İŞLETME HUKUKU - Deneme Sınavı - 9

Mal ve hizmet tüketen gerçek kişiler Rekabet Kanunu anlamında teşebbüs değildir. Bu nedenle doğru şık “c”dir.

Hizmet piyasasında rekabeti teşvik etkisi doğurabilecek anlaşmalar Rekabet Kanunu kapsamında yasak değildir. Bu nedenle doğru şık “c”dir.

Merkezi Cenevre’de bulunan Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü 14 Haziran 1967 tarihinde kurulmuş, 1974 yılında Birleşmiş Milletlerin bir örgütü haline gelmiştir. Türkiye bu örgüte 1975 yılından beri üyedir.

Bir anlaşmanın var­lığının ispatlanamadığı durumlarda, piyasadaki fiyat değişmelerinin rekabetin engellendiği piyasalar­dakine benzerlik göstermesi, teşebbüslerin uyumlu eylem içinde olduklarına karine teşkil eder. Bu nedenle doğru şık “b”dir.

İki rakip teşebbüsün aralarında anlaşarak ülkeyi bölgelere ayırma­ları ve birbirlerinin bölgelerine girmemeyi kabul etmeleri, pazar paylaşımı anlaşmasına örnek oluşturur. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Belirli bir malın üretici birliği ile aynı malın dağıtıcı birliği arasında birlik üyesi olmayanlara mal satılmaması konusunda ya­pılacak bir anlaşma piyasaya yeni gireceklerin engellenmesine örnek oluşturur. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Bireysel muafiyet, grup muafiyeti tebliğleri kapsamı dışında kalan durumlarda muafiyet şartlarının gerçekleşmiş olması halinde, ilgili teşebbüsün başvurusu üzerine, Kurul tarafından tanınan muafiyettir.

Belirli bir pazarın coğrafi sınırı malın ikame edilebilirliğine bağlı değildir. Bu nedenle doğru şık “c”dir.

Eşit durumdaki alıcılara aynı ve eşit hak, yükümlülük ve edimler için farklı şartlar ileri sürerek, doğrudan veya dolaylı olarak ayrımcılık yapılması hakim durumun kötüye kullanılmasına örnek oluşturur. Bu nedenle doğru şık “b”dir.

Bir teşebbüsün sahip olduğu kullanılmayan kapasitenin büyüklüğü, bu alana yapılacak yatırımları kazançsız hale getirebileceği için, başka teşebbüslerin
bu alana yatırım yapmalarını engeller. Bu durum ilgili piyasada rekabetin gerçekleşmesine engel olduğundan hakimlik göstergesi olarak kabul edilmektedir.

Kontrolde kalıcı değişiklik meyda­na getirecek şekilde, bir teşebbüsün tamamının, malvarlığının miras yoluyla devralınması, birleşme ve devralma olarak kabul edilmez. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Rekabet hukuku bir teşebbüsün diğer bir teşebbüsle birleşmesi veya bir teşebbüsün diğer bir teşebbüs tarafından devralınmasının hukuki biçimi ile
ilgilenmemekte, birleşme veya devralmanın ekonomik yönü ile ilgilenmektedir. Kanun’un ilgi odağını, ekonomik yoğunlaşma oluşturmaktadır. Ekonomik yoğunlaşmanın yasaklanabilmesi için, onun hangi kalıp içinde yapılmış olduğunun bir önemi yoktur.

Hakim durumun kötüye kullanılması RK kapsamında esasa ilişkin bir suç oluşturur.  Bu nedenle doğru şık “b”dir.

Tüketici hakkı kavram ilk kez ABD’de başkan Kennedy tarafından kullanılmış ve dört temel tüketici hakkından söz edilmiştir:
• Tüketicinin bilgi edinmesi
• Tüketicinin sesini duyurması
• Tüketicinin tazmin edilmesi
• Tüketicinin örgütlenmesi

Birleşmiş Milletler Deklarasyonunda, Avrupa Birliğinin ortaya koyduğu beş temel hak geliştirilerek sekiz temel tüketici hakkı ortaya konulmuştur:
• Temel İhtiyaçları Karşılama Hakkı
• Sağlık ve Güvenliğin Korunması Hakkı
• Ekonomik Çıkarların Korunması (Tercihte Bulunma) Hakkı
• Bilgi Edinme (Bilgilendirilme) Hakkı
• Eğitilme Hakkı
• Tazmin (Zararların Giderilmesi) Hakkı
• Örgütlenme ve Temsil (Sesini Duyurma) Hakkı
• Sağlıklı bir Çevrede Yaşama Hakkı

Temel ihtiyaçları karşılama hakkı, tüketicilerin uygun fiyat ve iyi kalitede temel mallara ulaşabilmesini sağlayarak; hayatta kalma, yeterli yiyecek, giyecek, barınak, güvenlik ve sağlık garantisini içeren bir haktır. Diğer bir ifade ile bu hak, insan yaşamı için gerekli olan yeme, içme, barınma, tedavi edilme gibi gereksinimlerinin giderilmesini isteme hakkıdır. Bu hakların kapsamına, insana insan olmasından dolayı tanınan evrensel ve anayasal haklar, haberleşme, seyahat etme gibi olanakların sunulmasını talep etmek de girer. Bireyin yaşamını sürdürebilmesine yetecek en az gereksinimlerini sağlayabileceği olanaklara sahip olması kişilerin temel haklarından biridir.

Satın alınan mal ya da hizmetlerin öngörülen nitelikte olmaması, yani ayıplı çıkması durumunda; ayıplı malın geri alınması, değiştirilmesi, ayıplı hizmetin yeniden görülmesi ve bunun gibi ayıpların ve neden oldukları her türlü maddi, hukuki ve ekonomik zararların karşılanması, tazmin hakkı kapsamındadır.

Örgütlenme ve temsil edilme hakkı, hakların korunmasında tüketicilerin bir araya gelebilmelerini ve tüketicilerin korunmasına ilişkin mevzuatın, oluşturulmasında ve değiştirilmesinde, tüketicilerle ilgili alınacak kararlarda, tüketici temsilcilerinin yer almasını gerektirir. Diğer bir ifade ile bu hak, tüketicilerin örgütlenebilmeleri, hak ve çıkarlarıyla açısından kendilerini ilgilendiren yasal, idari, teknik, ticari, ekonomik, sosyal ve politik konularda düşünce ve görüşlerini belirtmeleri, kamuoyu oluşturabilmeleri ve çeşitli kuruluşlarca alınan kararlara oluşturdukları
kuruluşlar ile katılabilmelerini ifade eder.

Sivil tüketici kuruluşları, tüketicilerin çıkarlarını korumak amacıyla, tüketiciler tarafından kurulan özel hukuk tüzel kişileridir. Bu kuruluşlar, piyasa denetimi, malların laboratuvarlarda incelenmesi,
fiyat ve kalite karşılaştırmaları gibi faaliyetlerde
bulunurlar. Bu kuruluşlar tüketicilerin bilgi edinme hakkı kapsamında faaliyette bulunurlar; mal ve
hizmetlere ilişkin test ve araştırmalar yaparak bu
bilgileri tüketicilere sunarlar.

Hakem heyetleri, ilçelerde kaymakamlıklar bünyesinde, illerde ise Ticaret il müdürlüklerinde görevlerini yürütürler.