bazı ayırt edici özellikleri ve spesifik davranışları açıklamakta kullanılmaktadır.

Araçsal paydaş teorisi;işletmenin verimlilik amacıyla, sosyal sorumluluk çerçevesinde paydaş yönetimiyle arasındaki bağı konu edinmektedir. Bu yaklaşıma göre diğer şartlar aynı kalmak kaydıyla, paydaş yönetimini benimseyen işletmelerin kârlılık, süreklilik ve büyüme konularında daha iyi bir performans sergileyecekleri belirtilmektedir.

Temel ahlak sistemleri;

Relativizm (Bireysel Çıkar)
Faydacılık (Fayda ve Maliyetler) 
Evrenselcilik (Görev)
Haklar (Bireysel Hak ve Özgürlükler) 
Dağıtıcı Adalet (Hak ve Adalet) 
Ebedi Yasa (Kutsal Kitap)

İşletmenin sosyal sorumluluğu, insanı, toplumu ve çevreyi etkileyen herhangi bir eylemi için işletmenin sorumlu davranması anlamı taşımaktadır.

Carroll sosyal sorumluluğun dört boyutta incelenebileceğini ifade etmektedir. Yukarıda bahsedildiği üzere bunları, ekonomik, yasal, ahlaki ve gönüllü sorumluluklar olarak sayabiliriz. Carroll, bu dört boyuttan oluşan bir sosyal sorumluluk piramidi (modeli) geliştirmiştir. Sosyal sorumluluk piramidinde ele alınan kategoriler önceliklerine göre sıralanmaktadır.

İşletmelerin sosyal sorumlulukları piramidi genel olarak dört aşamadan oluşmaktadır. İşletmenin büyüklüğü, sektörü, iş yaptığı ülke, yönetim tarzı vb. faktörler ne olursa olsun, piramidin en altında ekonomik sorumluluklarının olması gerektiği düşünülmektedir.

Sosyal sorumluluk piramidinin en üst basamağında yer alan gönüllü sorumluluklar, ekonomik açıdan büyümüş ve gelişmiş işletmelerin topluma katkıda bulunacak sosyal yatırımlara, çoğunlukla doğrudan bir sonuç beklemeksizin katılım göstermeleridir.

İşletmenin pay sahiplerine karşı sorumlulukları arasında, hesapların doğru tutulması, kar ve zararın doğru ve gerçekçi olarak hesaplanması, yeni sermaye elde etme adına karın olduğundan fazla veya bazı açıkları kapatma adına olduğundan düşük gösterilmesi sıkça karşılaşılan durumlar arasındadır.

Kurumsal vatandaşlık, işletmelerin ticari faaliyetlerini gerçekleştirirken tüm yasal, ahlaki ve sosyal kurallara uyması ve toplumla arasında oluşan sosyal sözleşmenin gereklerini yerine getirmesidir.

İşletmenin bireyi, toplumu ve çevreyi etkileyen eylemleri için sorumlu davranmasına sosyal sorumluluk adı verilir.

Modern yaklaşıma göre müşteriler, işletme için birinci derecede öneme sahiptir ve işletme gelirinin sağlayıcıları olarak görülürler.

İşletmelerde sosyal sorumluluk kavramı 1950'li yıllardan itibaren önem kazanmaya başlamıştır.

Betimleyici paydaş teorisine göre işletme gerçek değerini, iş birliğinin ve rekabetin merkezinde yer alarak sağlamaktadır.

Araçsal teori, işletmenin verimlilik amacıyla, sosyal sorumluluk çerçevesinde paydaş yönetimiyle arasındaki bağı konu edinmektedir.

Sosyal sorumluluk ekonomik, yasal, ahlaki ve gönüllü sorumluluklar olarak dört boyutta incelenmektedir.

İşletmelerin müşterilerine karşı ilk sorumluluğu,müşterinin istek ve beklentilerine uygun ürün ve hizmetlerin üretilip pazara sunulmasıdır

Sosyal sorumlulukta klasik yaklaşıma öncülük eden yönetim bilimci Milton Friedman'dır.

Teknoloji iş ahlakı ile ilgili işletme dışı faktörlerden biridir.

Ücret ve çalışma hakları insan kaynakları fonksiyonu ile ilgili iş ahlakı konuları arasında yer alır.