İŞLETME İLKELERİ - Deneme Sınavı - 7

Orta ölçekli işletmeler, yıllık istihdam edilen çalışan sayısı 250 kişiden az olan ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosun­dan herhangi biri 125 milyon Türk lirasını aşmayan işletmelerdir.

 

Sermayeleri ve yönetimleri bakımından kişilere (şa­hıslara) bağlı olarak örgütlenen ve sorumlulukları or­takların kişisel varlıklarını da kapsayan işletmelerdir. Bu işletmeler, tek kişi işletmesi, adi şirket, kollektif ve komandit şirketlerdir.

 

 

Adi şirket, iki veya daha fazla kişinin ortak bir amaca ulaşmak için sermaye ve emeklerini birleşti­rerek sözlü veya yazılı bir sözleşmeye dayalı olarak kurdukları işletme türüdür

Bankacılık, sigortacılık ve di­ğer sektörlerde büyük sermaye gerektiren alanlar­da karşılaşılan gelişmiş bir ticari ortaklık türü olan anonim şirketlerin avantajları;  ortakların sorumluluklarının sınırlı olması, yönetimin profesyoneller tarafından gerçekleştirilmesi, büyüme yeteneğinin fazla olması, şirketin veya payların devrinin kolay olması ve sürekliliğinin payların devrinden etkilenmemesi.

Genellikle ortakları tarafından yönetilen ve müdürler tarafından temsil edilen li­mited şirketin en belirgin özellikleri şunlardır; yazılı sözleşmeyle kurulur ve tüzel kişiliğe sahiptir, ticari unvanı vardır, tahvil ve hisse senedi çıkaramaz, ortaklar gerçek veya tüzel kişi olabilir, ortaklık payının devri diğer ortakların izni­ni gerektirir, ortakların sorumluluğu şirkete getirdikleri sermaye miktarı ile sınırlıdır, bankacılık ve sigortacılık faaliyetleriyle uğ­raşamaz, kredi sağlama olanakları sınırlıdır ve büyük girişimlerde bulunamaz ve kolay ge­lişemez.

Limited şirketler hisse senedi veya tahvil çıkaramadığı halde anonim şirketler çıkarabilmektedir.

Kollektif şirketlerde ortaklar şirketin borç ve yükümlülükleri karşısında sınırsız sorumluluğa sahiptir. Komandit şirketlerde komanditer ortakların sorumluluğu sınırlıdır. benzer şekilde limited ve anonim şirketlerde de ortakların sorumluluğu şirkete yatırdıkları sermaye miktarı ile sınırlıdır.

Kooperatifler şirket değildir; tüzel kişiliği olan özel kuruluşlardır

Çalışan sayısı 50-250 arasında ve satış hasılatı 25 milyon TL-125 milyon TL arasında olduğundan sorudaki işletme orta ölçekli işletme sınıfında yer alır.

Düşük maliyetler KOİ'lerin avantajlarındandır. Diğer seçeneklerde KOBİ'lerin dezavantajları sıralanmıştır.

İktisadi Devlet Teşekkülleri (İDT), sermayesinin tamamı devlete ait, iktisadi
alanda ticari esaslara göre faaliyet göstermek üzere kurulan kamu iktisadi teşebbüsleridir. Öncelikli olarak kâr amacı güderler.

Yerel yönetim işletmeleri, belediyelere, il özel idarelerine ve köylere bağlı olarak kurulan işletmelerdir. Kamu hizmeti görmek için veya ticari amaçlarla kurulurlar. Belediyelerin su, doğal gaz, toplu taşıma işletmeleri ve ekmek fabrikaları ile il özel idarelerine ait oteller, köy tüzel kişiliklerinin kurup işlettikleri kaplıcalar
bu tür işletmelerin tipik örnekleridir.

Kamu İktisadi Kuruluşlarına örnek olarak Devlet Hava Meydanları Genel Müdürlüğü, Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğü verilebilir

Temel endüstri işletmeleri; çiftçilik, ormancılık, balıkçılık, hayvancılık ve madencilik faaliyetleriyle uğraşan işletmelerden oluşur. Dolayısıyla, maden işletmesi temel endüstri işletmesidir.

Petrol rafinerisi imalat endüstrisi işletmesidir. Diğer seçeneklerdeki işletmeler hizmet işletmeleridir.

Sosyal sorumluluk; İşletmenin bireyi, toplumu ve çevreyi etkileyen eylem(ler)i için sorumlu davranmasıdır.

Carroll sosyal sorumluluğun dört boyutta incelenebileceğini ifade etmektedir. Bunları, ekonomik, yasal, ahlaki ve gönüllü sorumluluklar olarak sayabiliriz.

Piramidin üçüncü basamağında ahlaki sorumluluklar yer almaktadır. Ahlaki sorumluluklar, doğru ve adil olanı yapmakla, sosyal paydaşlara zarar gelmesini önlemekle ya da gelmesi muhtemel zararı asgari düzeye indirmekle ilgilidir.

Piramidin en üst basamağında gönüllü sorumluluklar olarak ifade edilen toplumun işletmeden iyi bir vatandaş olarak yerine getirmesini beklediği sorumluluklardan oluşmaktadır. Gönüllü sorumluluklar; işletmelerin iç ve dış sosyal paydaşlarına katkıda bulunmaları ve yaşam kalitesini iyileştirme çabaları olarak görülmektedir.

Çalışanlara karşı işletmelerin sorumlulukları arasında, hayat standardına uygun ücret ödemek, iş tatmini sağlayacak çalışma koşulları oluşturmak ve iyileştirmelerde bulunmak, insan ilişkilerine değer verilen çalışma ortamları oluşturmak, mesleki eğitim ve kariyer gelişimlerine katkıda bulunmak, sağlık açısından zararlı iş ortamlarından kaçınmak vb. sayılabilir.