İŞLETME HUKUKU - Deneme Sınavı - 12

Satın alınan mal ya da hizmetlerin öngörülen nitelikte olmaması, yani ayıplı çıkması durumunda; ayıplı malın geri alınması, değiştirilmesi, ayıplı hizmetin yeniden görülmesi ve bunun gibi ayıpların ve neden oldukları her türlü maddi, hukuki ve ekonomik zararların karşılanmasıdır.

Satın alınan malların ya da yararlanılan hizmetin kendilerinden beklenen fonksiyonu yerine getirmemeleri halinde, onarılmalarını, aynısı ile değiştirilmelerini, ödenen bedelin geri iadesini ve zararlarının giderilmesi için yasal yollara başvurulabilmesini sağlayan bir haktır.

A, B, D ve E seçeneklerinde yer alan önermeler yanlış olup doğru cevap C seçeneğidir. Genel haciz yoluyla takip, takip talebi ile başlar ve borcun rızayla ödenmemesi halinde satış ve paylaştırma ile sona erer. Genel haciz yoluyla takibin temel aşamaları, takip talebinin icra dairesine verilmesi, icra dairesince ödeme emrinin gönderilmesi, takibin kesinleşmesi, haciz, satış ve paraların paylaştırılması şeklinde sıralanabilir.

Ödeme emrini alan borçlu, tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde ödeme emrine, takibin yapıldığı icra dairesinde itiraz edebilir (İİK m. 62, I). Doğru cevap B seçeneğidir.

Borçlunun ödeme emrine itiraz etmemesi veya itirazının icra mahkemesince kaldırılması nedeniyle takibin kesinleşmesi üzerine, aslında borçlu olmadığı bir parayı cebri icra tehdidi altında ödemek zorunda kalan borçlu ise görevli ve yetkili mahkemede, paranın kendisine iade edilmesi için istirdat davası açabilir (İİK m. 72, VII). Doğru cevap C seçeneğidir.

Tüketici Konseyi, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında kurulan, yılda en az bir kez toplanması gereken ve tüketiciler ile ilgili önemli kararlar alan bir kuruluştur.

Tüketici Konseyinin amaçları şunlardır:

* Tüketicinin sorunlarının, gereksinimlerinin ve çıkarlarının korunmasına ilişkin gerekli önlemleri araştırmak.

* Kanunun uygulanmasına yönelik tedbirlere dair görüşleri öncelikle ele almak ve ilgili mercilere iletmek.

Tüketici hakem heyetleri başkan dahil, biri tüketici örgütleri tarafından seçilen beş üyeden oluşur. Hakem heyetinin başkanlığı illerde ticaret il müdürü, ilçelerde ise kaymakam veya bunların görevlendireceği bir memur tarafından yürütülür. Tüketici hakem heyetinin üyeleri şunlardır:

• Belediye başkanının görevlendireceği uzman bir personel,
• Baronun, mensupları arasından görevlendireceği bir avukat,
• Tüketici örgütlerinin seçecekleri bir üye,
• Satıcının tacir olduğu uyuşmazlıklarda ticaret ve sanayi odasının ya da bunların ayrı ayrı örgütlendiği yerlerde ticaret odasının; satıcının esnaf ve sanatkar olduğu uyuşmazlıklarda, illerde esnaf ve sanatkarlar odaları birliğinin, ilçelerde ise en fazla üyeye sahip esnaf ve sanatkarlar odasının görevlendireceği bir üye.

İcra ve İflâs Kanunu’na göre, alacaklılar aşağıdaki sıralamaya uygun şekilde ödenir (İİK m. 140, II; m. 206):
1. Rehinli alacaklar
2. Devletin satılan malın aynından kaynaklanan vergi, resim gibi kamu alacakları
3. İmtiyazlı alacaklar (işçi alacakları, nafaka alacakları vb.)
4. İmtiyazsız alacaklar
Bu sıralamada önde yer alan alacak grupları ödenmeden, sonra gelen alacaklar ödenemez. Doğru cevap B seçeneğidir.

Menfi tespit davasında borçlunun lehine karar verilirse, daha sonra borçlu aleyhine icra takibi başlatılması mümkün olmadığı gibi, varsa daha önce başlatılmış olan icra takibi iptal edilir ve borçlu takip konusu borcu ödemekten kurtulur. Menfi tespit davası borçlunun lehine sonuçlanırsa, icra takibi hemen durur, mahkeme kararının borçlunun lehine sonuçlanması üzerine, icra işlemleri eski hale iade edilir (İİK m. 72, II). Ancak borçlu aleyhine karar verilmesi halinde borçluya yönelik icra takibi başlatılmasına yönelik bir engel yoktur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Taşınmaz malların tamamı TKHK kapsamına girmez. TKHK kapsamındaki taşınmaz mallar sadece konut ve tatil amaçlı taşınmazlardır. Bu nedenle, örneğin, bir arsa veya dükkan TKHK kapsamında giren taşınmaz mallar içerisinde yer almadığı için, tüketicinin bu tür mallarla ilgili, ayıplı mallara ilişkin korumadan yararlanması mümkün değildir.

