İŞLETME İLKELERİ - Deneme Sınavı - 5

Carroll sosyal sorumluluğun dört boyutta incelenebileceğini ifade etmektedir. Yukarıda bahsedildiği üzere bunları, ekonomik, yasal, ahlaki ve gönüllü sorumluluklar olarak sayabiliriz. Carroll, bu dört boyuttan oluşan bir sosyal sorumluluk piramidi (modeli) geliştirmiştir. Sosyal sorumluluk piramidinde ele alınan kategoriler önceliklerine göre sıralanmaktadır.

İşletmelerin sosyal sorumlulukları piramidi genel olarak dört aşamadan oluşmaktadır. İşletmenin büyüklüğü, sektörü, iş yaptığı ülke, yönetim tarzı vb. faktörler ne olursa olsun, piramidin en altında ekonomik sorumluluklarının olması gerektiği düşünülmektedir.

Sosyal sorumluluk piramidinin en üst basamağında yer alan gönüllü sorumluluklar, ekonomik açıdan büyümüş ve gelişmiş işletmelerin topluma katkıda bulunacak sosyal yatırımlara, çoğunlukla doğrudan bir sonuç beklemeksizin katılım göstermeleridir.

İşletmenin pay sahiplerine karşı sorumlulukları arasında, hesapların doğru tutulması, kar ve zararın doğru ve gerçekçi olarak hesaplanması, yeni sermaye elde etme adına karın olduğundan fazla veya bazı açıkları kapatma adına olduğundan düşük gösterilmesi sıkça karşılaşılan durumlar arasındadır.

Kurumsal vatandaşlık, işletmelerin ticari faaliyetlerini gerçekleştirirken tüm yasal, ahlaki ve sosyal kurallara uyması ve toplumla arasında oluşan sosyal sözleşmenin gereklerini yerine getirmesidir.

İşletmenin bireyi, toplumu ve çevreyi etkileyen eylemleri için sorumlu davranmasına sosyal sorumluluk adı verilir.

Modern yaklaşıma göre müşteriler, işletme için birinci derecede öneme sahiptir ve işletme gelirinin sağlayıcıları olarak görülürler.

İşletmelerde sosyal sorumluluk kavramı 1950'li yıllardan itibaren önem kazanmaya başlamıştır.

Betimleyici paydaş teorisine göre işletme gerçek değerini, iş birliğinin ve rekabetin merkezinde yer alarak sağlamaktadır.

Araçsal teori, işletmenin verimlilik amacıyla, sosyal sorumluluk çerçevesinde paydaş yönetimiyle arasındaki bağı konu edinmektedir.

Sosyal sorumluluk ekonomik, yasal, ahlaki ve gönüllü sorumluluklar olarak dört boyutta incelenmektedir.

İşletmelerin müşterilerine karşı ilk sorumluluğu,müşterinin istek ve beklentilerine uygun ürün ve hizmetlerin üretilip pazara sunulmasıdır

Sosyal sorumlulukta klasik yaklaşıma öncülük eden yönetim bilimci Milton Friedman'dır.

Teknoloji iş ahlakı ile ilgili işletme dışı faktörlerden biridir.

Ücret ve çalışma hakları insan kaynakları fonksiyonu ile ilgili iş ahlakı konuları arasında yer alır.

Vergilerin düşük hesaplanabilmesi için gerçek dışı belgelerin kullanılması işletme içi faktörlerle ilgili iş ahlakı konularından muhasebe fonksiyonu ile ilgili iş ahlakı konuları içinde yer alır.

İşletmelerin ticari faaliyetlerini gerçekleştirirken tüm yasal, ahlaki ve sosyal kurallara uyması ve toplumla arasında oluşan sosyal sözleşmenin gereklerini yerine getirmesine kurumsal vatandaşlık adı verilir.

Ahlak sistemlerinden relativizm'e göre karar verme ölçütü bireysel çıkar ve ihtiyaçlardır.

İşletmelerin sosyal sorumluluklarının yerine getirilmesi, işletmelerin topluma karşı olan ekonomik ve sosyal sorumluluklarının karşılanması yanında, yükümlülüklerinin yerine getirilmesi ölçüsünde bir sosyal kabulün oluşmasına da katkıda bulunmaktadır.

İşletmelerin sosyal sorumlulukları günümüz modern işletmelerinin iki özelliğinden dolayı ortaya çıkmaktadır (1) İşletmenin asıl işlevleri genişleyen bir çıkar grubu için gerçekleştirilmektedir. (2) Çıkar gruplarının yaşamları üzerinde bu işlevlerin önemli oranda etkisi bulunmaktadır.