İŞLETME HUKUKU

iki yıl

beş

beş

beş

bir

bir- üç

on iki

on

Asliye Hukuk Mahkemesi

Kanundaki tanıma göre ticari işletme kavramının dört unsuru bulunmaktadır. Bunlar;
gelir sağlama amacı, devamlılık, bağımsızlık, esnaf faaliyeti sınırlarını aşmadır. Bir işletmenin ticari işletme olarak kabul edilebilmesi için bu unsurların tamamını içermesi gerekir. Tüzel kişiliğe sahip olma ise ticari işletme bakımından bir unsur değildir.

Şubeler bağımsız bir ticari işletme değildir. Zira şubeler aynı gerçek veya tüzel kişiye ait olup iç ilişkide merkeze bağlıdır.

Ticari işletmenin devrinde devrin kapsamına şubeler de dahildir (TTK m.11/3, TBK
m.202).

Ticari işletmenin devri için devir sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması ve ticaret siciline tescil ve ilan edilmesi gerekmektedir.

Ticari işletmenin devri tüm aktif ve pasifleri kapsayan bir işlemdir. Ancak içeriğinde borcun nakli de yer almasına rağmen işletmeden alacaklı olanların rızası aranmaz.

Ticari işletmenin bir bütün olarak devredilmesi gerekir.

TTK’da düzenlenmiş olmasından dolayı mutlak ticari iş olarak nitelendiren işler şu şekilde sıralanabilir: sigorta işleri, taşıma işleri, kambiyo senetleri, hisse senetlerine ilişkin işlemler, haksız rekabet, çatma.

Kira sözleşmesi TBK’da düzenlenmiş olmasına rağmen bir ticari işletme kurmak amacıyla işyeri kiralanması, sadece ticari işletmeyi ilgilendirdiği için ticari iş sayılır.

Bir işletmenin işçilerinin taşınması için servis otobüsü işleticisi ile anlaşma yapılması, işletmenin defterlerinin tutulması için bir mali müşavir ile anlaşılması ticari işletmeyi ilgilendirir ve ticari iş hükümlerine tabi olur.

Bir tacirin marketten bir kilogram meyve alması durumunda iş, somut olayın özellikleri gereği adi nitelikte sayılmaktadır.

Ticari işlerde taraflar faizin işlemeye başlayacağı tarihi serbestçe kararlaştırabilirler. 

Sözleşmede kararlaştırılmamış olsa dahi ticari işlere faiz yürütülür.

Ticari işlerde faiz oranı serbestçe belirlenir (TTK m.8). Taraflar, aralarındaki sözleşmede uygulanacak faiz oranlarını da serbestçe tespit edebilirler.

Bileşik faiz kural olarak yasaktır.

Ticari işlerde daha yüksek oranda temerrüt faizi oranı uygulanabilir.

Mutlak ticari davalar şunlardır:
1. TTK’da düzenlenen hususlardan doğan davalar,
2. Rehin karşılığında ödünç verme işi ile uğraşanlar hakkındaki davalar (Medeni Kanun
m.962-969)
3. Bir malvarlığının veya işletmenin devralınması ile işletmelerin birleşmesi ve şekil değiştirmesi hakkındaki davalar (BK m.202- 203), rekabet yasağına ilişkin davalar (BK
m.444 -447), yayın sözleşmesine ilişkin davalar (BK m.487-501), kredi mektubu
ve kredi emrine ilişkin davalar (BK m.515- 519), komisyon sözleşmesine ilişkin davalar (BK m.532-545), ticari temsilciler, ticari vekiller ve diğer tacir yardımcılarına ilişkin davalar (BK m.547-554), havale işlemlerine ilişkin davalar (BK m.555-560),
saklama sözleşmelerine ilişkin davalar (BK m.561-580),
4. Fikrî mülkiyet hukukuna dair mevzuatta öngörülen davalar,
5. Borsa, sergi, panayır ve pazarlar ile antrepo ve ticarete özgü diğer yerlere ilişkin özel hükümlerde öngörülen davalar,
6. Bankalara, diğer kredi kuruluşlarına, finansal kurumlara ve ödünç para verme işlerine ilişkin davalar,
7. Finansal kiralama sözleşmelerinden doğan davalar,
8. Kooperatifler Kanunu’nda düzenlenen konulardan doğan hukuk davaları,
9. İflas davaları.

Her iki tarafın da ticari işletmesiyle ilgili hususlardan doğan davalar ile belli konularda bir ticari işletmeyi ilgilendiren işlerden doğan davalar nispi ticari davalardır.

Tacir, sözleşme ile kararlaştırmış olan ücret ve sözleşme cezasının aşırı oldukları iddiasıyla indirilmesini mahkemeden isteyemez (TTK m.22). Kanun bu hakkı sadece tacir olmayanlara tanımıştır.

Bağımsız tacir yardımcılarından taciri temsil yetkisine sahip olan acente, temsil yetkisine sahip olmayanlar komisyoncu ve simsardır. Bağımsız tacir yardımcılarından acente TTK’da düzenlenirken, simsar ve komisyoncu Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir.

Tescili zorunlu olduğu halde tescil edilmemiş veya tescil edilip de ilanı zorunlu iken ilan olunmamış bir konu üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez. Aksini iddia eden ispatla yükümlüdür. Aynı şekilde tescile tabi olmadığı halde bir konu her nasılsa tescil edilmişse yine üçüncü kişilerin iyiniyetli oldukları varsayılır. Buna tescilin olumsuz etkisi denilmektedir.

Ticari işletmeler değişik bölgelerde veya yabancı ülkelerdeki müşterilerle iş yapabilmek için şubeler açabilirler. Merkez ve şube kavramı TTK’da tanımlanmamakta, bazı maddelerde merkez ya da şube olmaya sonuç bağlanmaktadır. Örneğin; her tacir, ticari işletmenin açıldığı günden itibaren onbeş gün içinde, ticari işletmesini ve seçtiği ticaret unvanını, işletme merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilan ettirir (TTK m.40/1). Buna göre her ticari işletmenin bir merkezi bulunmalıdır