İŞLETME HUKUKU

Kamu güvenine sahip olup olmamaları açısından yapılan bir diğer sınıflandırmada kıymetli evrak kamu güvenine sahip olan kıymetli evrak ve kamu güvenine sahip olmayan kıymetli evrak olarak ikiye ayrılır. Devir şekli açısından emre ve hamiline yazılı olan kıymetli evrak kamu güvenine sahipken, nama yazılı kıymetli evrak kamu güvenine sahip değildir. Dolayısıyla doğru seçenek D şıkkıdır.

Kıymetli evrakı yatırım amacı taşıyıp taşımaması açısından da sınıflandırabiliriz. Pay senetleri, tahviller, banka bonoları, intifa senetleri, ipotekli borç senetleri yatırım amacı güden kıymetli evrak grubuna girerken; kambiyo senetleri, konişmento, makbuz senedi yatırım amacı gütmeyen kıymetli evrak grubunda yer alır.

Kanun bazı senetlerin hamile yazılı olarak düzenlenebileceğini açıkça öngörmüştür: Çek, tahvil, intifa senetleri, ipotekli borç ve irat senedi ile rehinli tahvilat bu tür kıymetli
evraka örnek gösterilebilir. Bono ve poliçe kambiyo senedi olmasına rağmen hamile yazılı düzenlenemezken, makbuz senedi ile hisse senedi kambiyo senedi vasfında değildir.

Kıymetli evrakın özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
• Kıymetli evrak bir borç senedidir.
• Kıymetli evrakın içerdiği hak ekonomik bir değer taşır.
• Kıymetli evrakın içerdiği hak devredilebilir.
• Kıymetli evrakta hak ile senet arasında sıkı bir bağ vardır.

Ciro zincirinin kopuk olması, vadenin henüz gelmemiş olması ya da senedin zamanaşımına uğramış olması da senet metninden anlaşılan ve herkes tarafından herkese karşı ileri sürülebilen defiler arasında yer alır.

Tam ciroda cironun kimin lehine yapıldığı gösterilir. Tam cironun aksine beyaz ciroda, senedin verildiği kişi gösterilmez.

Riziko, Sigorta sözleşmesiyle sigortacı tarafından üstlenilen tehlikeli olaylardır. Bu açıdan doğru seçenek C şıkkıdır.

Karşılıklı sigorta dışında kalan sigortacılık faaliyetleri sadece anonim şirketler tarafından yürütülebilir ve sigortacılık faaliyetinde bulunacak anonim şirketlerin sahip olması gereken nitelikler ve uyması gereken esaslar Sigortacılık Kanunu’nda ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

Sigorta sözleşmesi, sigorta ettiren ile sigortacının karşılıklı ve birbirine uygun iradelerini açıklamaları ile kurulur. Kanun, sigorta sözleşmesi için herhangi bir şekil şartı öngörmemiştir. Bu nedenle sigorta sözleşmesi, tarafların birbirine uygun irade açıklamaları ile sözlü olarak dahi kurulabilir.

Sigorta sözleşmesinde sigortacının borçları şunlardır: (i) Rizikoyu taşıma yükümlülüğü (ii) Aydınlatma yükümlülüğü (iii) Sigorta poliçesi verme yükümlülüğü (iv) Giderleri ödeme borcu (v) Tazminat ödeme borcu.

Beyan yükümlülüğü ise sigortalının borç ve yükümlülükleri arasında yer alır.

Kanun bazı senetlerin hamile yazılı olarak düzenlenebileceğini açıkça öngörmüştür: Çek, tahvil, intifa senetleri, ipotekli borç ve irat senedi ile rehinli tahvilat bu tür kıymetli evraka örnek gösterilebilir.

Bono ve poliçe, makbuz senedi ve varant ve bedelleri tamamen ödenmemiş ise, hisse senetleri hamile yazılı olarak düzenlenemez.

Çekin Türk Ticaret Kanunu’nda sayılan mutlak zorunlu unsurları şunlardır:
• Senet metninde “çek” kelimesi ve senet Türkçe’den başka bir dilde yazılmışsa o dilde çek karşılığı olarak kullanılan kelime
• Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedelin ödenmesi için havale
• Ödeyecek kişinin, “muhatabın” ticaret unvanı
• Düzenlenme tarihi
• Düzenleyenin imzası
• Banka tarafından verilen seri numarası
• Karekod

TTK m. 671’de sayılan unsurlardan vade bonoda da ihtiyari bir unsurdur. Zira vadesi gösterilmeyen bononun görüldüğünde ödenmesi şart edilmiş sayılır.

Temlik cirosu, senetten doğan bütün hakları devretmek için yapılır. Temlik cirosu tam ve beyaz ciro şeklinde yapılabilir. Bir ciro yapılış amacı bakımından hiç bir açıklık içermiyorsa temlik cirosu olarak kabul edilir.

Poliçede zamanaşımını düzenleyen TTK m. 749’a göre; Poliçeyi kabul edene karşı ileri sürülecek poliçeden doğan istemler, vadenin geldiği tarihten itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

Sigorta hukukunun kaynaklarının başında kanunlar gelmektedir. Bu kanunlara şunlar örnek gösterilebilir:
• Türk Ticaret Kanunu
• Türk Borçlar Kanunu
• Karayolları Trafik Kanunu
• Sigortacılık Kanunu
• Afet Sigortaları Kanunu

Zarar sigortalarında, sigortacı sigorta ettirenin uğradığı gerçek ve somut bir zararı karşılar. Örneğin yangın sigortası, hırsızlığa karşı sigorta, tekne sigortası, sorumluluk sigortası, taşıma sigortasında durum böyledir.

Meblağ sigortalarında ise rizikonun gerçekleşmesi halinde sigortacı, sigorta ettiren ya da sigortalının uğradığı zarara bakılmaksızın sözleşmede kararlaştırılan meblağı öder. Hayat sigortası ile kaza sigortası meblağ sigortasına örnek gösterilebilir.

Sigorta ettiren, sigorta sözleşmesinin tarafıdır ve prim borcunun borçlusudur. Buna karşın sigortalı başkası lehine sigortada sigorta sözleşmesinden doğan hakları talep edebilir, ancak sözleşmenin tarafı değildir. Lehtar da sigorta sözleşmesinin tarafı değildir; sadece can sigortalarında lehine sigorta yapılan kişidir. Lehtar da sigorta sözleşmesinin tarafı değildir; sadece can sigortalarında lehine sigorta yapılan kişidir.

Sigortacının sorumluluğu, aksine sözleşme yoksa, primin veya ilk taksidinin ödenmesiyle başlar.
Kara ve denizde eşya taşıma işlerine ilişkin sigortalarda ise sigortacı, sözleşmenin kurulmasıyla sorumlu olur (TTK m. 1421).

Sigorta sözleşmesinde sigortacının borçları şunlardır:

(i) Rizikoyu taşıma yükümlülüğü

(ii) Aydınlatma yükümlülüğü

(iii) Sigorta poliçesi verme yükümlülüğü

(iv) Giderleri ödeme borcu

(v) Tazminat ödeme borcu