İŞLETME HUKUKU

Olumlu Edim:Bir şeyi vermek ve bir şeyi yap­mak, olumlu bir davranışta bulunmayı gerektirir ve olumlu edim olarak ifade edilir. Olumlu edimde borçlu, bir eylemde bulunmak zorundadır. Örne­ğin satıcının sattığı malı, satın alan kişiye vermesi, mimarın bir proje hazırlaması, işçinin iş yerinde bir hizmette bulunması olumlu edime örnek oluşturur.

Olumsuz Edim: Olumsuz edimde ise borçlu, bir şeyi yapmama veya bir şeye katlanma yüküm­lülüğü altındadır. Örneğin, iki rakip arasında var olan, belirli bölgelerde birbirleri ile rekabette bu­lunmayacaklarına ilişkin rekabette bulunmama sözleşmesinde, rakiplerin birbirlerine karşı yüküm­lülükleri rekabette bulunmamaktır ve bu yükümlü­lük olumsuz edime örnek oluşturur. Olumsuz edim sözleşmeden doğabileceği gibi yasadan da doğabilir.

Ani Edim:Edimin, bir defada bir tek eylemle yerine getirilmesidir. Örneğin, satılan malın alıcıya teslimi, alıcının satın aldığı malın bedelini satıcıya ödemesi birer ani edimdir.

Sürekli Edim: Edimin, zaman içinde devam eden bir davranışla yerine getirilmesidir. Örneğin hizmet sözleşmesinde, işçi sürekli bir edim yerine getirmektedir.

Dönemsel Edim: Edimin, zaman içinde dü­zenli veya düzenli olmayan aralarla yerine getiril­mesidir. Örneğin kira sözleşmesinde, kiralayan her ay kira parası ödeyerek dönemsel edim yerine ge­tirmektedir.

Bölünemeyen Edim:Edimin konusu olan şe­yin niteliğinde veya değerinde esaslı bir değişiklik olmaksızın parçalara bölünerek yerine getirilmesi mümkün olmayan edimlerdir. Örneğin bir satış sözleşmesinde belirli bir malın (bir yarış atı, oto­mobil vb.) teslimi söz konusu ise, bölünemeyen edimden söz edilir.

İş Görme Amacı Güden Sözleşmeler:Bu gruba giren sözleşmeler, bir hizmetin ve işin görülmesini amaçlar. Dolayısıyla bu sözleşmelerde taraflardan birinin ediminin konusunu bir işin gö­rülmesi oluşturur. Örneğin “hizmet”, “eser”, “ya­yım”, “vekalet” sözleşmeleri bu grupta yer alırlar.

Saklama Amacı Güden Sözleşmeler:Bu sözleşmeler, alacaklıya ait belirli bir taşınır eşyanın belirli bir süre için güvenilir bir yerde sak­lanıp korunmasını ve süre sonunda alacaklıya geri verilmesini amaçlarlar. “Saklama”, “ardiyeciye bı­rakma”, “konaklama yeri, garaj, otopark, ve benzeri yerleri işletenlere bırakma” sözleşmeleri bu gurupta yer alırlar.

Güvence Amacı Güden Sözleşmeler:Bu gruba giren sözleşmeler, mevcut ya da ge­lecekte doğması muhtemel bir borcun ödenmesi­nin güvence altına alınmasını amaçlarlar. Bu gruba giren sözleşmelerde, güvence veren, asıl borcun borçlusu borcunu ödemediğinde, borcu ödeme yükümlülüğü altına girmektedir. “Kefalet”, “taşınır ve taşınmaz rehni”

Kombine sözleşmeler: Bu sözleşmelerde taraflardan biri, kanunda düzenlenmiş sözleşme tiplerine ait birden çok asli edimde bulunmayı, diğeri ise genellikle bir miktar para ödeme şeklinde tek bir edimde bulunmayı taahhüt eder.

Ani Edim: Edimin, bir defada bir tek eylemle yerine getirilmesidir. İşçi sürekli bir edim yerine getirmektedir. Tek bir eylemle biten bir edim değildir.

Çiftçinin tahılı teslim etme edimi bölünebilir edimdir. Bölünebilen edimde, edimin konusu olan şey
niteliğinde veya değerinde esaslı bir değişiklik olmaksızın parçalara bölünerek yerine getirilebilir.

Fulya mağazadan kıyafet aldığında mağaza işleten ve fulya arasında bir satım sözleşmesi kurulur.

Bir kimsenin istemediği halde arkadaşı için kefil olduğunu açıklaması gizli kayıt teşkil eder. İrade sakatlığı söz konusu değildir.

Kişi haksız eylemin unsurlarından biri değildir. Borçlar Kanunu m.49’a göre, “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür”. Borçlar Kanunu m. 49 hükmünden de anlaşılacağı gibi, haksız eylemden sorumluluk için dört unsurun varlığı gerekir. Bunlar; hukuka aykırılık, kusur, zarar ve nedensellik bağıdır.

Nedensiz zenginleşme nedeniyle, bir borcun doğabilmesi ve dava açabilmek için dört unsurun varlığı gerekir. Bunlar zenginleşme, haklı bir nedenin bulunmama, nedensellik bağı ve hukuka ve ahlaka aykırı bir amacın bulunmamasısıdır

Saklama dışındaki diğer seçenekler iş görme amacı güden sözleşmeler grubunda yer alırken saklama sözleşmesi saklama amacı güden sözleşmeler grubundadır.

Kendine özgü yapısı olan sözleşmeler, kısmen ya da tamamen, kanunda düzenlenmiş olan sözleşmelerde bulunmayan unsurlardan oluşur. Karma sözleşmenin  değil isimsiz sözleşmenin bir türüdür.

Örnek üzerine satış, tarafların sözleşmenin konusu olan malın alıcıya veya üçüncü bir kişiye bırakılan bir örneğe ya da tespit ettikleri bir mala uygun olması üzerinde anlaşmalarıyla yapılan satıştır (TBK m.247). Bu satışta satıcı, satılanın, örneğin niteliklerine uygun olduğunu taahhüt etmektedir

Müteselsil kefalet, alacaklının önce borçluyu takip etme ve rehnin paraya çevrilmesini isteme yollarına gitmeksizin doğrudan kefile başvurabileceği kefalet türüdür.