Birleşmiş Milletler Deklarasyonunda, Avrupa Birliğinin ortaya koyduğu beş hak geliştirilmiştir. Böylece sekiz temel tüketici hakkı ortaya konulmuştur:

• Temel İhtiyaçları Karşılama Hakkı

• Sağlık ve Güvenliğin Korunması Hakkı

• Ekonomik Çıkarların Korunması (Tercihte Bulunma) Hakkı

• Bilgi Edinme (Bilgilendirilme) Hakkı

• Eğitilme Hakkı

• Tazmin (Zararların Giderilmesi) Hakkı

• Örgütlenme ve Temsil (Sesini Duyurma)Hakkı

• Sağlıklı bir Çevrede Yaşama Hakkı

Maddi Ayıp: Satına alınan bir malın ya da sunulan hizmetin, tüketicinin bu mal ya da hizmetten beklediği amaçları gerçekleştirecek nitelikte olması gerekir. Eğer tüketici eşyanın fiziki yapısındaki bazı eksiklikler nedeniyle beklenen amacı gerçekleştiremiyorsa maddi ayıp söz konusu olur. Eşyanın, bozuk, yırtık, kırık, çatlak, lekeli, sökük olması gibi hallerde maddi ayıp söz konusudur. Örneğin koşu atının hasta olması, arabanın motorunun bozuk olması, televizyonun göstermemesi, satın alınan vazonun çatlak, elbisenin yırtık veya lekeli olması gibi durumlarda maddi ayıp söz konusudur.

Tüketicinin Korunmasına ilişkin Birleşmiş Milletler Beyannamesi, tüketici koruma hukuku ve siyaseti ile ilgili en iyi uygulamaları içeren bir beyannamedir. Ancak uluslararası düzeyde uygulanabilecek bir politika çerçevesi olarak hükümetlerin aynı fikirde olabilecekleri temel tüketici koruma amaçlarını ortaya koymaktadır.

Ekonomik Ayıp: Alıcının maldan beklediği yararlanma ve kullanma olanağını azaltan, kullanma olanağı bulunmasına karşın malın ekonomik değerini azaltan ya da hizmetten beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran ekonomik eksikliklerin bulunmasıdır. Saatte 250 km. hız yaptığı belirtilen bir arabanın en fazla 160 km hız yapması, çamaşır makinesinin tanıtım kılavuzunda belirtilenden daha fazla su harcaması, bir buzdolabının satıcının belirttiğinden daha fazla elektrik tüketmesi, elektrik tasarrufu sağlayacağı belirtilen bir ampulün belirtildiği gibi tasarruf sağlamaması durumunda ekonomik ayıp söz konusudur. Aynı şekilde denize sıfır olduğu söylenen bir otelin denize uzak olması nedeniyle denize ulaşım masraflarına katlanılıyor olması halinde ekonomik ayıp vardır.

Sivil tüketici kuruluşları, tüketicilerin çıkarlarını korumak amacıyla, tüketiciler tarafından kurulan özel hukuk tüzel kişileridir. Bu kuruluşlar, piyasa denetimi, malların laboratuvarlarda incelenmesi, fiyat ve kalite karşılaştırmaları gibi faaliyetlerde bulunurlar. Bu kuruluşlar tüketicilerin bilgi edinme hakkı kapsamında faaliyette bulunurlar; mal ve hizmetlere ilişkin test ve araştırmalar yaparak bu bilgileri tüketicilere sunarlar.

Sivil toplum kuruluşu niteliği taşıyan ilk tüketici kuruluşu, ABD’de, 1936 yılında TüketicilerBirliği unvanıyla kurulmuştur.

Sivil tüketici kuruluşlarına örnek olarak; Amerika Tüketiciler Federasyonu, Uluslararası Tüketiciler Örgütü, Avrupa Tüketiciler Örgütü, Tüm Tüketicileri Koruma Derneği verilebilir.

Reklam Konseyi, Tüketicinin Korunması Hak- kında Kanun kapsamında kurulan, Ticaret Bakanlığının koordinatörlüğünde yılda en az bir kez toplanması gereken ve reklam politikalarının oluşturulması ve uygulanması ile ilgili faaliyet gösteren bir kuruluştur.

Hakem heyetinin kararlarına karsı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde tüketici hakem heyetinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesine itiraz edebilir. İtiraz, tüketici hakem heyeti kararının icrasını durdurmaz. Ancak talep edilmesi şartıyla hâkim, tüketici hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir.

Tüketici Konseyi ve Reklam Konseyi, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında kurulan, yılda en az bir kez toplanması gereken kuruluşlardır. Ancak her iki konseyde de kamu kurum ve kuruluşlarından temsilciler bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Hakem heyetinin kararlarına karsı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde tüketici hakem heyetinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesine itiraz edilebilir. Doğru cevap D'dir.

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun “Tanımlar” başlığını taşıyan m. 3/l’de, tüketici işlemi “mal veya hizmet piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan, eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak üzere her türlü sözleşme ve hukuki işlem” olarak tanımlamıştır. Dolayısıyla kanunda tipik olarak düzenlensin ya da düzenlenmesin, her türlü hukuki işlem ve sözleşme, tüketici işlemi olabilme potansiyeline sahiptir. Doğru cevap B'dir.

Tüketici işlemine bağlı kıymetli evrakların sadece nama yazılı (taksitli satışlarda her bir
taksit için ayrı ayrı) senet olması gerekir. Ayrıca tüketici işlemlerinde (temerrüt de dâhil olmak üzere) bileşik faiz uygulamasına yer verilemez. Ancak tüketiciden alınmış şahsi teminatların müteselsil değil adi kefalet hükümlerine; tüketiciye alacaklarına karşı verilmiş şahsi teminatların ise adi değil müteselsil kefalet hükümlerine tabi olması gerekir. Doğru cevap D'dir.