İŞLETME HUKUKU - Deneme Sınavı - 4

Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun 11. maddesine göre, tüketiciye satın aldığı malın ayıplı çıkması halinde bir takım haklar tanınmıştır. Tüketici, ayıplı mal nedeniyle şu hakları kullanabilir:• Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme • Ayıp oranında bedel indirimi isteme• Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde satılanın ücretsiz onarılmasını isteme • Olanak varsa malın ayıpsız yenisiyle değiştirilmesini isteme

TKHK m. 61/2’ye göre; “ticari reklamların, Reklam Kurulunca belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, dürüst ve doğru olmaları esastır.” Ahlaka aykırılık ve dürüstlük ilkesine ilişkin kıstasların saptanmasında, hâkimin dünya görüşü, bulunduğu yerdeki ahlak anlayışı ve değer yargıları önemlidir. Kanunun 61/2 maddesinde sayılan ilkeler çok genel olup, uygulanmalarında değer yargılarına ve hâkimin takdirine büyük ölçüde yer veren ilkelerdir. TKHK m. 61’de bu genel ilkelerin yanında diğer ilkelere de yer verilmiştir.

Günümüzde, üretimin artması, seri ve kütle üretimine dönüşmesi sonucu standart sözleşmeler denilen sözleşmeler ortaya çıkmıştır. Sözleşmelerin matbu hale gelmesiyle de tarafların müzakere olanağı ortadan kalkmıştır. Alıcı ile satıcı arasındaki anlaşma genellikle, tarafların edimlerine ilişkin olmakta diğer hususlar ise Genel İşlem Şartları içinde düzenlenmiş olduğundan, satıcı tarafından diğer tarafa dikte edilmektedir. Tüketicin Korunması hakkında Kanunun kabulünden önce tüketiciler, uzun yıllar bundan zarar görmüşlerdir. Uzman hukukçulara hazırlattırılan standart sözleşmelerin tarafını oluşturan tüketicilerin korunması bir zorunluluk olarak ortaya çıkmıştır. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 5. maddesi tüketici sözleşmelerdeki haksız şartları düzenlemektedir. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda yer alan bu hüküm genel genel işlem şartlarını değil, tüketici sözleşmelerindeki haksız şartları düzenlemektedir.

İş yeri dışında kurulan sözleşmeler yazılı olarak kurulmadıkça geçerli olmaz. Geçerli bir sözleşme kurmamış olan satıcı veya sağlayıcı, sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri süremez. Satıcı veya sağlayıcı; tüketicinin kendi el yazısı ile sözleşme tarihini yazmasını ve sözleşmeyi imzalamasını sağlamak, sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye vermek ve mal veya hizmeti tüketiciye sunmakla yükümlüdür. Sözleşmenin tüketiciye teslim edildiğinin ve mal veya hizmetin sunulduğunun ispatı satıcı veya sağlayıcıya aittir (TKHK m. 47/4). Diğer bir ifade ile tüketici sözleşmenin teslim edilmediğini ve mal ve hizmetin sunulmadığını ileri sürüyorsa bunu ispat etmek zorunda değildir.

Tüketici, mesafeli sözleşmeyi ya da buna karşılık gelen herhangi bir teklifi kabul etmeden önce ayrıntıları yönetmelikte belirlenen hususlarda ve siparişi onaylandığı takdirde ödeme yükümlülüğü altına gireceği konusunda açık ve anlaşılır şekilde satıcı veya sağlayıcı tarafından bilgilendirilir. Tüketicinin bilgilendirildiğine ilişkin ispat yükü satıcı veya sağlayıcıya aittir. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre, tüketici, internetten satın alacağı mal ve hizmetle ilgili ayrıntıları yazılı olarak onaylamadıkça sözleşme de kurulamayacak, dolayısıyla ayrıntısı ve özellikleri belirtilmeyen ürünü satın almak zorunda kalmayacaktır. Tüketici, satın alacağı ürünün ayrıntısını ve özelliklerini okuduğunu ve satın alma işlemini onayladığını yine elektronik ortamda yazılı olarak bildirebilecektir.

Piyasalarda fiili ve anlaşma sonucu doğacak tekelleşme ve kartelleşmeyi önler. Rekabeti bozucu devlet işlemlerinin denetimi Rekabet Kanunu’nun kapsamı dışındadır. Tüketicinin korunmasını sağlar. Rekabet Kanunu teşebbüs ve teşebbüs birliklerine uygulanmaktadır.  Rekabet hukukunun teşebbüs kavramı ticaret hukukunun ticari işletme kavramından daha geniştir.

