İŞLETME HUKUKU

Reklam Konseyi, Tüketicinin Korunması Hak- kında Kanun kapsamında kurulan, Ticaret Bakanlığının koordinatörlüğünde yılda en az bir kez toplanması gereken ve reklam politikalarının oluşturulması ve uygulanması ile ilgili faaliyet gösteren bir kuruluştur.

Hakem heyetinin kararlarına karsı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde tüketici hakem heyetinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesine itiraz edebilir. İtiraz, tüketici hakem heyeti kararının icrasını durdurmaz. Ancak talep edilmesi şartıyla hâkim, tüketici hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir.

Tüketici Konseyi ve Reklam Konseyi, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında kurulan, yılda en az bir kez toplanması gereken kuruluşlardır. Ancak her iki konseyde de kamu kurum ve kuruluşlarından temsilciler bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Hakem heyetinin kararlarına karsı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde tüketici hakem heyetinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesine itiraz edilebilir. Doğru cevap D'dir.

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun “Tanımlar” başlığını taşıyan m. 3/l’de, tüketici işlemi “mal veya hizmet piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan, eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak üzere her türlü sözleşme ve hukuki işlem” olarak tanımlamıştır. Dolayısıyla kanunda tipik olarak düzenlensin ya da düzenlenmesin, her türlü hukuki işlem ve sözleşme, tüketici işlemi olabilme potansiyeline sahiptir. Doğru cevap B'dir.

Tüketici işlemine bağlı kıymetli evrakların sadece nama yazılı (taksitli satışlarda her bir
taksit için ayrı ayrı) senet olması gerekir. Ayrıca tüketici işlemlerinde (temerrüt de dâhil olmak üzere) bileşik faiz uygulamasına yer verilemez. Ancak tüketiciden alınmış şahsi teminatların müteselsil değil adi kefalet hükümlerine; tüketiciye alacaklarına karşı verilmiş şahsi teminatların ise adi değil müteselsil kefalet hükümlerine tabi olması gerekir. Doğru cevap D'dir.

Kanunlarda veya taraflar arasındaki sözleşmede daha uzun bir süre belirlenmediği takdirde, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir. Bu süre konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda taşınmazın teslim tarihinden itibaren beş yıldır. Doğru cevap D'dir.

TKHK kapsamında şunlar mal olarak kabul edilir:

Alışverişe Konu Olan Taşınır Eşya

Konut ve Tatil Amaçlı Taşınmaz Mallar

Elektronik Ortamda Kullanılmak Üzere Hazırlanan Yazılım, Ses, Görüntü ve Benzeri Maddi Olmayan Mallar

Tarımsal Ürünler, Toprağı İşleyerek Elde Edilen Sebze ve Meyve, Hayvancılıkla Elde Edilen İşlenmemiş Et ve Süt

Avlanma Sonucu Elde Edilen Şeyler

Bir Başka Taşınır ya da Taşınmazın Bütünleyici Parçası Haline Gelecek Şekilde OnunlaBirleşen ya da Monte Edilen Taşınırlar

Taşınmaz malların tamamı TKHK kapsamına girmez. TKHK kapsamındaki taşınmaz mallar sadece konut ve tatil amaçlı taşınmazlardır. Bu nedenle, örneğin, bir arsa ya da dükkân TKHK kapsamında giren taşınmaz mallar içerisinde yer almadığı için, tüketicinin bu tür mallarla ilgili, ayıplı mallara ilişkin korumadan yararlanması mümkün değildir.

Maddi Ayıp: Satına alınan bir malın ya da sunulan hizmetin, tüketicinin bu mal ya da hizmetten beklediği amaçları gerçekleştirecek nitelikte olmasıgerekir. Eğer tüketici eşyanın fiziki yapısındaki bazı eksiklikler nedeniyle beklenen amacı gerçekleştirmiyorsa maddi ayıp söz konusu olur. Eşyanın, bozuk, yırtık, kırık, çatlak, lekeli, sökük olması gibi hallerde maddi ayıp söz konusudur. Örneğin koşu atının hasta olması, arabanın motorunun bozuk olması, televizyonun göstermemesi, satın alınan vazonun çatlak, elbisenin yırtık veya lekeli olması gibi durumlarda maddi ayıp söz konusudur.

Satın alınan malın başkasının markasını veya telif haklarını ihlal etmesi hukukiyi ayıp, çamaşır makinesinin tanıtım kılavuzunda belirtilenden çok su harcaması ise ekonomik ayıp örneğidir.

Tüketicilerin uygun fiyat ve iyi kalitede temel mallara ulaşabil­mesini sağlayarak; hayatta kalma, yeterli yiyecek, giyecek, barınak, güvenlik ve sağlık garantisini içeren hak temel ihtiyaçlarını karşılama hakkıdır. Bu nedenle doğru şık “b”dir.

Temel ihtiyaçlarını karşılama hakkı ilk olarak İnsan Hakları Evrensel Beyan­namesi ile uluslararası düzeyde geniş çaplı olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Üreticilerin ürettikleri malların ön­görülen kullanım süreleri boyunca güvenli olmalarını sağlamayı içeren hak sağlık ve güvenliğin korunması hakkıdır.  Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Reklamlar, kullanma kılavuzlarının tüketiciye sunulması, mal­ların üzerine içeriklerinin, kullanım şekli ve tarihi gibi bilgilerin verilmesi bilgi edinme (bilgilendirilme) hakkına dayanır. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Tüketicilerin çeşitli mal ve hizmet­ler arasında gelir düzeylerine göre kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmesi, istedikleri mal ve hizmetleri ucuz ve kaliteli olarak alabilmesi için seçeneklerin sunulmasını içeren hak ekonomik çıkarların korunması (tercihte bulunma) hakkıdır. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

* Kapıdan satışlar, kredili ve taksitli satışlar, haksız şartlar içeren söz­leşmeler konularda tüke­ticilere daha iyi ve uygun koşullarda mal ve hizmet sunulmasını sağlamaya yönelik hak ekonomik çıkarların korunması (tercihte bulunma) hakkıdır. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Tüketi­cilerin örgütlenebilmeleri, hak ve çıkarları açısın­dan kendilerini ilgilendiren yasal, idari ve politik konularda düşünce ve görüşlerini belirtmeleri, kamuoyu oluşturabilmelerine yönelik hak örgütlenme ve temsil edilme (sesini duyurma) hakkıdır. Bu nedenle doğru şık “c”dir.

*Tüketici sözleşmeleri, satıcı veya sağlayıcılar ile tüketiciler arasında gerçekleştirilen ve satıcı veya sağlayıcıların kendi işletme faaliyetleri kapsamında, tüketicilerin son kullanıcı olarak ihtiyaçlarını karşı­lamak üzere bir malın mülkiyetini devretmeyi ya da hizmetin sağlanmasını, tüketicilerin ise bir bedel ödemeyi yükümlendikleri sözleşmelerdir. Bu nedenle doğru şık “b”dir.

Tüketici sözleşmelerinin özelliklerinden biri karşılıklı taraflardan birinin tüketici olmasıdır. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Bir mal veya hizmet satım sözleşmesinde ticari ve mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiye tüketici adı verilir. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Tüketici hakkı kavram ilk kez ABD’de başkan Kennedy tarafından kullanılmış ve dört temel tüketici hakkından söz edilmiştir:
• Tüketicinin bilgi edinmesi
• Tüketicinin sesini duyurması
• Tüketicinin tazmin edilmesi
• Tüketicinin örgütlenmesi