Üretim zincirinin farklı seviyesinde bulunan teşebbüsler arasında yapılan rekabeti sınırlayıcı anlaşmalara ise dikey anlaşmalar denilmektedir. Bu anlaşmalar genellikle, tek elden dağıtım, coğrafi pazar ve müşteri paylaşma, yeniden satış fiyatlarının tespiti gibi sınırlamalar içermektedir.

Kanun’un 3 üncü maddesine göre hakim durum: “Belirli bir piyasadaki bir veya birden fazla teşebbüsün rakipleri ve müşterilerinden bağımsız hareket ederek, fiyat, arz, üretim ve dağıtım miktarı gibi ekonomik parametreleri belirleyebilme gücüdür”.

Rekabeti sınırlayıcı olmasına karşın bu tür anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlarına muafiyet tanınarak, yasak kapsamı dışına çıkarılmaları mümkündür. 

Kanundaki koşullarının tamamının varlığı halinde, muafiyet
belgesi verilir.

Bireysel muafiyet sadece başvuruda bulunan teşebbüsler için ve başvuru konusu olayla sınırlı olarak tanınmaktadır.

Grup muafiyeti tebliğleri ise Rekabet Kurumu tarafından çıkartıldıkları için benzer şekilde, Rekabet Kurumu tarafından yürürlükten kaldırılmaktadır.

Bireysel muafiyet, grup muafiyeti tebliğleri kapsamı dışında kalan durumlarda muafiyet şartlarının gerçekleşmiş olması halinde, ilgili teşebbüsün başvurusu üzerine, Kurul tarafından tanınan muafiyettir.

Bir anlaşmanın grup muafiyetinden yararlanabilmesi için Rekabet Kurumu’na bildirime gerek yoktur.

Rekabet Kurulu’ndan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ’in 5 inci maddesine göre; kontrolde kalıcı değişiklik meydana getirecek şekilde;

a) İki veya daha fazla teşebbüsün birleşmesi,
b) Bir veya daha fazla teşebbüsün tamamının ya da bir kısmının doğrudan veya dolaylı kontrolünün, hisse ya da malvarlığının satın alınarak devralınması,
c) Bir veya daha fazla teşebbüsün tamamının ya da bir kısmının sözleşmeyle veya diğer bir yolla bir ya da daha fazla teşebbüs tarafından devralınması, birleşme veya devralma işlemi sayılmaktadır.

Birleşme veya devralmaya ilişkin bir bildirimi alan Rekabet Kurulu ya yukarıda belirtilen konularda inceleme yaparak açık bir kararla ya da 30 gün içerisinde başvuruya ilişkin bir işlem yapmayarak veya cevap vermeyerek zımnen, birleşmeye izin
verebilir.

Kanun’un 21 inci maddesine göre; “Rekabet Kurumu, Rekabet Kurulu, başkanlık ve hizmet birimlerinden oluşmaktadır. Kurum’un karar organı Rekabet Kurulu’dur”.

Menfi tespit RKHK’nin 8 inci maddesine göre, Rekabet Kurulu’nun, elindeki bilgiler doğrultusunda teşebbüsler arası bir anlaşmanın, alınan bir kararın, gerçekleştirilen bir eylemin ya da birleşme ve devralmanın Kanun’un 4, 6 ve 7 nci maddelerine aykırı olmadığı sonucuna varmasıdır.

Müteselsil sorumluluk: Birden çok kişinin birlikte bir zarara sebebiyet verdikleri veya aynı zarardan çeşitli sebeplerden
dolayı sorumlu oldukları hallerde, her birinin borcun sadece kendisine düşen kısmından değil, tamamından sorumlu olmaları halidir.

Esas ilişkin görev ve yetkilerinden biri İlgililerin muafiyet ve menfi tespit taleplerini değerlendirip, uygun olan anlaşmalara muafiyet ve menfi tespit belgesi verir. Rekabet Kurulu’nun Teşkilata İlişkin Görevleri A, C ve E seçeneklerinde, Yasama Benzeri Görevleri ise D seçeneğinde verilmiştir.

Düzenleyenin medeni durumu

bir yıl

üç

1 yıl

altı ay